AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-19
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-19
DİVAN EDEBİYATI NAZIM SANATÇILARI-B
16. YÜZYIL:
FUZÛLÎ: (Mehmet) (16. YÜZYIL)
*Bağdat, Kerbelâ, Necef
*İyi bir eğitim görmüş.
*Arapça, Farsça ve Türkçeye hâkimdir.
*İslami ilimler, İran edebiyatı ve tasavvufla ilgilenmiş.
*Hayatı sıkıntılar içinde geçmiş.
*Divan şiirinin bütün kurallarını, söz sanatlarını büyük ustalıkla ortaya koymuştur.
*Edebiyatımızda en büyük lirik şair
*Fuzûlî’ye göre şiir, insanı yücelten ilâhî bir hediyedir.
*Tasavvuf, aşk (ilahi aşk)
*Onun hayat anlayışı acı çekmekle özdeştir.
*Aşk ve ıstırap şairidir.
*Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazmış.
*Dönemine göre dili sadedir.
*En çok gazel türünde şiirler yazmış.
*Gazel şairi olarak bilinir.
*Gazellerinde derinlik, samimiyet, hissilik ve lirizm
*Karamsar bir yapıda
*Kasidelerinde fikir ve söz oyunlarına çok başvurur.
*Kelime tekrarlarından ve zengin ses unsurlarından ustalıkla yararlanmıştır.
*Arapça, Farsça ve Türkçe Divanı olan tek şairdir.
*Divan ve Halk şairlerini etkilemiştir.
*Su Kasidesi (naat) önemlidir.
>>>ESERLERİ:
Türkçe divan, Arapça divan, Farsça divan
-Leyla vü Mecnun (mesnevi) (Osmanlı edebiyatının baş eserleri arasında)
-Sıhhat-ı Maraz (düzyazı) (tıp bilimiyle ilgili) (tasavvufi, alegorik)
-Hadikatü's-Süeda (düzyazı) (saadete ermişlerin bahçesi) (Kerbela’dan bahseder)
-Şikâyetname (mektup)
-Beng ü Bade (mesnevi) (tasavvufi, alegorik)
-Sohbetül-Esmar (mesnevi) (alegorik)
Heft ü Cam (Sakiname), Rind ü Zahid, Enisül-Kalp, Tercüme-i Hadis-i Erbain, Mektuplar
-----------------------------------------
BÂKİ: (Mahmud Abdülbâki) (16. YÜZYIL)
*Şair, müderris, kadı, kazasker
*İstanbul
*Fakir bir ailenin çocuğu
*Medrese eğitimi almış
*Gençliğinde saraçlık yapmış ve Zati ile tanışmış
*Saray çevrelerine girmeyi başarmış.
*Kanuni’nin ölümü üzerine "Kanuni Mersiyesi"
*Sultânü’ş-şuarâ (Şairler Sultanı)
*Nükteci ve dedikoducu
*Gazel şairi
*Hayatın zevk ve eğlencelerine yönelmiş bir şiir ustasıdır.
*Tasavvufa yer vermemiştir.
* “Dünya zevkini”, “yaşamdan zevk almayı” prensip edinmiştir.
*Mesnevi yazmamıştır.
*Aşk, tabiat, devrinin ihtişamı, İstanbul’dan çizgiler
*İstanbul Türkçesini kullanmış
*İnce hayaller, nükte, edebî sanatlar
*Zaman zaman halk söyleyişinden yararlanmış.
*Söz sanatlarını başarıyla kullanır.
*Duygudan çok, akla önem vermiştir.
*Çağdaşlarına göre daha sade ve anlaşılır bir dil
*Ahenkli, akıcı, zevkli bir dil
*Temiz ve ahenkli bir üslûp
*Şiirde dil kusurlarını en aza indirmiştir.
