HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER: (1885-1966)
*Milli Edebiyat Dönemi yazarı, şair, hatip, öğretmen, devlet adamı, siyasetçi.
*"Millî Hatip" ve "Cumhuriyet Hatibi" olarak tanınır.
*İstanbul’da doğdu.
*Paşa oğludur. Sâmipaşazâde Sezâi’nin yeğenidir.
*Tanrıöver soyadını kendisine Hamdullah karşılığı olarak Atatürk vermiştir.
*Çocukluk yılları Çamlıca’daki köşkte ve Fatih Horhor’daki konakta geçmiştir.
*İlk tahsilini Altunîzâde ve Numûne-i Terakkî idâdîlerinde tamamlar.
*Galatasaray Lisesini bitirir (1904).
*Çeşitli memurluklarda çalıştıktan sonra Ayasofya Rüşdiyesi’nde kitâbet, ma‘lûmât-ı medeniyye ve Fransızca; Dârülmuallimîn’de fenn-i terbiye ve lisân-ı Osmânî; Dârülfünun Edebiyat Fakültesi’nde edebiyyât-ı Türkiyye, fenn-i terbiye ve Türk-İslâm güzel sanatları tarihi dersleri vermiştir.
*II. Meşrutiyet’in ardından kurulan Türk Derneği, Türk Yurdu Cemiyeti, Türk Ocağı ve Türk Bilgi Derneği gibi kuruluşların faaliyetlerine katılmıştır.
*Uzun süre Türk ocaklarının başkanlığını yapar. (Aralıklarla toplam 34 yıl)
*1919’da İzmir’in Yunanlılar tarafından işgali sebebiyle İstanbul’da düzenlenen protesto mitinglerinde konuşmalar yapar.
*Son Osmanlı Meb‘ûsan Meclisi’nde Saruhan mebusu olarak bulunmuştur.
*İstanbul’un işgali üzerine Ankara’ya gidip Millî Mücadele’ye katılır.
*1920’de Antalya mebusu olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girmiştir.
*Maarif vekilliğine getirilir.
*Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde Millî Mücadele’yi savunan yazılar yazmıştır.
*İstiklâl Marşı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde millî marş olarak kabul edilmesi için özel bir çaba harcamıştır.
*İkinci meclise İstanbul mebusu olarak girer.
*Ankara’da Etnografya Müzesi’ni kurar.
*İstanbul’da Türk ocaklarını tekrar faaliyete geçirir.
*1931-1939 yılları arasında Bükreş’te büyükelçilik yapar.
*1943’te İçel, 1946’da İstanbul, 1950’de Manisa, 1954’te İstanbul milletvekili olur.
*1957’de Hürriyet Partisi adayı olarak girdiği seçimi kaybedince politikadan ayrılır.
*Horhor’daki Subhi Paşa Konağı’na çekilir ve Haziran 1966’da vefat eder.
*Edebiyata Galatasaray Lisesinde yazdığı şiirlerle başlamıştır.
*Hamdullah Suphi’nin “Nâmık Kemal” isimli ilk şiiri başka bir adla, Jön Türkler’in Paris’te çıkardığı Şûrâ-yı Ümmet dergisinde yayımlanmıştır. (1902)
*Gençlik yıllarında Nâmık Kemal’in etkisi altında hamâsî manzumeler yazar.
*1909’da Fecr-i Âtî topluluğuna katılır.
*Tevfik Fikret ve Cenab Şahabeddin’in etkisinde, aşk ve tabiat konulu şiirler yazar.
*Hamdullah Suphi, mizaha da ilgi duyar.
* “Toplu İğne, Yutmaz, Hasad, Keçiboynuzu, İstanbulin ve Münekkid” gibi takma adlarla manzume ve yazılar yayımlar.
*Dilde sadeleşme konusunda Genç Kalemler dergisi yazarlarını tutar ve bu derginin yazı kadrosuna katılır.
*Millî edebiyat akımına dâhil olur.
*Aruzu terkedip hece vezniyle ve sade bir dil kullanarak şiirler yazar.
* “Şûrâ-yı Ümmet, Yeni Gazete, Servet-i Fünûn, Resimli Kitap, Musavver Muhît, Türk Yurdu, Genç Kalemler, Hak, İkdam, Akşam, Rübâb, Hâkimiyet-i Milliye ve Muallim” gibi gazete ve mecmualarda şiir, hikâye, makale ve edebî tenkitler yayımlamıştır.
*Hamdullah Suphi’nin şöhret kazanmasında “hitabeti” ön plandadır.
*Yeni Türkiye’yi ve Cumhuriyet inkılâplarını öven konuşmalarıyla halk kitlesi üzerinde etkili olmuştur.
*Türk Ocağı başkanı olarak Türkçülük ve milliyetçilik meselelerinde önemli çalışma ve konuşmalarıyla tanınır.
*Sağlam bir tarih bilgisi ve şuuruna sahiptir.
*Türkçülük ülküsünün en ateşli savunucularından olmuştur.
*Milliyetçilik anlayışını üç temel unsur üzerine kurar: Dil, din ve dilek birliğidir.
*Vatan bu üçü için de gerekli şarttır.
*Ona göre, Anadolu’yu ayakta tutacak tek yol millî kültürdür.
*Tanrıöver, İstiklâl Marşı'nı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde okuyan ilk kişidir.
*Türkçe’deki “Günaydın” ve “Tünaydın” kelimelerinin Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından dilimize eklendiği söylenir.
HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER’İN ESERLERİ:
Hitabet: Dağ Yolu
Makale: Günebakan
Diğer: Nâmık Kemal Bey Magosa’da, Anadolu Millî Mücadelesi
