ÖMER SEYFETTİN HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
ÖMER SEYFETTİN: (1884-1920)
*Milli Edebiyat Dönemi yazarı, şair, asker, öğretmen, dilci ve fikir adamı.
*Çağdaş Türk hikâyeciliğinin, Türkçülük akımının ve "Milli Edebiyat Akımı"nın kurucularındandır.
*İnceleme kitaplarında "Tarhan", "Ayın Sin" rumuzlarını kullanmıştır.
*Gönen’de doğmuştur.
*Öğrenimine Gönen’deki mahalle mektebinde başlamış, daha sonra annesiyle beraber İstanbul’a gelerek dedesinin Kocamustafapaşa’daki konağına yerleşmiştir.
*Eğitimine Eyüp Askerî Baytar Rüşdiyesi’nde ve Edirne Askerî İdâdîsi’nde devam eder.
*İlk edebi çalışmaları olan şiirlerini Edirne’deki öğrenciliği sırasında yazmıştır.
*Mekteb-i Harbiye'den mezun olmuştur.
*Meslek hayatına Kuşadası Piyâde Taburu’nda başlamış, Selânik’te ve Manastır’da görev yapmıştır.
*İki yıl süreyle Balkanlar’daki sınır yerleşim yerlerinde çete takibiyle uğraşır.
*31 Mart Vak‘ası’nı bastırmak amacıyla İstanbul’a gelen Hareket Ordusu’nda o da yer alır.
*İstanbul’un siyasî havası nedeniyle askerlikten soğumuştur.
*İttihat ve Terakkî’nin maddî desteğiyle çıkan Genç Kalemler dergisinde “yeni lisan” hareketini başlatır. (1911).
*Ziya Gökalp’in teşviki ve tazminatının İttihat ve Terakkî tarafından ödenmesiyle ordudan ayrılmıştır.
*Yazıları, İstanbul’da ve Selanik’te çıkan çeşitli dergilerde takma isimlerle yayımlanır.
*Balkan Savaşı’nın başlamasıyla üsteğmen rütbesiyle Garp Ordusu’a katılır (1912).
*Yunanlılar’a esir düşer.
*Esareti süresince gerek okuyarak, gerekse yazarak, yazarlık hayatı için önemli olacak tecrübeler kazanmıştır.
*O dönemde yazdığı hikâyeleri Türk Yurdu'nda yayımlar.
*On ay kadar süren esirliğin ardından İstanbul’a dönmüştür (1913).
*Ömer Seyfeddin 1914’te askerlikten ikinci defa istifa etmiştir.
*Türk Sözü dergisinin başyazarlığına getirilmiş; burada Türkçü düşüncenin sözcülüğünü yapan yazılar yazmıştır.
*Dârülmuallimîn’de kıraat, Kabataş Sultânîsi’nde edebiyat öğretmenliği yapar.
*Hikâye ve makaleleri Yeni Mecmua, Şair, Donanma, Büyük Mecmua, Yeni Dünya, Diken ve Türk Kadını gibi dergilerle Vakit, Zaman ve İfham gazetelerinde yayınlanır.
*Hayatındaki olumsuzluklar, sağlığını iyice kötüleştirir.
*Manastır’da “Münferit Yalı” adını verdiği evde tek başına yaşar.
*Şubat 1920’de yatağa düşmüş, Haydarpaşa Tıp Fakültesi Hastahanesi’nde 6 Mart 1920 tarihinde 36 yaşında ölmüştür.
*Yapılan otopsi sonucunda şeker hastası olduğu anlaşılır.
*Ömer Seyfeddin hikâyeci olarak şöhret kazanmasına rağmen edebiyata şiirle girmiştir.
*Tesbit edilebilen ilk şiiri “Lâne-i Garâm”dır.
(Başka birkaynağa göre ilk şiiri "Hiss-i Müncemid" "Ömer" imzasıyla 1900'de "Mecmua-i Edebiye"de yayınlandı.)
*II. Meşrutiyet’ten önceki şiirleri, Edebiyât-ı Cedîde etkisinde, genellikle sone şeklinde ve aşk konusunda aruzla yazılmıştır.
*1911’den sonra dilinde önemli değişiklikler görülür.
*Şiirlerindeki asıl değişim 1914’te başlar.
*Heceyi benimsemiş ve koşmaya da yer vermiştir.
*Olayın ön planda olduğu Maupassant tarzı hikâyeyi Türk okuyucusuna Ömer Seyfeddin tanıtmıştır.
*Öykülerinde büyük oranda realizm etkisinde olduğu görülmektedir.
*Hikâyelerinin konularını çoğunlukla gerçek yaşamdan almıştır.
