HALİT FAHRİ OZANSOY HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
HALİT FAHRİ OZANSOY: (1891-1971)
*Beş Hececi, şair, yazar, oyun yazarı, gazeteci, öğretmen, yayımcı, çevirmen.
*İstanbul’da doğmuştur.
*Zeyrek ve Vefa mahalle mekteplerinden sonra Sultanahmet’teki Tefeyyüz Mektebi’ni bitirmiştir.
*Bakırköy Rüşdiyesi’ni bitirip Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’ne yatılı olarak girer.
*İstanbul Dârülfünunu Fransız Dili Şubesi’ne devam eder.
*1914’te Darülbeday-i Osmaniye sınavını kazanarak tiyatro bölümüne kaydolmuş; kısa bir öğrencilik döneminden sonra aynı okulda öğretmen yardımcılığına getirilmiştir.
*Oyunculuk merakı, çevresinde onay görmeyince Darülbedayi’den tamamen ayrılır.
*1914’te Millî Türk Cemiyeti’nin kuruluşunda görev alarak cemiyetin yöneticileri arasında yer almıştır.
*1915 yılında Talat Paşa’nın daveti ile Çanakkale Cephesini ziyaret eden şairler arasında yer alır.
*1916’da Edebiyat Şubesi’nden imtihanla öğretmenlik hakkı almıştır.
*Muğla Sultânîsi’nde, Konya Sultânîsi’nde ve sonra da Vefa Sultânîsi’nde öğretmenlik yapar.
*Öğretmenliğin yanında yayım hayatını da sürdüren Halit Fahri, ilk şiirinin yayımlandığı Rübab dergisinde bir süre düzenli olarak yazılar yayımlamayı sürdürmüş; daha sonra arkadaşları ile Kehkeşan dergisine ardından Şehbal dergisine geçmiştir.
*1926’dan itibaren uzun süre Servet-i Fünûn’da yazı işleri müdürü ve yazar olarak görev yapmıştır.
*1937’de başladığı Son Posta gazetesindeki haftalık yazılarını 1951’e kadar sürdürür.
*1955 yılında Şehir Tiyatroları Dergisinin yazı işleri müdürlüğünü üstlenir.
*1956 yılına kadar İstanbul’un değişik okullarında öğretmenlik mesleğini sürdürmüştür.
*Emekli olunca gazeteciliğe ağırlık verir.
*Son yıllarında Tercüman gazetesinde haftalık “Sanat ve Hatırat” köşesine, tiyatro eleştirileri ile edebiyat yazıları yazmıştır.
*Son günlerine kadar dergi sayfalarından da ayrılmamış Varlık ve Hisar gibi dergilere yazılarını yollamayı sürdürmüştür.
*1971’de İstanbul’da vefat eder.
*Halit Fahri’nin sanat ve edebiyat hakkındaki fikir ve uygulamalarının, içinde bulunduğu devrin psikolojisiyle sıkça değiştiği görülür.
*Halit Fahri, şiir ve yazı yazma zevkini öncelikle ailesinden almıştır.
*Galatasaray’dan hocası Ali Kâmi ve okul müdürü Tevfik Fikret’i yakından tanıması ondaki edebiyat merakını geliştirmiştir.
*İlk yazısı “Fâcia-i Beşerden Bir Levha” başlığıyla 1910’da Tirâje dergisinde; ilk şiiri “Mâzideki Aşk İçin Sana” 1912’de Rübâb dergisinde yayımlanmıştır.
*Yine bu sırada ilk şiir kitabı “Rüya” yayımlanmıştır.
*Alemdar ve Yeni Mecmua gibi gazete ve dergilerde yazıları, şiirleri çıkar.
*Halit Fahri ilk şiirlerini, gerek dil gerek duyuş bakımından Fecr-i Âtî etkisinde yazmıştır.
*Tiyatro ile de yakından ilgilenir.
*Dârülbedâyi-i Osmânî’yi kurmakla görevli André Antoine’ın da bulunduğu jüri önünde başarılı bir imtihan vermiş ve Dârülbedâyi-i Osmânî’ye kaydolmuştur. (1914)
*Bir yıl sonra ona ilk şöhretini kazandıran “Baykuş” adlı piyesi yazmıştır.
*Bu piyes, Dârülbedâyi’de oynanan ilk Türk dramıdır.
*I. Dünya Savaşı yıllarında öne çıkan millî ve hamâsî şiir yazma anlayışı onu da etkilemiştir.
* “Cenk Duyguları” adlı şiir kitabı bu anlayışla ortaya çıkmıştır.
*Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin gibi Türkçülerin etkisiyle hece vezninde de şiirler yazmaya başlar.
*1919’da kendisi “Şair Nedim” isimli dergiyi çıkarmıştır.
*1921’de ünlü “Aruza Veda” adlı şiirini kaleme alır.
*Yeni Mecmua’da bir araya gelen hececiler arasına katılır.
*Bu dönem şiirlerinde “tabiatla iç içe âşıklar, karşılıksız aşklar, ölüm korkusu” gibi konuları işler.
*Hece ölçüsüne ve yalın Türkçe'ye yönelmiştir; fakat cumhuriyetin ilk yıllarında kaleme aldığı bazı şiirlerinde aruzu kullandığı görülür.
*1931’de yayımladığı “Balkonda Saatler” adlı kitabıyla heceye tam bir geçiş yapmıştır.
*Hüzün yansıtan şiirlerinde daha çok aşk ve kadın temalarını işlemiştir.
*Şiirlerinde; baykuş, karanlık, mahzen, ay gibi motifleri; şuh kadın, hırçın âşık, korkak şair gibi figürleri; yalancı aşk, yalnızlık, ölüm düşüncesi, aile fertleri ve egzotik konulu olayları görmek mümkündür.
*Genelde ferdi konular işleyen Halit Fahri, “tedirgin ve karamsar ruh halinin şairi” olarak tanınır.
*Şiirlerinde konuşulan Türkçe’yi başarıyla kullanmıştır.
*Halit Fahri’nin, İkdam, Alemdar, İleri, Akşam, Hâkimiyet-i Milliye, Cumhuriyet, Büyük Mecmua, Rübab, Dergâh, Hayat, Fikir Hareketleri, Millî Mecmua, Resimli Ay, Dârülbedâyi, Şehir Tiyatrosu, Türk Tiyatrosu, Varlık, Hisar gibi çok sayıda gazete ve dergide 1500’den fazla makalesi ve kitaplarına girmemiş 300’den fazla şiiri yayımlanmıştır.
*Fransa’nın Ankara büyükelçisi, Fransızca’dan yaptığı tercümeler ve Fransız kültürüne katkılarından ötürü kendisine Millî Liyakat Nişanı ve şövalye payesi vermiştir.
HALİT FAHRİ OZANSOY’UN ESERLERİ:
Şiir: Rüya, Cenk Duyguları, Efsâneler, Zakkum, Bulutlara Yakın, Gülistanlar Harabeler, Paravan, Balkonda Saatler, Sulara Dalan Gözler, Hep Onun İçin, Sonsuz Gecelerin Ötesinde
Tiyatro: Baykuş, İlk Şair, Sönen Kandiller, Nedim, On Yılın Destanı, Hayalet, Bir Dolaptır Dönüyor, İki Yanda, Ali Baba yahut Kırk Haramiler, Fatma'nın Dileği, Oyuncaklar, Nesrin’in Üç Elbisesi, Fedâkârlık
Roman: Sulara Giden Köprü, Âşıklar Yolunun Yolcuları, Yol Geçen Hanı
Hikâye: Erkekler İçinde, Filme Alınan Romanlar, İki Kelime, İnanma: Sevdiği Benim
Hâtıra: Edebiyatçılar Geçiyor, Dârülbedâyi Devrinin Eski Günlerinde, Eski İstanbul Ramazanları, Edebiyatçılar Çevremde
Araştırma-İnceleme: Goethe’nin Aşkları ve Aşk Şiirleri, Yunan Tiyatrosu: Tragedia, Fransız Edebiyatı ve Edebi Okullar, Yardımcı Bilgilerle İncelemeli Batı Edebiyatı Örnekleri
Masal: İlk Şair, Binbir Gece Masalları
Not: Başta şiir, roman hikaye ve oyun olmak üzere 117 eser çevirisi yapmıştır.