*Mahallileşme
*Rind bir şair
*Ömer Hayyam’a benzer, lirizmi Fuzuli’den azdır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Fezâ'il-i Mekke (nesir)
-Fezâilü'l Cihâd (nesir)
-Kanuni Mersiyesi (terkibi bent biçiminde)
-Hadîs-i Erbain Tercümesi
-----------------------------------------
BAĞDATLI RUHİ: (16. YÜZYIL)
*Şair, asker
*Mevlevi
*Çok seyahat etmiş
*Halk için ahlak ve hiciv şiirleri yazmıştır.
*Eleştirel tarz ve yalın üslup
*Eserlerinde toplumsal sorunları ön plana çıkarmıştır.
*Tasavvufu bir heyecan ve duygu olarak ele almıştır.
*Sade bir dil, sanat endişesinden uzak bir söyleyiş
*Nazım tekniği bakımından zayıftır.
*En çok gazel yazan divan şairlerindendir.
*Gazellerinde lirik söyleyiş ve rintçe bir eda vardır.
*Ziya Paşa ve Muallim Naci Terkib-i Bend’ine nazire yazmıştır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Terkib-i Bent (sosyal hiciv)
-----------------------------------------
ZATİ: (İvaz Çelebi) (16. YÜZYIL)
*Şair, ayakkabıcı
*Balıkesir/İstanbul
*Bayezid Cami'nin avlusunda dükkânı varmış.
*Bâkî, Hayatî ve Yahya Bey gibi şairlere hocalık yapmış
*Çok şiir yazmış (gazel ve kasideler)
*Para karşılığı şiir yazdığı söylenir.
*Gördüğü, yaşadığı, içinde yetiştiği sosyal ortamı da şiirlerine aksettirmiş.
*Edebî sanatlar, muamma benzeri harf ve kelime oyunlarıyla şiirlerini renklendirmeye çalışmıştır.
>>>ESERLERİ:
Divan, Edirne Şehrengizi, Şem ü Pervâne, Letâif, Ahmed ü Mahmûd, Ferruhnâme, Siyer-i Nebî, Fâl-ı Kur’ân
-----------------------------------------
TAŞLICALI YAHYA: (Dukaginzâde Yahyâ) (16. YÜZYIL)
*Şair, yeniçeri
*Arnavut
*Devşirme olarak İstanbul'a getirilmiş.
*Türkçe sözcükleri aruz ölçüsüne uydurmuş
*İstanbul Türkçesi’nin başarılı örneklerini vermiş.
*Mahallileşme
*Mesnevi’nin en önemli şairlerindendir.
*Hamse sahibi
*Yerli renkler; özentisiz, sade dil ve yalın anlatım
*Temiz ve akıcı bir üslup
*Gazel ve mesnevi sahasının güçlü temsilcilerinden
*Gözü pek ve korkusuz bir kişiliğe sahip
>>>ESERLERİ:
Divan, Şehzade Mustafa Mersiyesi (hicviye), Gencîne-i Râz (didaktik), Şâh u Gedâ, Yusuf u Züleyha, Şehrengîz-i Edirne, Şehrengîz-i İstanbul, Kitâb-ı Usûl (Usulname), Gülşen-i Envâr
-----------------------------------------
HAYALÎ BEY: (16. YÜZYIL)
*Şair, sancakbeyi
*Vardar/Yenice
*Kanuni Sultan Süleyman'ın nedimleri arasına girmiş.
*Seferlerde orduya eşlik etmiş.
*Melik-üş-şuarâ (Şairlerin Sultanı)
*Diyâr-ı Rûm'un Sultân-ı Şuarâsı (Rûm Topraklarının Şairlerinin Sultanı)
*Sade yaşamış, mala ve şöhrete önem vermemiş.
*Rind eda ve dünyaya kalenderce bakışı
*Zengin bir hayal gücü, ince ve duyarlı bir üslup
*Heyecan ve hisse değer vermiş.
*Sade bir dil
*Mahalli çizgiler, deyimler ve samimi bir söyleyiş
*Kaside, gazelleri ön planda
>>>ESERLERİ:
Hayalî Bey Divanı
-----------------------------------------
GÜVAHİ: (16. YÜZYIL)
*Şair, asker
*Eserlerinde öğüt vermiştir ve atasözlerinden yararlanmıştır.
>>>ESERLERİ:
Pendname (Kenz-ül-Bedayi), Gurbetnâme, İbretnâme
-----------------------------------------
KARA FAZLI: (Saraçzâde Kara Fazlî) (16. YÜZYIL)
*Şairi, münşi, kâtip
*Kanûni Sultan Süleyman'ın şehzadelerine divan kâtipliği yaptı.
*Konuşma diline dayanan, deyimlerle süslü bir üslûp
*Çok sayıda mektup yazmış.
*Asıl mesnevileriyle ün yapmıştır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
Gül ü Bülbül, Hümâ ve Hümâyun, Lüccetü’l-Esrâr, Nahlistan (Mensur hikâye)
-----------------------------------------
ŞEYHÜLİSLAM YAHYA / ZEKERİYAZADE YAHYA EFENDİ (16. YÜZYIL)
*Şair, şeyhülislam, müderris, kadı, kazaskerlik
*İstanbul
*Gazelde üstat
*Gazelleri, zarif, şuh ve âşıkanedir.
*Dili temiz, hayalleri incedir, lirizmde derindir.
*His ve hayal âlemi zengin
*Söz oyunlarına, şekil sanatlarına önem vermemiş.
*Daha çok beşeri aşk
*Sade dil, İstanbul Türkçesi
*Baki ile Nedim arasında köprü
*Dini, tarihi, tasavvufi konularda risale ve tercümeleri bulunmaktadır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
Nigâristân Tercümesi, Fetâvâ-yı Yahyâ Efendi, Sâkînâme
-----------------------------------------
AZMİZADE HALETİ: (16. YÜZYIL)
*Şair, müderris, kadı, kazasker
*İstanbul
*İyi bir eğitim
*Alimliği ile de ün kazanmış
*Rubai türünde en büyük üstat kabul edilmiş.
*Rubai, kaside, gazel
*İslâm hukukuna dair eserleri, mensur yazıları ve mektupları vardır.
*Didaktik
*Tasavvufu rubailer ile ifade etmiştir.
*Aşk; hayattan ve değerinin bilinmediğinden şikâyet
*Ölümünden sonra evindeki kütüphanede bilfiil okunup kenarlarına not konulmuş açıklamalar yapılmış üç-dört bin eser bulunmuştur.
>>>ESERLERİ:
-Divan
Sâkînâme, Münşeât, Menâr Şerhi Hâşiyesi, Dürer ve Gürer Hâşiyesi, Muğn-il-Lebîb Şerhi, Enîs-ül-Ârifîn fî Tercümet-i Ahlâk-i-Muhsinî, Hidâye ve Miftâh şerhlerine Ta’likât
-----------------------------------------
17. YÜZYIL:
NEF’Î: (17. YÜZYIL)
*Şair, kâtip
*Erzurum/ İstanbul
*Hicivlerinden dolayı öldürülmüş.
*Kaside üstadı
*Manası derin, hayalleri ince, sanatlı bir anlatım taşıyan gazeller
*Övgü ve yergilerinde (hicivde) sınır tanımaz
*Dili ağır fakat akıcı, sağlam üslup
*Şiir diline yeni bir ahenk ve musiki kazandırmış.
*Söz oyunlarına çok fazla ilgi göstermemiş.
*Tasvirleri oldukça canlıdır.
*Anlamda açıklığa önem verir.
*Tasavvufa meyletmemiştir.
*Ünlü "Bahariyye"sini ise Bakî’ye nazire olarak yazdığı söylenir.
*Sebk-i Hindi akımı
>>>ESERLERİ:
-Farsça Divan
-Türkçe Divan
-Siham-ı Kaza (hiciv) (Kaza Okları)
-Tuhfetü’l Uşşak (kaside)(Âşıkların Armağanı)
-----------------------------------------
NABİ: (17. YÜZYIL)
*Şair, kâtip, kethüda
*Urfa/İstanbul
*Şeyh-üş-şuara (Şairlerin Şeyhi)
*Duygu ve hayal yerine düşünceye önem vermiştir.
