SÖYLEV (NUTUK / HİTABET) TÜRÜ VE ÖZELLİKLERİ

EDEBİYAT > METİN TÜRLERİ > SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ

SÖYLEV (NUTUK / HİTABET):

*Söylev, nutuk veya hitabet, dinleyicilere belli bir fikri, bir duyguyu aşılamak için söylenen uzunca, coşkulu ve güzel sözlere denir.

*Söylev, heyecanlandırarak bir fikri aşılamaktır.

*Söylevlerin konuları, çoğunlukla; toplumsal fikirler, millî dâvalar ve olaylardır.

*Törenlerde, ulusal günlerde, yıldönümlerinde, mitinglerde toplanan geniş topluluklara heyecan vermek, genel fikirleri anlatmak amacıyla hitap etmek veya meclis kürsüsünden siyasal ve ulusal dâvaları savunmak da söyleve dâhildir.

*Nutukların askeri, siyasal ve dinî olmak üzere üç çeşidi vardır. Bunun yanında kulüp, dernek ve sendika yöneticilerinin yaptığı konuşmalar da nutuk türü içinde değerlendirilebilir.

*Nutuklarda topluluğa seslenen kişi (hatip / söylevci), dilinin güzel ve etkileyici olmasına önem verir.

*Nutukta konuşmacı belli bir plana göre konuşmalı, dinleyicileri sıkmaktan kaçınmalı, açık ve inandırıcı olmalıdır.

*Nutkun giriş cümlesi toplumun dikkatini çekecek türden olmalıdır. Hatta ilk cümleler şiirsel bir üslupta olabilir.

*Gelişme bölümünde, konu her türlü belgelerle açılır, örneklendirilir ve ispatlanmaya çalışılır.

*Dinleyicinin tansiyonunu yükseltecek fikirlerle, sorulu cevaplı cümlelerle sonuç bölümüne geçiş sağlanır.

*Sonuç bölümü çok önemlidir. İşlenen konunun önemi ve toplumdaki tesirleri kesin ve etkili bir dil ile anlatılır.

*Bu bölüm, etkileyici bir sözle bitirilmelidir. Konuşmacı, bu bölümde ustalığını göstermelidir.

*Hatiplik sanatı, insanlık geçmişinin en eski ve en köklü sanatlarındandır.

*Bu sanatla peygamberler ve din adamları insanları doğru yola davet etmişler; padişahlar, krallar ve kumandanlar ordularına bu sanatla hükmetmiş ve savaşlar kazanmıştır.

*İyi hatip olmak isteyen kişi, iyi düşünen, çok okuyan, çok tecrübeli, gözlemi kuvvetli, içerisinde bulunduğu toplumu çok iyi bilen, bilgili, ileri görüşlü, söz kurallarına gerektiği kadar önem veren kişi olmalıdır.

*Konferansla söylevi birbirinden ayıran en önemli özellik sesin olanaklarıdır.

*Sesin olanaklarının kötü kullanılması iyi bir söylevi konferans havasına sokabilir.

*Yunan Demosthenes ve Latin Çiçero bu türün önemli isimlerindendir.

*Edebiyatımızdaki ilk söylev olarak, Bilge Kağan’ın Orhun Abideleri‘nde Türk Budunu’na seslenişi olarak kabul edilmektedir.

*Türk edebiyatında önemli söylevciler, Mehmet Akif Ersoy, Halide Edip Adıvar ve Hamdullah Suphi Tanrıöver’dir.

*Türk edebiyatının en güçlü söylev (nutuk / hitabet) örneği Atatürk'ün "Büyük Nutku"dur.

>SÖZLÜ ANLATIM TÜRLERİ