*Konularını, gündelik yaşamdan, çocukluk ve askerlik anılarından, tarihten, halk fıkralarından, menkıbe ve efsanelerden alır.
* “Sosyal hayattaki aksaklıklar, milli duygular, Anadolu insanın hayat şartları, Balkan Türklerine yapılan zulümler” eserlerinde ön plandadır.
*İlk hikâyesi 1902’de Sabah gazetesinde çıkan “Tenezzüh” (İhtiyarın Tenezzühü)tür.
*Özgün hikâyelerini yeni lisan hareketinden sonra yazmıştır.
*Hikâyelerinde farklı ilham kaynakları görülür.
*Hayat tecrübeleri önemli bir yer tutar.
*Hikâyelerinin bazısında, askerin ve halkın moralini yükseltme amacı görünür.
*Hikâyelerle milli bilinci uyandırmak istemiştir.
*Bazı hikâyelerini ise sosyal ve siyasal konulardaki düşüncelerini ortaya koymak için yazmıştır.
*Hikâyelerinin önemli bir kısmında ironi göze çarpar.
*Zaman zaman cehalet ve taassuptan dolayı gülünçleşen hayatları ortaya koyar.
*İnce alay ve nükte biçiminde bir mizah anlayışı vardır.
*Bazı hikâyelerinde, atasözü, halk hikâyesi, destan, masal gibi edebiyat ürünlerinden ilham aldığı görülür.
*Süssüz bir üslûp hikâyelerindeki ortak özelliktir.
*II. Meşrutiyet sonrası hikâyelerinde topluma yön verme gayreti hissedilir.
*Hikâyelerinde, “Türk tarihinden aldığı ve ideal insan olarak işlediği kahraman” tipini ortaya koyar.
*Öykülerindeki kahramanlar için çok yönlü ve derin bir psikolojik çözümleme yapmamıştır.
*Romana en yakın eseri “Yalnız Efe”dir.
*Günlük konuşma dilini kullanması, öykülerine canlı ve etkileyici bir özellik kazandırmıştır.
*Hikâyeleri genellikle beklenmedik (sürpriz) bir sonla bitmektedir.
*Türk edebiyatında hikâyeciliği meslek haline getirmiştir.
*150 civarı hikâye yazmıştır.
*Bazı hikâyeleri, üzerinde durulmamış olmalarından dolayı hikâye tekniği bakımından zayıftır.
*Ömer Seyfeddin siyasî olarak İttihat ve Terakkî mensubudur.
*Ömer Seyfettin, Selanik'te yayınlanan "Genç Kalemler" dergisindeki yazılarıyla ünlenmiştir.
*Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler dergisinde yayımlanan “Yeni Lisan” yazısı, Türk dili ve edebiyatına yeni bir yön vermiştir.
*Ona göre; eski lisan konuşulmayan, ölü bir dildir; Arapça ve Farsça kurallar Türkçe’nin düzenini bozmuştur; dildeki yabancı kuralların tasfiyesi gerekir; halkın diline yerleşmiş Arapça, Farsça kelimeler terkedilmemelidir; İstanbul Türkçesi yazı dili için esas alınmalıdır.
*“Yeni Lisan” adlı makalesindeki fikirleriyle Ziya Gökalp’in dikkatini çekmiştir.
*Gökalp, Ömer Seyfeddin’de aradığı yazar tipini bulmuştur.
* “İstanbul ağzını bütün Türklüğün yazı dili yapma” fikri, daha önce Gaspıralı İsmâil ve Hüseyinzâde Ali Turan tarafından ortaya atılmış; bu fikir, Ömer Seyfeddin ve Ziya Gökalp tarafından tekrarlamıştır.
*Ömer Seyfeddin, millî bir edebiyata ihtiyaç olduğunu ifade eder.
*Ömer Seyfettin’in "Yeni Lisan" başlıklı yazısı "Milli Edebiyat" akımının başlangıç bildirgesi gibidir.
*Milli Edebiyat akımının öncülüğünü Ziya Gökalp ve Ali Canip Yöntem'le birlikte sürdürmüştür.
*“Toplum için sanat” anlayışıyla milli değerlere yönelmenin önderliğini yapmıştır.
*“Edebiyatsız edebiyat yapmak” için çalışmıştır.
*Dilimizin sadeleşmesinde payı büyüktür.
ÖMER SEYFETTİN’in ESERLERİ:
Hikâye: Acaba Ne İdi?, Acıklı Bir Hikâye, Akşam Sefası, And, Aşk Dalgası, Aşk ve Ayak Parmakları, Apandisit, Asilzâdeler, At, Ayın Takdiri, Ay Sonunda, Baharın Tesiri, Bahar ve Kelebekler, Balkon, Başını Vermeyen Şehit, Bekarlık Sultanlıktır, Beyaz Lale, Beynamaz, Bir Çocuk Aleko, Birdenbire, Binecek Şey, Bir Hatıra, Bir Hayır, Bir Kayışın Tesiri, Bir Temiz Havlu Uğruna, Bir Vasiyetname, Bit, Bomba, Büyücü, Cesaret, Çanakkale'den Sonra, Çakmak, Çirkinliğin Esrarı, Dalga, Dama Taşları, Devletin Menfaati Uğruna, Diyet, Dünyanın Düzeni, Düşünme Zamanı, Eleğimsağma, Elma, Falaka, Ferman, Fon Sadriştayn’ın Karısı, Fon Sadriştayn’ın Oğlu, Forsa, Gizli Mâbed, Gürültü, Havyar, Hafiften Bir Seda, Herkesin İçtiği Su, Horoz, Hürriyet Bayrakları, İffet, İki Mebus, İlk Cinayet, İlk Düşen Ak, İlk Namaz, İnsanlık ve Köpek, İrtica Haberi, Kaç Yerinden, Kaşağı, Kerâmet, Kıskançlık, Kızıl Elma Neresi?, Koleksiyon, Korkunç Bir Ceza, Kumrular, Kurbağa Duası, Kurumuş Ağaçlar, Külah, Kütük, Lokanta Esrarı, Makul Bir Dönüş, Mehdi, Mehmaemken, Memlekete Mektup, Mermer Tezgâh, Miras, Muayene, Muhteri, Müjde, Nakarat, Namus, Nasıl Kurtarmış?, Nadan, Nezle, Niçin Zengin Olmamış?, Nişanlılar, Nokta, Okul Çocuğu, Öpücüğün İlkel Biçimi, Pamuk İpliği, Pembe İncili Kaftan, Perili Köşk, Pireler, Primo Türk Çocuğu, Ruzname, Rüşvet, Rütbe, Sivrisinek, Şefkate İman, Tarih Ezeli Bir Tekerrürdür, Tavuklar, Teke Tek, Terakki, Teselli, Topuz, Tos, Tuhaf Bir Zulüm, Tuğra, Türbe, Türkçe Reçete, Uçurumun Kenarında, Uzun Ömer, Üç Nasihat, Velinimet, Vire, Yeni Bir Hediye, Yemin, Yuf Borusu Seni Bekliyor, Yiğit Çocuk, Yüksek Ökçeler, Yüzakı, Zeytin Ekmek, Turan Masalları: İhtiyarlıkta mı Gençlikte mi?
Roman Niteliğindeki Eserleri: Ashab-ı Kehfimiz, Efruz Bey (Uzun Hikâye), Yalnız Efe (Uzun Hikâye), Harem (Uzun Hikâye)
Çeviri: İlyada, Kalevela
İnceleme: Milli Tecrübelerden Çıkarılmış Ameli Siyaset, Yarınki Turan Devleti, Mektep Çocuklarında Türklük Mefkûresi, Türklük Ülküsü, Herkes İçin İçtimâiyat: Ticaret ve Nasip
Şiir: Ömer Seyfettin’in Şiirleri
Oyun: Mahcupluk İmtihanı
Külliyat: Ömer Seyfeddin: Bütün Eserleri, Ömer Seyfettin Külliyatı I-IX
Hikâyelerinin Detayları:
*“Kaşağı, İlk Namaz, And, Falaka”, çocukluk dönemini hikâyeleridir.
*“Başını Vermeyen Şehit, Forsa, Topuz ve Pembe İncili Kaftan”, tarihi olayları konu edindiği hikâyeleridir.
*“Beyaz Lale, Bomba”, Balkan Savaşı acılarını dile getirdiği eserleridir.
*“Hürriyet Bayrakları, Primo Türk Çocuğu, Tuhaf Bir Zulüm, Fon Sadriştayn’ın Oğlu, Kızıl Elma Neresi?”, milli bilinci uyandırmak amacıyla Türkçülük düşüncesiyle yazdığı hikâyeleridir.
*“Bahar ve Kelebekler”, kadın konusunu işleyen hikâyedir.
*“Perili Köşk, Keramet” batıl inanışları anlatan hikâyelerdendir.
*“Yüksek Ökçeler, Koç, Külah, Mahcupluk İmtihanı”, mizahi hikâyelerdir.
*“Yüz Akı, Üç Nasihat, Kurumuş Ağaçlar” gibi hikâyeleri kaynağını folklörden ve Anadolu efsanelerinden almıştır.