*Didaktik
*Hikemi şiirin kurucusudur.
*Şiir ile düşünceyi birleştiren şair
*Hikmetli sözlere ve atasözlerine yer vermiştir.
*Edebiyatımıza “düşünce şiiri” çığırı açmıştır.
*Gazel
*Öğüt
*Sanat unsurlarından da uzak durmamıştır.
*Rahat ve kolay bir söyleyiş
*Toplumdaki düzensizlikleri, kişiyi kötülüklere götüren yönleri göstermeye çalışmıştır.
*Şiirde dili dönemine göre bir hayli sadedir.
*Nesirlerinde hayli ağır bir dil kullanmıştır.
*Günün olaylarını, çağının haksızlıklarını, huzursuzluklarını edebiyat ve sanattan taviz vermeden işlemiştir.
>>>ESERLERİ:
Manzum Eserleri:
-Türkçe Divân
-Farsça Dîvânçe
-Hayriyye (didaktik mesnevi) (oğlu için yazdığı öğütler kitabı) (hikemi tarz) (sosyal hiciv)
-Hayrâbâd
Tercüme-i Hadîs-i Erbaîn, Surnâme
Mensur Eserleri:
-Tuhfet ül-Harameyn (mensur gezi kitabı)
Fetih-nâme-i Kamaniçe, , Zeyl-i Siyer-i Veysî, Münşeat
-----------------------------------------
NAİLİ / NAİLİ KADİM (Mustafa) (17. YÜZYIL)
*İstanbul
*Devlet büyüklerine kasideler yazmış; ama asıl gazelleriyle tanınmış.
*Anlam derinliğine önem vermiştir.
*Istırap geniş yer tutar.
*Hayallere geniş yer verir.
*Genellikle süslü ve ağdalı dil
*Sebk-i Hindi akımının temsilcilerindendir.
*Yeni mazmunlar bulmuştur.
*Tasavvufu bir amaç değil, bir araç olarak görür.
*Divan edebiyatında şarkı nazım şeklini kullanan ilk sanatçı
*Mübalağa
>>>ESERLERİ:
-Divan
-----------------------------------------
NEŞATİ: (17. YÜZYIL)
*Şair, Mevlevi şeyhi
*Edirne
*Gazel ustası
*Sebk-i Hindî tarzının öncülerinden.
*Şiirlerinde mutasavvıf ruhu görülmez.
*Şiirleri içten ve duygulu, âşıkane tarzda yazılmıştır.
*Sade dil, zarif üslup, titiz bir sanatçı tavrıyla başarılı gazeller yazmıştır.
*Pek çok şaire nazireler yazmıştır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Edirne Şehrengîzi
-Hilye-i Enbiyâ (manzum peygamberler tarihi)
Şerh-i Müşkilât-ı Örfî, Kavâid-i Deriyye, Tuhfetü’l-‘Uşşâk, Mektup
-----------------------------------------
NEVİZADE ATÂÎ (Ataullah) (17. YÜZYIL)
*Şair, tarihçi, fıkıh âlimi, müderris, kadı
*Güzel konuşan, nükteli ve alaycı
*Mesnevi şairi
*Gazel ve kasidede de başarılı
*Mesnevilerinde yeni konuları ele almıştır.
*Mahalli hayata dair sahneler, halkın yaşayışı, töreleri, İstanbul’un değişik manzaraları
*Bazı gerçek olaylara da yer vermiş.
