OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLERİ TANIMA VE GRUPLANDIRMA

EDEBİYAT > EDEBİYATA GİRİŞ > OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBî METİNLER

Bir olaya dayalı olarak meydana gelen edebî metinleri iki gruba ayırmak mümkündür:

Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler ve Göstermeye Bağlı Edebî Metinler

a-Anlatmaya Bağlı Metinler

*Bu metinler; bir olay veya durum çevresinde; yer, zaman, kişi belirtilerek; bir plan dâhilinde; olayların, okuyucunun veya dinleyicinin zihninde canlandırılacak şekilde ifade edilmesiyle oluşur.

*Masal, Fabl, Destan, Halk Hikâyeleri, Mesnevi, Manzum Hikâye, Hikâye, Roman.

b-Göstermeye Bağlı Metinler

*Göstermeye bağlı edebî metinler, bir olayı seyircinin önünde canlandırmak için oluşturulan metinlerdir.

*Edebiyatımızda bu metinler kendi içerisinde iki gruba ayrılır:

Geleneksel Türk Tiyatrosu (Karagöz, Meddah, Orta Oyunu, Köy Seyirlik Oyunları)

Modern Türk Tiyatrosu (Trajedi, Komedi, Dram)

*Anlatmaya bağlı eserler ile göstermeye bağlı eserlerin benzerlik ve farklılıkları:

Benzerlikleri:
1. Her iki tür de bir olay çevresinde gelişir. Bu temel olayın etrafında daha küçük çapta gelişen olaylar yer alır.

2. Anlatılan olaylardan etkilenen insanlar ya da varlıklar vardır. Bunlara eserin kahramanları denir. En çok etkilenen varlığa başkahraman (başkişi) denir.

3. Olayın serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunur. Yani olayın bir başlangıcı, gelişmesi ve sonunda da çözümlenişi vardır.

4. Ele alınan olayların anlaşılması için tasvirlere ya da dekorlara yer verilir.

Farklılıkları:
1. Anlatmaya bağlı türlerde olayın mutlaka bir anlatıcısı vardır. Göstermeye bağlı eserlerde ise, sosyal hayatta karşılaşabileceğimiz olaylar sahnede gösterilir.

2. Bu iki tür arasında kullanılan dil ve anlatım biçimi de birbirinden farklıdır. Anlatmaya bağlı eserlerde uzun ve kurallı cümleler kullanılırken göstermeye bağlı eserlerde cümleler daha açık ve kısadır.

>OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER