TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ - TYT TÜRKÇE - AYT EDEBİYAT ( YKS ) / SONER HOCA

SONER HOCA İLE TÜRKÇE / EDEBİYAT

İçeriğe git

TANZİMAT DÖNEMİ EDEBİYATI VE ÖZELLİKLERİ

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > TANZİMAT EDEBİYATI
TANZİMAT EDEBİYATI: (1860-1896)

*1839’da Tanzimat Fermanı ilan edilerek Batılılaşma ve yenileşme hareketinde önemli bir aşamaya gelinmiştir.
*Osmanlının bu son dönemindeki hareketlilik edebiyata da yansımıştır.
*Edebiyatımız, 1860’da “Tercüman-ı Ahval” gazetesinin yayınlanmasıyla yeni bir adım atmış ve “Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı” başlamıştır.
*Bu dönem sanatçıları, edebiyatın amacının “halkı eğitmek” olduğu noktasında birleşirler.
*Bu anlayışla sade bir dile doğru geçilmesi gerektiğini düşünmüşlerdir.
*Divan edebiyatına karşı eleştiriler başlamıştır.
*Eski edebiyatımızın şairleri hayali bir sevgili uğruna ölürken; Tanzimat sanatçılarının hayata bakış açıları değişmiş, inanılan fikirler uğrunda ölünebileceğini söylemişlerdir.
*Halk edebiyatına dönülmesi gerektiğini dillendirenler olmuştur.
*Özellikle öğrenim için Fransa’ya gönderilen ve batı kültürüyle tanışan aydınlar yenilik arayışlarına girmişlerdir.
*Bu dönemde yapılan tartışmalar, “doğu-batı / eski-yeni” mücadeleleri çerçevesinde gelişmiştir.
*Divan edebiyatı için yıkıcı; Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı için yapıcı bir dönem olmuştur.


*Tanzimat edebiyatı 3 dönemde incelenebilir:

A) HAZIRLIK DÖNEMİ: (1839-1860)
*Sanatçıların Batı edebiyatı ile karşılaştığı 1860’dan önceki dönemdir.
*Bu dönemde:
-Şinasi, Fransızca’dan yaptığı çevirileri Tercüme-i Manzume adlı eserde toplamıştır.
-Yusuf Kamil Paşa, Fenelon’dan Telemak adlı romanı çevirmiştir.
-Takvim-i Vakayi ve Ceride-i Havadis gazeteleri yayına başlamıştır.
-Şinasi, Şair Evlenmesi adlı tiyatro eserini yazmıştır.

*Tanzimat edebiyatı hazırlık dönemi sanatçıları:
YUSUF KAMİL PAŞA, SADULLAH PAŞA, AKİF PAŞA, ETHEM PERTEV PAŞA


B) TANZİMAT EDEBİYATI BİRİNCİ DÖNEM ÖZELLİKLERİ: (1860-1876)
*Fransız edebiyatı örnek alınmıştır.
*Roman, hikâye, eleştiri, tiyatro, makale, anı gibi türler ilk defa edebiyatımıza girmiş, batılı anlamdaki ilk örnekleri bu dönemde ortaya konmuştur.
*Vatan, millet, devlet, özgürlük, hak, adalet, eşitlik gibi konular ilk defa işlenmeye başlanmıştır.
*Sanatçılar, eleştirmelerine rağmen divan edebiyatının etkisinden kurtulamamışlardır.
*Tanzimat edebiyatı birinci dönemde “toplum için sanat” anlayışı hâkim olmuştur.
*Sanatçılar edebiyatı, fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.
*Halkı aydınlatmak için eserler verilmiştir.
*Şiirde estetik güzellik değil; içerik ön plana çıkmıştır.
*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
*Konuşma diline geçiş hedefi gerçekleşmemiştir.
*Klasisizm ve romantizm akımının etkileri görülür.
*Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır.
*Bu dönem sanatçıları, edebiyatın yanında siyasetle de ilgilenmiştir.
*Düzyazı ilk kez bu dönemde şiirin önüne geçmiştir.
*Bu döneme “Şinasi-Ziya Paşa-Namık Kemal okulu” da denir.

Klasizm > Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Yusuf Kamil Paşa
Romantizm > Namık Kemal, Ahmet Mithat, Şemsettin Sami

*Tanzimat edebiyatı birinci dönem sanatçıları:
İBRAHİM ŞİNASİ, NAMIK KEMAL, ZİYA PAŞA, AHMET MİTHAT EFENDİ, AHMET VEFİK PAŞA, ŞEMSETTİN SAMİ, ALİ SUAVİ, DİREKTÖR ALİ BEY


C) TANZİMAT EDEBİYATI İKİNCİ DÖNEM ÖZELLİKLERİ: (1876-1896)
*Sanatçılar, baskıcı yönetim nedeniyle bireysel konulara yönelmişlerdir.
*Karamsarlık hâkimdir.
*Gazetenin etkisi bu dönemde azalmıştır.
*Dilde sadeleşme çalışmaları terkedilmiş, eski dile dönülmüştür.
*Birinci dönem sanatçılarına göre süslü ve sanatlı bir dil kullanılmıştır.
*Batı edebiyatı nazım şekilleri kullanılmaya başlanmıştır.
*Hece ile bazı denemeler yapılmış olmasına rağmen aruzun hâkimiyeti devam etmiştir.
*Birinci döneme göre eserlerde teknik bakımdan gelişme vardır.
*Bu dönemde “güzel olan her şey” şiirin konusu olmuştur. Konular genişlemiştir.
*Tanzimat edebiyatı ikinci dönemde ise “sanat için sanat” anlayışı hâkim olmuştur.
*Romantizm yanında natüralizm ve realizm etkili olmaya başlamıştır.
*Şiirde romantizmin etkileri görülür.
*Şiirlerde ölüm, yokluk, hiçlik, melenkoli gibi konular işlenmiştir.
*Romanlarda gözleme yer verilmiştir. Ayrıca sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durulmuştur.
*İstanbul’un dışına çıkılmamıştır. (Karabibik romanı hariç)
*Bu döneme “Ekrem-Hamit-Sezai okulu” da denir.

Romantizm > Abdülhak Hamit Tarhan   
Realizm > Recaizade Mahmut Ekrem, Samipaşazade Sezai
Natüralizm > Nabizade Nazım

*Tanzimat edebiyatı ikinci dönem sanatçıları:
RECAİZADE MAHMUT EKREM, ABDÜLHAK HAMİT TARHAN, NABİZADE NAZIM,
SAMİPAŞAZADE SEZAİ, MUALLİM NACİ, MİZANCI MEHMET MURAT


TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI



İSLAMİYET ÖNCESİ (DESTAN DÖNEMİ)




İSLÂMİ DÖNEM (DİN DÖNEMİ)











BATI ETKİSİNDE TÜRK ED. (MODERN DÖNEM)




  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE HİKÂYE
  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE ROMAN
  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE TİYATRO
  • MEMLEKET EDEBİYATI
  • MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ EDEBİYATI





    • CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI



      CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER



      CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER

      ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER
      (HİKÂYE-ROMAN)



      GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBÎ METİNLER
      (TİYATRO METİNLERİ) (DRAMA METİNLERİ)


      İçeriğe dön