*Dili oldukça ağır ve külfetli
*İran mesnevi geleneğinden kurtulmayı denemiştir.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Hamse (Âlemnümâ/Sâkinâme, Nefhatü’l-Ezhâr, Sohbetü’l-Ebkâr, Hefthân, Hilyetü’l-Efkâr)
Hezliyyât, Münşeât, El-Kavl-ül-Hasen fi Cevab-il Kavl li-Men, Hadaik-ül-Hakayık fi Tekmilet-iş Şakayık, Siyer-i Veysî Zeyli
-----------------------------------------
18. YÜZYIL:
NEDİM: (18. YÜZYIL)
*Şair, müderris
*İstanbul
*Lale Devri şairi
* ‘Şarkı’ şairi
*Arapça ve Farsça'yı şiir yazacak kadar öğrenmiş.
*Yeni ve yerli bir edebiyat çığırı açmış.
*Padişahın sevgisini kazanmış; Sadabad eğlencelerinde, çeşitli ziyafet ve törenlerde yer almıştır.
*Düşüncesi, yaşamak ve sevmek üzerine kuruluydu.
*Divan şiirine renk ve canlılık getirmiş.
*Divan şiirinin soyut dünyasından çıkıp; dış dünyayı ve duyguları, gerçek yönleriyle vermeye çalışmış.
*Dış dünyada gördüklerini resimleştirmiş.
*Dili yalın, ahenkli ve akıcıdır.
*Halk deyimlerini ve söyleyişlerini şiirlerinde kullanmıştır.
*Yeni mazmunlar oluşturmuştur.
*İstanbul Türkçesi onunla büyük ölçüde şiir dili hâline gelmiştir.
*Kasidelerinde dili ağır
*Kasideden çok, gazel ve şarkı türünde başarılı olmuştur.
*Mesnevisi yoktur.
*Tasavvufla ilişkisi yoktur.
*Maddi ve beşeri aşkı dile getirmiştir.
*Lale Devri ve eğlencelerini başarılı bir şekilde anlatmıştır.
*Hüzün ve kedere yer vermemiştir.
*Mahallileşme akımının (Yerlileşme) önemli temsilcilerindendir.
*Hece vezniyle şiir yazan ilk Divan şairinin Nedim olduğu söylenir.
>>>ESERLERİ:
-Nedim Divanı
-Sahaifü'l-Ahbar (tercüme nesir)
-Aynî Tarihi (tercüme nesir)
-----------------------------------------
ŞEYH GALİP: (18. YÜZYIL)
*Divan edebiyatının son büyük şairi, Mevlevi şeyhi
*İstanbul
*Tasavvuftan faydalanmış
*Mevleviliğe ve Melamiliğe bağlı şiirler
*Sebk-i Hindi akımının etkisinde kalmış.
*Kendine özgü bir şiir havası oluşturmuştur.
*Şiirlerinde musiki önemlidir.
*Fuzuli gibi derin-duygulu; Nedim gibi coşkulu-neşeli
*Kapalı, anlaşılmayan şiirler
*Duygu ve düşüncelerini birtakım hayal, sembol, mecaz ve benzetmelerle anlatmıştır.
*Saf Türkçeyle yazdığı bir şiiri ve sade dille yazdığı şarkıları da vardır.
*Hece ölçüsüyle de şiirler yazmıştır. (Türkü)
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Hüsn ü Aşk (Hayal, İlahi aşk, alegorik)
Şerh-i Cezîre-i Mesnevi, Es-Sohbetü’s-Sâfiyye
-----------------------------------------
ZÜBEYDE FITNAT HANIM: (18. YÜZYIL)
*Şair
*İstanbul
*En beğenilmiş kadın divan şairidir.
*Nazım tekniğine hâkim; ifade kuvvet ve rahatlığına sahiptir.
*Klasik şiirin hemen hemen her şeklini kullanmıştır.
*Küçük hacimli şiirler yazmayı tercih etmiştir.
*Şiirlerinin çoğunluğu gazel ile tarih manzumeleri etrafında toplanır.
*Asıl sanat değerini aşk ve hikmet şiirleri ortaya koyar.
*İki naat dışında dinî ilhamlar dile getirmemiş, tasavvufa da açık olmamıştır.
