FALİH RIFKI ATAY HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
FALİH RIFKI ATAY: (1894-1971)
*Cumhuriyet edebiyatı yazarı, gazeteci, kâtip, öğretmen, milletvekili.
*İstanbul’da doğmuştur.
*İlk ve orta öğrenimini Rehber-i Tahsil Mektebi ile Mercan İdâdîsi’nde tamamlar.
*İdadide edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Bey (Erozan) ile kendisinden bir ileri sınıfta okuyan Orhan Seyfi (Orhon), edebiyat zevkinin gelişmesine yardımcı olmuştur.
*Son olarak Dârülfünun Edebiyat Fakültesi’ni bitirmiştir.
*Bâbıâli Mektûbî Kalemi’nde kâtiplik, Dâhiliye Nezâreti Hususi Kalemi’nde müdür muavinliği yapmıştır.
*Gazeteciliğe Tanin’de röportaj ve makaleler yazarak başlamıştır.
*I. Dünya Savaşı sırasında Cemal Paşa’nın kâtipliğini yapmış; 1917’de İstanbul’a dönmüştür.
*Kalem-i Mahsus müdür muavinliğine tayin edilmiş; Çarkçı Mektebi’nde edebiyat hocalığı yapmıştır.
*Daha sonra kendisini tamamen gazeteciliğe verir.
*1918’de arkadaşlarıyla birlikte Akşam gazetesini kurar.
*Yazdığı yazılarla Kurtuluş Savaşı’nı desteklemiş; Millî Mücadele aleyhinde olanları tenkit etmiştir.
*Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazıları nedeniyle idamı istenerek yargılanır.
*İkinci İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine Divan-ı Harp tutumunu değiştirince idamdan kurtulur.
*Eylül 1922’de Anadolu’ya geçmiştir.
*Falih Rıfkı; Halide Edip, Yakup Kadri, Mehmet Asım ile birlikte Yunan ordusunun yakıp yıktığı yerleri saptamak üzere tüm Batı Anadolu’yu dolaşmıştır.
*Büyük Millet Meclisi’nde ikinci dönem Bolu ve daha sonraki dönemlerde de Ankara milletvekili olarak bulunmuştur.
*Hâkimiyet-i Milliye, Ulus ve Milliyet gazetelerinde başyazarlık yapmıştır.
*1923’ten 1950 yılına kadar milletvekilliğini sürdürür.
*Ölümüne kadar kendi kurduğu Dünya gazetesini (1950) yönetmiştir.
*1971’de İstanbul’da ölür.
*Milli edebiyat döneminde yazı hayatına başlamıştır.
*Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerindendir.
*Fıkra, anı, makale ve gezi yazılarıyla tanınmıştır.
*İlk yazıları 1911’de Servet-i Fünun dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanmıştır.
*Tecelli (1911) ile Kadın (1912) dergilerinde Cenap Şahabettin ve Ahmet Haşim'in eserlerini hatırlatan şiirleri çıkmıştır.
*Falih Rıfkı, cumhuriyet rejimi ve inkılâpların her zaman savunucusu olmuştur.
*Türkçülük ve Türkçecilik akımının tesirinde bir şahsiyettir.
*Türk alfabesinin hazırlanmasında görev almıştır.
*Türkçenin yalın bir söyleyişe ulaşmasında önemli bir rolü olmuştur.
*Cumhuriyet edebiyatında nesrin; özellikle de gezi ve hâtıra edebiyatının gelişmesinde önemli rol oynamıştır.
*Gezi edebiyatının en başarılı imzası olmuştur.
*Gezi yazılarında yurt dışında gördüklerini Türkiye ile karşılaştırmıştır.
*Onun yazı hayatında anılarının da ayrı bir yeri vardır.
*Yakından tanıdığı Atatürk’le ilgili anı türünde verdiği eserleriyle ün yapmıştır.
*Eserlerinde sade bir dil ve kısa cümlelerle kurulmuş çarpıcı bir anlatım görülür.
*Cümleleri kısa, akıcı ve etkilidir.
*Kurtuluş Savaşı yıllarını, Batılılaşmayı, cumhuriyeti konu edinmiştir.
*Falih Rıfkı, Türkiye'de Türk basınında sansürün kaldırılmasının yıl dönümü olarak her yıl 24 Temmuz tarihinde düzenlenen Basın Bayramı'nın tarihini ortaya atan kişi olmuştur.
*Falih Rıfkı’nın dönemlere göre zihniyeti şöyle şekillenmiştir:
-Meşrutiyet: Ziya Gökalpçi
-Kurtuluş Savaşı: Anadolucu
-Savaş sonrası: Atatürkçü
*Suriye, Filistin, Brezilya, İngiltere, Hindistan gezip görüp anlattığı yerlerdendir.
FALİH RIFKI ATAY’IN ESERLERİ:
Gezi Yazısı: Deniz Aşırı, Taymis Kıyıları, Tuna Kıyıları, Hind, Bizim Akdeniz, Yolcu Defteri, Yeni Rusya, Gezerek Gördüklerim, Hind, Moskova-Roma, “Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya”
Anı: Zeytindağı, Ateş ve Güneş, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Çankaya, Batış Yılları, Atatürk’ün Hatıraları, Atatürk Ne İdi?, Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri, Mustafa Kemal’in Ağzından Vahdettin
Fıkra: Eski Saat, Niçin Kurtulmamak, Çile, İnanç, Pazar Konuşmaları, Kurtuluş, Bayrak
İnceleme: Başveren İnkılapçı, Atatürkçülük Nedir?, Londra Konferansı Mektupları, Türk Kanadı, Kanat Vuruşu, İzmir’den Bursa’ya (Halide Edip, Yakup Kadri ve Mehmed Âsım ile birlikte)
Monografi: Babanız Atatürk
Roman: Roman
