EDEBİ MAKALE
SINIFLAR > LİSE 3 > LİSE-3 / 4. ÜNİTE: MAKALE
EDEBÎ MAKALE:
*Bir konuyu, bir olayı, bir eseri ele alıp onların çeşitli özelliklerini ayrıntılarıyla inceleyen ve onunla ilgili birtakım sonuçlara ulaşan; yahut bir görüşü, bir iddiayı belge ve kanıtlarla destekleyerek savunan yazılara makale denir.
*Toplumu ilgilendiren hemen her konunun işlendiği, Türk edebiyatına Tanzimat’la birlikte Batı’dan gelen edebi makale, bir çeşit düşünce yazısı olup gazete ve dergi çevresinde gelişmiştir.
*Yeterli bilgi birikimi ve özgün bir üslup gerektiren bu makalelerde ele alınan konuya ilişkin değerlendirme, görüş ve öneriler kanıtlarla desteklenir.
*Amaç, bilgilendirme ve öğretmedir.
*Edebî makalelerde, dil, edebiyat ve sanatla ilgili konular ele alınır.
*Temel öge düşüncedir.
*Kişisel görüşler; giriş, gelişme ve sonuç bölümleri hâlinde, mantıksal tutarlılıkla bir araya getirilir.
*Açıklama ve tartışma anlatım biçimleriyle örnekleme, karşılaştırma, benzetme vb. düşünceyi geliştirme yollarından; deyim, atasözü, özdeyiş ve alıntılardan yararlanılabilir.
*Kullanılan dil anlaşılırdır; dolaylı anlatımlardan ve söz oyunlarından uzak durulur.
*Kurallı cümleler tercih edilir.
*Gazete ve dergilerde yer alan bu yazılar, daha sonra bir araya getirilerek kitap hâlinde yayımlanabilir.
*Türk edebiyatındaki ilk makale örneği, Şinasi’nin Tercüman-ı Ahval gazetesinde yayımlanan Mukaddime’sidir (1860).
*Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi gibi yazarlar, bu türde metinler yazmışlardır.
*Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransızcadan çevirdiği (Servetifünun dergisinin kapatılmasına sebep olan) Edebiyat ve Hukuk adlı makale ile Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler dergisinde yayımlanan (Millî Edebiyat’ın dil anlayışını ortaya koyan) Yeni Lisan makalesi türün tanınmış örneklerindendir.
*Ziya Gökalp, Fuat Köprülü, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Nurettin Topçu, Mehmet Kaplan ve Cemil Meriç makale türünde eser veren başlıca yazarlardır.
