DİVAN-I HİKMET
ESERLER > A B C Ç D E F
DİVAN-I HİKMET: (12. YÜZYIL)
*12. Yüzyılda, Hoca Ahmed Yesevi’nin söylediği “hikmet” adlı şiirleri bir araya getiren, Türk tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.
*Didaktiktir ve manzum bir eserdir.
*Hikmet, "bilgece söz" demektir.
*Hikmetler didaktik şiirlerdir.
*Eserde dini ve ahlaki öğütler veren şiirlere yer verilmiştir.
*Nasihatname özelliği gösterir.
*Genel olarak “bilgi”nin öneminden, Yesevilik tarikatının temel ilkelerinden, dervişlik hakkında övgülerden, bu dünyadan şikâyetten, cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir. Allah aşkı, Peygamber sevgisi işlenmiştir.
*Dini bilgiler manzum olarak yorumlanmıştır.
*Eser Karahanlı Türkçesinin Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır.
*Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır.
*Bu eser, 144 hikmet ve 1 münacattan oluşur.
*Dörtlük ve beyitle yazılmıştır.
*Dörtlüklerin her birine "hikmet" adı verilmiş ve bu hikmetler Orta Asya ve Anadolu'da yayılarak halkı derinden etkilemiştir.
*Aruz ve hece ölçüsü bir arada kullanılmıştır.
*Hikmetlerde 7'li, 12'li hece kalıpları kullanılmıştır. (4+3 ve 4+4+4)
*İstifham (soru sorma) ve Tecahul-i Arif (bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır.
*Şiirlerde ulusal ögeler (ölçü, nazım biçimi, yarım uyak) ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler (din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler) bir arada kullanılmıştır.
*Tasavvuf kültürünün temeli, bu yapıttadır.
*Yunus Emre’nin, Hacı Bektaş Veli, Haci Bayram Veli gibi mutasavvıfların düşüncelerinin kaynağı bu yapıttır.
*Türk edebiyatı tarihinde “Divan-ı Hikmet”in önemi; İslamiyet’ten sonraki Türk edebiyatının daha önce yazılan Kutadgu Bilig’den sonraki bilinen en eski örneklerinden biri ve tasavvufi Türk edebiyatının ilk eseri oluşudur.
*Türk halk edebiyatı geleneğinin devamı ve tasavvufi halk edebiyatı geleneğinin başlangıcı niteliğindedir.
