TİYATRO TÜRLERİ

EDEBİYAT > METİN TÜRLERİ > TİYATRO > TİYATRO TÜRLERİ

TİYATRO TÜRLERİ:

1. GRUPLANDIRMA:

A)Müziksiz (trajedi, komedi, dram)

B)Müzikli (opera, operet, müzikal, pandomima, vodvil, bale, revü, skeç vs.)

2.GRUPLANDIRMA: (KONULARINA GÖRE)

1)TRAJEDİ (TRAGEDYA)

2)KOMEDİ (KOMEDYA)

3)DRAM

TRAJEDİ (TRAGEDYA):

*Trajedi, "çok acıklı, yürekler acısı" anlamına gelmektedir.

*Oyun türü olan trajedinin konusu da acıklı konulardır.

*İzleyicilerde uyandırdığı acıma ve korku duyguları aracılığıyla ruhu tutkulardan temizlemeyi amaçlayan tiyatrolardır.

*Trajedide olaylar, genellikle tarihten ve efsanelerden (mitolojiden) alınır.

*Kişiler, hükümdarlar ve soylulardır. Üstün özellikli kimselerdir.

*Eser tümüyle ağırbaşlı, ciddi bir atmosferde geçer.

*Erdeme ve ahlaka büyük değer verilir.

*Trajedilerde uygunsuz sayılan, vurma, yaralama, ölme gibi acı veren olaylar, sahnede gösterilmez. Bu tür olaylar ve sözler, sahne arkasından duyurulur.

*Kusursuz bir üslubu vardır. Kaba sözlere yer verilmez.

*Üç birlik kuralına (yer, zaman, olay) uyulur.

*Oyunda korolara yer verilir. Diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.

*Nazım halinde (manzum) yazılması ve değişmez kaidelere bağlı olması sebebiyle öbür tiyatro çeşitlerinden kolayca ayrılır.

*Trajediler genellikle beş perdelik oyunlardır.

*Çoğu felaketli sonuçlara bağlanır.

*İlk örnekleri M.Ö. 6. yüzyılda eski Yunan’da görülmüştür.

*Bazı klasik trajedi örnekleri:

Aiskhylos'un Zincire Vurulmuş Prometheus'u,

Sophokles'in Kral Oidipus'u

Euripides'in Andromakhe'ı.

*Türün yazarları: Aiskhylos, Sophokles, Euripides, Corneille ve Racine.

KOMEDİ (KOMEDYA):

*İnsanların ve olayların gülünç yönlerini sunan, hem güldüren, hem eğlendiren ve hem de iğneleyen tiyatro türüdür.

*Dalkavukluk, korkaklık, cimrilik, dalgınlık, ukalalık gibi insanlar için birer kusur olan huy ve alışkanlıklar abartılarak seyirciyi güldürecek tarzda sahneye konulur.

*Güldürerek düşündürmeyi amaçlar.

*Halkın diliyle yazılır. Her türlü söze, şakaya yer verilir.

*Konusunu, hayattan ve günlük olaylardan alır.

*Kişiler halktan veya yüksek zümreden her çeşit insan olabilir.

*Kişilerin her türlü davranışı sahnede gösterilir.

*Birbirini izleyen diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.

*Diyalog ve koronun birbirini takip ettiği komedyada beş bölüm ara verilmeksizin oynanır.

*Manzum olarak yazılır.

*Üç birlik kuralına uyulur.

*Her zaman ve her yerde rastlanan insan kusurlarını belli tiplerde göstererek ele alan komedilere “karakter komedisi” (Cimri / Moliere: Karakter komedisi);

belli bir toplumu veya bütün insanlığı ele alarak bozuk ve aksak yanlarını hicveden komedilere “töre komedisi” (Şair Evlenmesi / Şinasi: Töre komedisi);

edebi hicvin sahneye uygulanmış şekline “yergi komedisi”;

şaşırtmaca ve kandırmacaya dayanan, bir derinliği olmayan, sırf güldürmek için yazılan komedilere de “entrika komedisi” denir. (Scapin'in Dolapları / Moliere: Entrika komedisi)

*Türün yazarları:

Yunan – Aristophanes (Eşek Arıları), Menandros;

Latin – Plautus;

Fransız – Moliere (Gülünç Kibarlar)

DRAM:

*Hayatı olduğu gibi acıklı ve gülünç yönleriyle sahnede göstermek için yazılan tiyatro eseridir.

*Trajedi ile komedi arasında bir tiyatro türüdür. Trajik ve komik ögeler kaynaşmıştır.

*Sürekli olarak aristokrat zümrenin yaşayışının veya sadece hayatın gülünç taraflarının sahneye konması yeterli bulunmayarak, hayatı birçok tarafıyla temsil etme arzusundan doğmuştur.

*Modern tiyatroya geçişi sağlamıştır.

*Türkçe karşılığı "acıklı olay"dır.

*Konularını günlük olaylardan ya da tarihten alabilir.

*Kahramanları her sınıftan (halk - soylu ayrımı gözetmeksizin) seçilebilir.

*Olay; hem acıklı, hem güldürücü olabilir.

*Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.

*Her çeşit olay ve konuşmaya sahnede yer verilebilir.

*Perde sayısı yazarın isteğine bağlıdır.

*Manzum ve düzyazı olarak yazılabilir.

*Dramın ciddi ve ağırbaşlı yazılmış şekline “piyes”, duygulandırıcı ve fazla heyecan verici olanına “melodram” denir.

*Melodram müzikli oyun demektir, yalnız günümüzde müzik kısmı atılmıştır.

*Yine dram türlerinden olan "feeri" ise bir masalın sahneye konulmuş şeklidir. Kahramanları cin, peri, dev gibi düşsel varlıklardır. Olayın geçtiği yer ve zaman belli değildir.

*Türün yazarları:

İngiliz – Shakespeare;

Alman - Goethe ve Schilller;

Fransız - Victor Hugo (Cromwell)

>TİYATRO