*Mahallî olana eğilim onda yer bulmamıştır.
*Nazire, lugaz ve muamma türleri ön planda.
*Hazırcevap ve irticalen şiir söyleme kabiliyeti var.
*Dört şarkı güftesi var.
*Muallim Naci, meliketü’ş-şuârâ” der.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-----------------------------------------
SÜMBÜLZADE VEHBİ: (18. YÜZYIL)
*Şair, müderris, kadı
*Maraş/İstanbul
*Kasideleri, gazelleri, daha çok da mesnevileriyle tanınmış.
*Kolay söyleyen, sağlam ve kuvvetli bir dili var.
*Anlam ve şekil sanatlarına çok fazla yer vermiş.
*Tarih düşürme konusunda başarılı örnekler vermiş.
*Zaman zaman mahalli unsurlara, atasözü ve deyimlere yer vermiş.
*Eğlenceye düşkün.
*Muzip şiirleri var.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Tuhfe-i Vehbî (Farsça-Türkçe sözlük)
-Nuhbe-i Vehbî (Arapça-Türkçe manzum sözlük)
-Lutfiyye (Mesnevi) (Didaktik) (Oğluna öğütler)
Şevkengîz, Münşeât
-----------------------------------------
ENDERÛNLU FÂZIL (18. YÜZYIL)
*Şair
*Akkâ/İstanbul
*Zevk ve eğlenceye düşkün
*İstanbul’da 12 yıl serseri hayat sürmüş.
*Çeşitli memurluklar yaptıktan sonra sürüldüğü Rodos’ta gözlerini kaybetmiş.
*Osmanlı döneminde toplatılan ilk kitap Zenanname'yi (Kadınlar Kitabı) yazan şairdir.
*Mesnevi tarzında manzum hikâyeleri ile tanınmıştır.
*Mahallileşme ve halka yaklaşma akımının önemli temsilcilerinden sayılır.
*Dağınıklık ve lakayt
*İstanbul manzaralarını, sosyal olayları ve sevgilinin güzellik unsurlarını kendine has anlatır.
*Özellikle kasidelerinde belirgin bir gerçekçi yaklaşım hâkimdir.
*Doksan kadar kasidesi vardır.
>>>ESERLERİ:
Divan, Defter-i Aşk, Hubanname, Zenanname, Çenginame
-----------------------------------------
KOCA RAGIP PAŞA: (18. YÜZYIL)
*Şair, yazar, kâtip, çevirmen, elçi, vezir, sadrazam
*İstanbul
*Doğu dillerini öğrendi.
*Okuma tutkunu
*Kendi yaptırdığı kütüphanenin bahçesine gömüldü.
*Ahenkli nazım, seçkin ve açık bir söyleyiş, hikmetli (hakimane) bir muhteva
*Arapça, Türkçe ve Farsça ile yazılmış manzum ve nesir pek çok eser
*Bazı beyitleri atasözleri gibi söylenmiş.
>>>ESERLERİ:
Divan, Münşeât-ı Râgıb, Fethiyye-i Belgrad, Tahkîk ve Tevfîk, Mecmua-i Râgıb, Sefînetü’r-Râġıb, Aruz Risalesi, Tercüme-i Matla-ı Sa‘deyn, Tercüme-i Ravzatü’s-Safâ
-----------------------------------------
ESRAR DEDE: (18. YÜZYIL)
*Şair, mutasavvıf.
*İstanbul
*Arapça ve Farsça başta olmak üzere Rumca, Latince ve İtalyanca bilirdi.
*Cömert
*Mevlevi
*Galata Mevlevihane’sinde kendisine ayrılan odada yaşamış.
*Samimi ve sade bir dil
*Nesirlerinde şiirine nispetle daha ağır bir dil kullanmıştır.
