İçeriğe git

TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ (TENKİT) - TYT TÜRKÇE - AYT EDEBİYAT ( YKS ) // SONER HOCA

SONER HOCA İLE TÜRKÇE / EDEBİYAT

Menüyü atla
Menüyü atla
Menüyü atla

TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ (TENKİT)

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > TANZİMAT EDEBİYATI
TANZİMAT EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ (TENKİT):
*Eleştiri, Türk edebiyatında bağımsız bir tür olarak Tanzimat Dönemi’nde başlar.
*Batı’yı örnek alan yeni Türk edebiyatının kurulma sürecinde karşılaşılan sorunlar üzerinde çözüm arayışı, eleştiri etkinliğini de beraberinde getirir.
*Yenileşme döneminin ilk eleştirel görüşleri dil ve basın hayatı etrafında belirir.
*Şinasi, Tercüman-ı Ahval‘de ve Tasvir-i Efkâr‘da yayımladığı kimi yazılarında eski zihniyeti, eski dil ve edebiyat anlayışıyla basın hayatını eleştirir.
*1860'tan sonra batı kültürünün etkisinde kalan ve Türk edebiyatını yenileştirmeye çalışan yazar ve şairler, Divân edebiyatının etkisiz hale getirilmesi düşüncesinde birleşirler.
*Tanzimat edebiyatının ilk dönemindeki tenkitler Divân edebiyatının esasları ve özellikleri üzerinde toplanır.
*Namık Kemal ile Ziya Paşa bu tenkitlere öncülük eder.

*Namık Kemal, 1866'da Tasvir-i Efkâr'da çıkan "Lisân-ı Osmanî'nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazatı Şâmildir" adlı makalesinde Divân edebiyatına sistemli bir şekilde hücum eder. (Bu yazı ilk edebiyat eleştiri yazısı sayılır.)
*Namık Kemal, Ziya Paşa'nın "Hârâbat" adlı eserinin mukaddimesindeki görüşlerini, "Tahrib-i Hârâbat" ve "Ta’kib" adlı eserlerinde tenkit eder. Victor Hugo‘nun “Cromvvell” önsözüne benzetilen “Mukaddime-i Celal”de (Celalettin Harzem-şah’ın önsözü) ise roman ve tiyatro konusundaki düşüncelerini aktarır ve Divan edebiyatını eleştirmeye devam eder. “Bahar-i Dâniş Mukaddimesi“, “İrfan Paşa‘ya Mektup“, “Mes Prisons Muahezesi” başlıklı yazıları onun diğer eleştirileridir.

*Ziya Paşa, Hürriyet gazetesinde çıkan "Şiir ve İnşa" (1868) makalesinde Divân edebiyatına hücum eder.
*Asıl Türk edebiyatının Halk edebiyatı olduğunu iddia eder.
*"Gayrı milli ve suni" olmakla suçladığı Divân edebiyatını 1874'te "Hârâbat Mukaddimesi"nde tekrar savunur.
*Ve Divan edebiyatını yüceltirken halk şiirini küçümser.

*Tanzimat döneminde tenkit edilen konulardan biri de yeni edebiyatın dilidir.
*Şinasi, "Tercümân-ı Ahval" ve "Tasvir-i Efkâr" gazetelerinin ilk sayılarının ön sözlerinde bu konulara değinir.
*Dil konusundaki en ateşli tartışmalar Recaizade Mahmut Ekrem ile Muallim Naci arasında geçer.
*Recaizade Mahmut Ekrem; Ta'lim-i Edebiyat ve Zemzeme ön sözünde, Takdir-i Elhan ile Pejmürde adlı eserlerinde hem eski edebiyatı hem de Muallim Naci'nin eski edebiyat hakkındaki görüşlerini tenkit eder.
*Muallim Naci de bu yazılara "Saadet" gazetesinde cevap verir. Muallim Naci cevabi yazılarını Demdeme (1886) adı altında yayımlamıştır.
*Muallim Naci, Ekrem’in “Zemzeme“lerine (ezgili, nağmeli ses) “Demdeme” (hiddet, azarlama) ile cevap verir. Karşı eleştirilerinde dozu kaçırınca kayınpederi Ahmet Mithat tarafından Tercüman-ı Hakikat gazetesinden kovulur.
*1880-1886 yılları, Batı kökenli edebi tür ve akımlarla ilgili tartışmalar bakımından çok hareketlidir.
*A. Mithat, İsmail Hakkı, Beşir Fuat ve Nâbizade Nâzım arasında roman üzerine yapılan tartışmalar ayrı bir değer taşır.
*Mizancı Murad‘ın Mizan’da yayınlanan “Edebiyatımızın Nümûne-i İmtisalleri” adlı makalesi kayda değer bir başka tenkit örneğidir.
*Bu dönem sanatçılarının birbirlerine yazdığı mektuplar da, çeşitli edebî görüşleri yansıtması açısından tenkid özelliği taşır.


TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI



İSLAMİYET ÖNCESİ (DESTAN DÖNEMİ)




İSLÂMİ DÖNEM (DİN DÖNEMİ)











BATI ETKİSİNDE TÜRK ED. (MODERN DÖNEM)




  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE HİKÂYE
  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE ROMAN
  • MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNDE TİYATRO
  • MEMLEKET EDEBİYATI
  • MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ EDEBİYATI





    • CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI



      CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER



      CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER

      ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER
      (HİKÂYE-ROMAN)



      GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBÎ METİNLER
      (TİYATRO METİNLERİ) (DRAMA METİNLERİ)


      İçeriğe dön