AKA GÜNDÜZ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
AKA GÜNDÜZ: (1885-1958)
*Milli Edebiyat Dönemi yazarı, şair, memur, gazeteci, siyasetçi.
*Asıl adı Hüseyin Avni’dir.
*Rumeli’de doğmuştur.
*İlk tahsilini Serez ve Selânik’te yapar.
*Eğrikapı Sırp Rüşdiyesi’ne devam eder.
*Üvey annesinden kaçıp İstanbul’a gelmiş ve sırasıyla Galatasaray, Edirne ve Kuleli askerî idâdîlerinde okumuştur.
*Harbiye’deyken siyasete karıştığı için hastalığı bahane edilerek okuldan ihraç edilir.
*Eğitimine Paris’te devam eder.
*İstanbul’a dönüp Hariciye gümrüğünde bir süre çalıştıktan sonra Selânik’e sürgün edilmiştir.
*31 Mart Vakasında Hareket Ordusu ile İstanbul’a gelir (1909).
*Bahriye nâzırı Büyük Cemal Paşa’nın maiyetinde, Adana vilâyet meclisi başkâtipliğinde bulunur.
*Bu sırada Adana Vilâyet Gazetesi’nde yazıları çıkar.
*İstanbul’a dönünce matbuat hayatına atılmıştır.
*İstanbul’un işgali üzerine Malta’ya sürülür.
*Sürgün sonrası Ankara’ya giderek Millî Mücadele’ye kalemiyle katılmıştır.
*Anadolu’da Peyâm-ı Sabah gazetesini çıkarır. (1920)
*Cumhuriyet’ten sonra Millî Mücadele’yi yücelten ve Cumhuriyet’in resmî prensiplerini yaymaya çalışan eserlerini yayımlamıştır.
*1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekilliği yapar.
*Kasım 1958’de ölmüştür.
*Edebiyat dünyasına on altı yaşında, Servet-i Fünun şairleri tarzında manzumeler yazarak girmiştir.
*Mecmûa-i Edebiyye’de çıkan bir şiirle yayın dünyasına ayak basmıştır. (1901)
*İlk yazılarında Enis Avni, daha sonra da Aka Gündüz adını kullanmıştır.
* “Enis Safvet, Avni, Seniha Hikmet, Muallim, Serkenkebîn” gibi takma adlarla edebî ve mizahî birçok şiir ve yazı kaleme almıştır.
*Selânik’te yayımlanan Çocuk Bahçesi ve Genç Kalemler dergilerinde edebiyat çalışmalarını sürdürür.
*Selânik’te haftalık “Kadın” gazetesini yayımlamıştır.
* “Karagöz” gazetesinin başmuharrirliğini yapmış, Hak Yolu adlı gazete çıkarmıştır.
*Daha sonra İstanbul’da mizahî “Alay” dergisini yayımlamıştır.
*Sabah, Zaman, Hizmet, Âhenk, Tercüman, Tanin, İleri, Hâkimiyet-i Milliye gibi birçok gazetede yayımlanan şiir, hikâye, roman ve makaleleriyle gazetecilik ve yazarlığı sürdürmüştür.
*Asıl şöhretini millî edebiyat akımına katıldıktan sonra kazanmıştır.
*1923’ten önceki eserlerinde, daha çok, Rumeli’de düşman elinde kalan Türk toprakları karşısında duyduğu ıstırabı, verilen kahramanca mücadeleyi dile getirmiştir.
*Cumhuriyet’ten sonraki eserlerinin büyük kısmı tezli roman niteliğindedir.
*İmparatorluktan millî devlete geçiş dönemini ele alır.
*Romanlarında “kadın ve çocuk terbiyesi, suça ve fuhşa sürüklenmenin sosyal-psikolojik sebepleri, bâtıl inançların kötü etkileri, savaşın doğurduğu ekonomik ve ahlâkî çöküş, inkılâplardan sonra ortaya çıkan yeni ve yerli hayat tarzının müdafaası” ön plandadır.
*Eserlerinde “bir dönemin alt tabaka insanlarına, ahlak ve ahlaksızlık ikilemine soktuğu kişilere, yoksullara, zenginlere, acı çekenlere, düşmüş kadınlara, sosyetik yaşamlara, içki bağımlılarına” çokça yer vermiştir.
*Üslup olarak savruk bir anlatımı vardır. Cümleleri ateşli ve kısadır.
*Açık ve anlaşılır bir dil kullanmıştır.
*Eserlerinde mekân olarak yabancı ülkeler de yer alır.
*Aka Gündüz’ün şiir, hikâye, piyes, roman, mizahî hikâye, fıkra ve çocuk hikâyesi türlerinde yetmişe yakın eseri yayımlanmıştır.
*Eserlerinde genelde milliyetçi ve idealist bir tutum sergiler.
*Edebiyat yapmaktan çok topluma ders vermeyi amaç edinmiştir.
*Gözlem gücüyle ve gerçekçi bir anlayışla yapıtlarını oluşturmuştur.
*Zaman içerisinde kuvvetli bir realizme ve realizmden de natüralizme kaymıştır.
*Şiirlerinden bazıları bestelenmiş ve sevilen şarkılar arasında yer almıştır.
*İki Süngü Arasında ve Bir Şöförün Gizli Defteri adlı eserleri filme alınmıştır.
AKA GÜNDÜZ’ÜN ESERLERİ:
Şiir: Bozgun, “İlkbahar” şiiri, “Anadolu” şiiri
Oyun: Muhterem Katil, Yarım Türkler, Beyaz Kahraman, Yarım Osman, Mavi Yıldırım, Köy Muallimi, Yılmazların İkizleri, Gazi Çocukları İçin, Aşk ve İstibdat
Roman: Dikmen Yıldızı, Odun Kokusu, Tank-Tango, İki Süngü Arasında, Yaldız, Çapkın Kız, Aysel, Ben Öldürmedim, Onların Romanı, Kokain, Üvey Ana, Üç Kızın Hikâyesi, Aşkın Temizi, Çapraz Delikanlı, Zekeriya Sofrası, Mezar Kazıcıları, Giderayak, Yayla Kızı, Bebek, Bir Şöförün Gizli Defteri, Eğer Aşk, Sansaros, Bir Kızın Masalı
Hikâye: Türk Kalbi, Türkün Kitabı, Kurbağacık, Bu Toprağın Kızları, Hayattan Hikâyeler, Gazi’nin Gizli Ordusu, Türk Duygusu, Meçhul Asker, Sarı Zeybek, Demirelin Hikâyeleri