*Dile olan ilgisi ve kabiliyetini, Lûgat-ı Tilyan isimli bir Türkçe-İtalyanca sözlük yazmış olmasından da anlıyoruz.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-Lugat-ı Tilyan (İtalyancadan Türkçeye sözlük)
Tezkire-i Şuârâ-yı Mevlevîyye, Mübâreknâme-i Esrâr, Fütüvvetnâme-i Esrâr
-----------------------------------------
19. YÜZYIL:
ENDERUNLU VÂSIF: (19. YÜZYIL)
*Şair, saray görevlisi
*Muhammes, gazel ve şarkılarıyla tanınır.
*Sade dil, içten ve doğal üslup
*Alay ve taklit (tehzil)
*Döneminin orta sınıf insanını anlatmış.
*Eserlerinde İstanbul önemli yer tutar.
*Divan şiirine halkı, sokağı katmak isteyen şair
*Şiirleri açık-saçık, bayağı, sanatsız bulunmuş.
*Mahallileşme akımı temsilcisi
*Şarkı türünde çokça eser vermiş.
*Yazdığı şiirler Türk Sanat müziği parçaları olarak bestelenmiş.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-----------------------------------------
KEÇECİZADE İZZET MOLLA: (19. YÜZYIL)
*Şair, âlim, müderris, kadı, devlet adamı
*İstanbul
*Mevlevi
*Nüktedan, zeki ve hoşsohbet bir kişilik
*Kafiye ve mazmunları orijinal
*Zengin hayaller
*Hayatın içinden olayları sade bir dille anlatmış
*Günlük konuşma ve halk söyleyişlerine de yer vermiş.
*Nazireci bir şair
*Mizahlı, alaycı üslup
*Eserlerine toplumcu öğütler de katmıştır.
*Mahallilileşme ve millileşmenin, dönemindeki en iyi temsilcilerinden.
*Klasik edebiyattan yeni dönem Türk edebiyatına (Tanzimat dönemi Türk edebiyatına) geçişte bir köprü vazifesi görmüştür.
>>>ESERLERİ:
-Mihnet-i Keşan (İstanbul ve taşra hayatının tasvirleri)
-Gülşen-i Aşk (tasavvufî, sembolik bir mesnevî)
Dîvân-ı Bahar-ı Efkâr, Dîvân-ı Hazân-ı Âsâr, Lâyiha, Şerh-i Elgâz-ı Râgıb Paşa
-----------------------------------------
YENİŞEHİRLİ AVNÎ / HÜSEYİN AVNİ BEY (19. YÜZYIL)
*Şair, kâtip
*Hayatı zaruret içinde geçmiş.
*Kekeme idi.
*Arapça, Farsça, Rumca ve biraz da Fransızca biliyor.
*Divanını Türkçe yazmıştır.
*Rahat ve kolay bir söyleyişe sahipti.
*Şiirlerinde tasavvuf etkisi görülür.
*Ehl-i beyt sevgisi ve peygamber âşkı
*Gazel ve rubaide başarılı.
*Orijinal bir şair
*Namık Kemâl ve Ziya Paşa'nın hayranlığını kazanmıştır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
Mir’ât-ı Cünûn, Âbnâme, Âteşgede, Meŝnevî Tercümesi, İntak, Nihân-ı Kazâ
-----------------------------------------
LESKOFÇALI GÂLİB (19. YÜZYIL)
*Şair, kâtip
*Tuna Gazetesi'nde başyazarlık yaptı.
*Şiirlerinde, tasavvuf, bilgelik, sevgi konularını işlemiştir.
*Gazellerinde filozofça bir tavır görünür.
*Şiirlerinde uyum, söyleyiş kolaylığı
*Işık ve aydınlıkla ilgili kelimeler kullanmış.
*Dili sağlamdır.
*Divan şiirinin geleneklerinden farklı olarak vatan, millet sevgisi gibi konuları işlemiş.
*Bazı kaynaklar "Son Divan Şairi" olarak kabul edilmektedir.
>>>ESERLERİ:
Divan, Ruh-i Sani
-----------------------------------------
ŞEREF HANIM (19. YÜZYIL)
*Şair
*İstanbul
*Kadirî ve Mevlevî
*Kerbelâ mersiyeleriyle tanınmıştır.
