GEVHERİ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
GEVHERİ: (17. YÜZYIL)
*Halk/Âşık edebiyatı şairi.
*17.yy sonu ve 18. yy başında yaşamıştır.
*Kırımlı olduğu sanılmaktadır.
*Asıl adı Mehmet ya da Mustafa’dır.
*Gevheri, kasaba ve köy şairleri gibi değil, okumuş bir ozandır. Medrese öğrenimi görmüştür.
*Şiirlerinden Şam’a, Arabistan’a gittiğini; bir kaynaktan da Rumeli’de bulunduğunu ve bir paşanın yanında kâtiplik yaptığını öğreniyoruz.
*Şiirlerinde divan edebiyatının etkisi vardır.
*Üst zümre şairlerinin dil, üslûp ve mazmunlarına heveslenerek o yolda pek çok şiir yazmıştır.
*Adını, yüksek çevrelere duyurmuş ve bazı manzumeleri tezkirelere de geçmiştir.
*Yer yer aruz ölçüsünü de kullanılmıştır.
*Şiirlerinde yabancı kelimelere ve divan edebiyatı mazmunlarına yer vermiştir.
*Çağdaşı Âşık Ömer gibi adı yalnız saz şairleri arasında değil, 19. yüzyıl sonlarına kadar klasik edebiyat çevrelerinde de sık sık anılmıştır.
*Gevheri, hece ile koşmalar, türküler, türkmaniler; aruzla divan ve müstezatlar yazmıştır.
*Koşma ve türkülerinde de yer yer yabancı kelime ve tamlamalar, divan mazmunları kullanması, onun samimi duyuşlarının yine de güzel ve yerli biçim ve ifadelerle verilmesine engel olamamıştır.
*Gevheri şüphesiz, asıl gücünü, heceyle söylediği şiirlerde göstermektedir.
*Gevheri"nin, divan tarzı şiirlerinde Fuzûli etkisi kesindir; hece şiirlerinde ise 17. yüzyıl başlarında yaşamış olan Kuloğlu'nun izleri görülmektedir.
*Şiirlerinde aşk, tabiat, sevgili ve ayrılık gibi konuları işlemiş, sosyal olaylarla ilgilenmemiştir.
*Musikî makamlarından olan Gevherî makamı, onun musikîyle ilgilenen bir âşık olduğunu düşüncesini doğurmuştur.
