AZMİZADE HALETİ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
AZMİZADE HALETİ: (16. YÜZYIL)
*Divan edebiyatı şairi, müderris, kadı, kazasker.
*1569’da İstanbul’da doğmuş, iyi bir eğitim görmüş, kadılıktan sonra kazaskerlik yapmış, yine İstanbul’da 1630’da vefat etmiştir.
*Devrinin ileri gelen âlimlerinden olan Hâletî Efendinin ölümünden sonra evindeki kütüphanede bilfiil okunup kenarlarına not konulmuş açıklamalar yapılmış üç-dört bin eser bulunmuştur.
*Zekâsı, yeteneği ve gayretiyle yirmi bir yaşında tahsilini tamamlayarak müderris olmuş, daha sonra Süleymaniye müderrisliğine getirilmiştir.
*Haleti, şairliğinin yanı sıra âlimliği ile de döneminde ün kazanmıştır.
*Rumeli kazaskerliğine kadar yükselmiş ancak bu meslekte başarılı olamamıştır.
*Tayin edildiği kadılıklarda bir iki yıldan fazla duramamış, sık sık yer değiştirmiştir.
*Meslek hayatındaki bu başarısızlığı, onun zamanla karamsar bir psikoloji içine düşmesine yol açmıştır.
*Şiirlerinde de yaşadığı hayattan, değerinin bilinmediğinden ve haksızlıklara uğradığından sık sık şikâyet ettiği görülmektedir.
*Kaside ve gazellerinde kudretli bir şair olan Azmizade Haleti, özellikle rubaileriyle adını duyurmuştur.
*Sanatçı, rubai türünde divan şiirinin en büyük üstadı kabul edilmiştir.
*Yazma halindeki divanında rubaileri bulunmakla birlikte şiir mecmuaları içerisinde de Haleti'nin rubaileri ayrıca yer almıştır.
*Azmîzâde Haleti, kendisini İranlı ünlü şair Ömer Hayyamla karşılaştırır ve onun kadar güzel rubai yazdığını söyler.
*Azmîzâde’nin rubailerinin toplamı 900-1000 civarındadır.
*Şiirlerinin temasını aşk teşkil eder.
*İslâm hukukuna dair eserleri, mensur yazıları ve mektupları vardır.
*Nedim onu “Hâletî evc-i rubâîde uçar ankaa gibi” mısraı ile över.
*Talebesi olan Atâî, Şakâyık Zeylinde onun hakkında; “Doğru çalışkan ilme ve kültüre son derece düşkün geniş bilgili cömert iyi niyetli sözü sohbeti dinlenir bir zât idi.” demektedir.
*Hâletî, tasavvuf konularını Türk şairleri içinde hemen hemen hiç kimsenin başaramadığı bir ustalıkla rubailer ile ifade etmiştir.
AZMİZADE HALETİ’NİN ESERLERİ:
Divan, Menâr Şerhi Hâşiyesi, Dürer ve Gürer Hâşiyesi, Muğn-il-Lebîb Şerhi, Enîs-ül-Ârifîn fî Tercümet-i Ahlâk-i-Muhsinî, Hidâye ve Miftâh şerhlerine Ta’likât, Sâkînâme, Münşeât
Sâkînâme:
*Şehnâme vezninde yazılmış yaklaşık 520 beyitten meydana gelmiş uzun bir manzumedir.
*On beş ayrı makaleden meydana gelmiştir.
Münşeât:
*Resmî yazılardan meydana gelen yazı ve mektupları ile kendi hayâtı ve yaşadığı devrin olayları anlatılmaktadır.