*Dili sade ve nazım tekniği güçlüdür.
*Nedîm tarzı şuh ve şen söyleyişlerinin yanı sıra Nâbî tarzında hâkimane beyitleri de vardır.
*Eski ve yeni birçok şaire nazire yazmıştır.
*Divanında 21 farklı nazım şekliyle yazılmış 677 şiir yer almaktadır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-----------------------------------------
LEYLA HANIM: (19. YÜZYIL)
*Şair
*İstanbul
*Mevlevî
*İyi eğitimli ve çok kültürlü bir şair.
*Şiirlerinde Şeyh Galip’in etkisi görülür.
*Lirik aşk şiirleriyle tanınmıştır.
*Hazırcevaplığı ve şakacılığı ile de tanınır.
*Asıl şöhretini şarkılarına ve lirizm yüklü gazellerine borçludur.
*Dili açık ve sadedir.
>>>ESERLERİ:
-Divan
------------------------------------------
ADİLE SULTAN: (19. YÜZYIL)
*Şair, sultan
*Sultan 2. Mahmut'un kızıdır.
*Nakşibendi
*Yardımseverliği ve insan sevgisi ile tanınır.
*Özellikle Osmanlı tarihine tuttuğu ışık nedeniyle önemlidir.
*Osmanlı hanedanından Divan tertip etmiş tek kadın şair olmasıdır.
*Çocuklarının ve eşinin ölümüyle hissettiği hüznü çeşitli şiirlerinde yoğun bir biçimde işlemiştir.
*Aruzun yanı sıra hece vezniyle de şiirler yazmıştır.
>>>ESERLERİ:
-Divan
-----------------------------------------
(BOZOKLU) AKİF PAŞA: (19. YÜZYIL)
*Şair, yazar, devlet adamı
[Osmanlı Devleti'nin ilk Hariciye Nazırı (dışişleri bakanı) ve ikinci Dâhiliye Nazırı (içişleri bakanı)]
*Yozgat
*Halvetî
*Kindar, kavgacı, huysuz
*Divan şiiri ve nesrinin son önemli temsilcilerinden biri sayılır.
*Hece ölçüsü ile ve saz şiiri tarzında eserleri de vardır.
*Sadeliğe dönük nesirleri ile de tanınır.
*“Mahallileşme” akımının içinde kabul edilmiştir.
*Divan nesri anlayışını yıkan yeni düzyazı anlatımının öncüsü sayılmıştır.
* “Adem Kasidesi” adlı şiiriyle yeni edebiyat akımının kurucularından biri olarak görülmüştür.
>>>ESERLERİ:
-Tabsıra
-Adem Kasidesi
Münşeat-ı el-Hac Akif Efendi ve Dîvançe, Eser-i Akif Paşa, Risalet-ül-Firasiyye ves-Siyasiyye, Muharrerat-ı Hususiye-i Akif Paşa
-----------------------------------------
ŞAİR PADİŞAHLAR VE MAHLASLARI:
II. Murad – Murad / Muradi (1421-1451)
II. Mehmed (Fatih) – Avni (1444-1481)
II. Bayezid – Adli (1481-1512)
I. Süleyman (Kanuni) – Muhibbi / Meftuni (1520-1566)
II. Selim – Sarı / Selimi / Talibi (1566-1574)
III. Murad – Murad / Muradi (1574-1595)
III. Mehmed - Adni (1595-1603)
I. Ahmed – Bahti (1603-1617)
II. Osman (Genç Osman) - Farisi (1617-1622)
IV. Murad - Muradi (1623-1640)
II. Mustafa - İkbali (1695-1703)
III. Ahmed - Necib (1703-1730)
III. Mustafa - Cihangir (1757-1774)
III. Selim – İlhami / İlham / Selimi (1789-1807)
II. Mahmud - Adli / Adil (1808-1839)
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI: