ÂŞIKPAŞAZÂDE HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
ÂŞIKPAŞAZÂDE: (Aşıkpaşazade Derviş Ahmet Âşıkî) (15. YÜZYIL)
*Tarih yazarı, Vefai dervişi.
*Asıl adı Derviş Ahmed ve mahlası Aşıkî'dir.
*Büyük dedesi Âşık Paşa olduğu için "Aşıkpaşazade" adıyla anılmaktadır.
*Şair Ahmed Paşa’nın torunudur.
*Eserinde yazdığına göre yaklaşık 1400 yılında Amasya sancağının Mecitözü ilçesinin Elvan Çelebi köyünde bir Vefai tarikatı tekkesi şeyhi olan babasının evinde doğdu.
*Küçük yaşlarını tekkede geçirip burada eğitim aldı.
*Sonra çok gezip gününün tanınmış kişileri ile tanıştı.
*Bir müddet Geyve'de Yahşi Fakih'in yanında kaldı.
*Osmanlı Devleti'nin 1402'den 1413'e kadar süren Fetret Devri'nde bazı önemli olaylara şahit oldu.
*II. Murad devrinde Düzmece Mustafa İsyanı'nı şahsen yaşadı.
*Sonra Konya'ya gidip orada Sadreddin Konevi Zaviyesi'nde yaşayıp Şeyh Abdüllatif el-Kudsi'ye müridlik yaptı.
*1437'de Hicaz'a hacca gitti.
*Hacdan dönüşte bir müddet Mısır'ı ziyaret etti.
*Sonra Balkanlara dönerek Üsküp'te Paşa Yiğitoğlu İshak Bey himayesinde yaşadı.
*Bu sırada II. Murad'ın Balkanlarda yaptığı bazı askeri seferlere katılıp ondan şahsen iltifat gördü.
*1457'de II. Mehmed'in şehzadeleri Mustafa ve Beyazid'ın sünnet şenliklerine katılmak için Edirne'ye çağırıldı.
*Sultan ona iltifatlar ve ihsanlar bahşetti.
*Hayatının sonuna doğru ünlü tarihi olan Âşıkpaşazâde Tarihi olarak bilinen Tevarih-i Al-i Osman adlı tarihi yazmaya başladı.
*1484'de yaşı 85'e vardığında bu tarihi bitirdi.
*Büyük olasılıkla bu tarihten hemen sonra vefat etti.
*Tarihinden anlaşıldığına göre, Aşıkpaşazade Anadolu ve Rumeli’de birçok seferlere katılmıştır.
*Sade bir dili vardır.
AŞIKPAŞAZADE TARİHİ / TEVÂRİH-İ ÂL-İ OSMÂNÎ (OSMANLI TARİHİ):
*Âşıkpaşazâde’nin eserlerinden en önemlisi kendi adını taşıyan “Aşıkpaşazade Tarihi” isimli bu tarih kitabıdır.
*Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1478 yılına kadarki süreci sâde bir Türkçe ile anlatan bu eser; "Tevârîh-i Âl-i Osman" adıyla yazılmış eserlerin de en önemlisidir.
*Sade nesir örneğidir.
*Daha ziyade gazaya giden askerin maneviyatını arttırmak için yazdığı eserinde sade, dini, milli hislere hitab edici bir üslup kullanan Aşıkpaşazade hadiseleri zaman zaman tahlile tabi tutar.
*Âşık Paşazade, Süleyman Şah’tan başlattığı Osmanlı tarihini Fatih döneminin sonuna kadar getirir.
*Görgü, bilgi ve araştırmalarına dayanarak yazdığı II. Murat ve Fatih dönemleri öncesini de başka tanıkların bilgilerine dayandırır.
*Anonim tarihlerden farklı özelliği ise, Osmanlı padişahlarının birer mücahid gazi oldukularını belirtmesi, Osmanlı Devletinin kuruluşunda ve bilhassa Anadolu'da İslami Türk kültürünün yerleşmesinde büyük rol oynayan, abdalan-ı Rum, Gaziyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum gibi ahi kuruluşları hakkında bilgi vermesidir.
*Dilce yalın, anlatımı açık seçik bir eserdir.
*Türkçe olarak kaleme alınan ilk kronolojik eser özelliğini taşır.
*Aynı zamanda, tamamen Osmanlılar'ı konu almış ilk Türkçe eserdir.
*Eser, bir halk destanı niteliğindedir.
*Orta tabaka halk arasında okunmak üzere yazılmıştır.
