ERCİŞLİ EMRAH HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
ERCİŞLİ EMRAH: (17. YÜZYIL)
*Halk/Âşık edebiyatı şairi.
*Yaşamı ile ilgi kesin bilgiler yok.
*Van’ın Erciş ilçesinde doğduğu ve 17’nci yüzyılda yaşadığı biliniyor.
*Arı bir Türkçe kullandı.
*İçten ve halk zevkine yakın bir söyleyişi vardır.
*Yurt sevgisi, aşk, doğa güzelliği, özlem gibi konuları işlediği ve hayatını anlattığı “Emrah ile Selvihan” adlı halk öyküsüyle ün kazandı.
*Bu öykü Doğu Anadolu’nun yanısıra Azerbaycan, Türkmenistan ve Ermenistan’da da değişik isimlerle tanınır ve sevilir.
*Divan şiirinden etkilenmemiştir.
*Tüm şiirlerini hece ile yazmış, aruz kullanmamıştır.
*Ercişli Emrah’ın en şansız yanı Erzurumlu Emrah ile karıştırılmasıdır.
*Bazı şiirleri Erzurumlu Emrah’a mal edilmiştir.
*Araştırıcılar, iki Emrah'ın şiirlerinin ayırt edilmesi hususunda, ortaya bazı ölçütler koymuşlardır. Buna göre:
-Erzurumlu Emrah'ta divan şiirinin etkisi görülür; oysa Ercişli'nin şiirleri bütünüyle halk şiiri tarzındadır.
-Erzurumlu Emrah'ın medrese öğrenimi görmüş olmasına karşılık, Ercişli'nin öğrenim durumu hakkında bilgimiz yoktur; ancak babası da âşık olduğu için, onun sınırlı da olsa eğitim aldığını söyleyebiliriz.
-Ercişli Emrah'ın badeli olmasına karşılık, Erzurumlu bade içmemiştir.
-Ercişli; din, tasuvvuf, ezel, ebed, varlık, yokluk, bu dünya, öbür dünya gibi kavramlarla hiç ilgilenmemiş, bütünüyle bu dünyanın adamı olmuştur. Erzurumlu ise din ve tasavvuf konularıyla da ilgilenmiştir.
-Erzurumlu medreseye devam ettiği için halk şiiri türlerinin yanında divan, kalenderî, semaî ve gazel gibi türlerde de yazmıştır. Onu bu yönüyle bir âşıktan daha çok "kalem şairi" sayabiliriz. Ercişli Emrah ise aruzu bilmemektedir, şiirlerinin tamamını hece vezni ile söylemiştir.
-Erzurumlu Emrah, Nakşibendî tarikatinin Halidiye koluna bağlıdır. Bu sebepten yukarıda da belirttiğimiz gibi ezel-ebed ve tasavvuf konuları, şiirlerinde sıklıkla işlenmiştir. Ercişli Emrah'ın ise herhangi bir tarikatle bağı yoktur.
-Erzurumlu Emrah'ın özellikle aruzla yazdığı şiirleri yabancı tamlamalarla, Arapça ve Farsça asıllı kelimelerle doludur. Ercişli'nin şiirlerinde ise Azerbaycan Türkçesi ve Van'ın Erciş ilçesinin ağız özellikleri görülür.
-Ercişli Emrah araştırıcıları onun bütün şiirlerine ulaşamamışlardır. Erzurumlu Emrah'ın ise elimizde divanı bulunmaktadır.
-Ercişli Emrah'ın hayatı etrafında oluşan Ercişli Emrah ile Selvihan Hikâyesi sevda konulu hikâyelerdendir. Oysa Erzurumlu Emrah'ın hayatı etrafında böyle bir hikâye oluşmamıştır.
-Ercişli Emrah'ın şiirlerinde Van Ercişten Saat / Sahat Çukuru (Iğdır) ve İran'a doğru bir yolculuk söz konusu iken, Erzurumlu'da Karadeniz sahillerinden Çankırı, Konya, Niğde, Sivas ve Tokat'a doğru bir yolculuk işlenmiştir.
-Ercişli Emrah'ın mezarının Erciş'te olduğu rivayetlere dayanırken; Erzurumlu'nun mezarı, Tokat'ın Niksar ilçesindedir.
