CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATININ OLUŞUMU

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATININ OLUŞUMU:

*Tanzimat’tan sonra Edebiyatımızın iki ana çizgide yürüdüğü söylenebilir:

-Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem ve Hamit’in eserleriyle romantik edebiyat çizgisi.

-Nabizade Nazım, Sami Paşazade Sezai ve Hüseyin Rahmi’nin eserleriyle realist edebiyat çizgisi.

*Bu iki ana çizgi, Servet-i Fünun Edebiyatı döneminde birbirine yaklaşmışsa da II. Meşrutiyet döneminde yeniden ayrışmaya uğramıştır.

*Romantik çizgi, Fecr-i Ati yıllarında Ahmet Haşim’de ve Yahya Kemal’de devam etmiş; gerçekçi çizgi ise Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif Ersoy, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Refik Halit Karay’ın eserlerinde yeniden ortaya çıkmıştır.

*Bu iki çizgi Cumhuriyet döneminde, şiir, hikâye, roman ve tiyatroda çeşitli değişmelere uğrayarak kendini gösterir.

***

*Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatını incelerken Türk toplumunun yaşadığı tarihi olayları yakından takip etmek gerekir.

*Cumhuriyet edebiyatının temelini Milli Mücadele, yeni kurulan devlet ve yapılan inkılaplar oluşturmuştur.

*“Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı” terimini, başlangıcı ve sonu belli bir edebiyat dönemi olarak düşünemeyiz.

*Cumhuriyet Dönemi Edebiyatının oluşumunda, Cumhuriyet’in ilânından sonra gerçekleştirilen büyük siyasî, toplumsal ve kültürel değişimin önemli bir rolü vardır.

*Bunun yanında önceki edebiyat dönemlerinden de şekil, dil ve fikir bakımından bazı özellikler devralmıştır.

*Milliyetçilik akımı, Türkçenin sadeleştirilmesi, edebiyatın konu olarak İstanbul dışına yani Anadolu’ya kaymaya başlaması, cumhuriyet edebiyatının oluşumunda etkilidir.

*Yeni devletin kuruluşundan sonra özellikle Anadolu’ya, köylüye, Türk diline ve tarihine karşı duyulan büyük ilgi, edebiyatın ana çizgisini oluşturmuştur.

*Aydınlarımız, devlet adamlarımız ve yazarlarımız tarihimizde artık yeni bir dönemin başlatılması gereğine inanmışlardır.

*Türk ulusunu çağdaş uygarlık düzeyine yükseltmek için her alanda köklü değişiklikler yapılır.

*Çağ dışı kalmış kurumların yerine çağa uygun yeni kurumlar oluşturulur.

*Dil ve tarih alanlarındaki dağınık çalışmalar örgütlenip kurumsallaştırılır.

*Özellikle Atatürk’ün kurduğu ve büyük bir önem verdiği Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumu yaptığı çalışmalarla edebiyatın yönünü belirlemiştir.

*Her biri başlı başına bir devrim niteliği taşıyan büyük yapısal değişmeler; toplumda İslâmcı ve Osmanlıcı görüşlerin büyük ölçüde önünü keser, mistik ve tasavvufî eğilimlere de büyük ölçüde set çeker, birçok aydın ve yazarın dünyaya bakış tarzında değişimlere yol açar.

*Toplumun çehresini değiştiren yeni oluşumlar, sanat ve edebiyatımızı da derinden etkiler.

*Cumhuriyetin kuruluşundan sonra daha önceki milli edebiyat akımının da etkisiyle edebiyatımızda yerli ve toplumsal konular ağırlık kazanır.

*Batı’nın özellikle Fransız edebiyatının etkisiyle, kişisel konularda yazanlar da vardır.

*Milli Edebiyatçılar, Bağımsızlar ve Beş Hececiler, bu dönemde eser vermeye devam ederler.

*Kurtuluş Savaşı’nın etkisiyle edebiyatta genel olarak Anadolu’ya bir yönelim başlar.

*Anadolu halkı, edebiyatın başlıca malzemesini oluşturur.

*İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan yeni dünya görüşleri, sanat anlayışımızda köklü değişiklikler yapar.

*Hikâye, roman ve tiyatro eserlerinde "yurt" ve "köy" sorunlarına yönelim başlar.

*1940 yılında köylere öğretmen ve sağlık personeli yetiştirmek amacıyla kurulan "Köy Enstitüleri", köy kökenli yazar ve ozan kuşağı oluşturmuştur.

*Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar gelen süreçte, sosyal yapıdaki çeşitlilik; sanatçıların düşüncelerini, kalıba, kurala bağlı olmadan yansıtmasına olanak tanımıştır.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI