HİKÂYE ÇEŞİTLERİ / TÜRLERİ
SINIFLAR > LİSE 1 > LİSE-1 / 2. ÜNİTE: HİKÂYE
HİKÂYE ÇEŞİTLERİ / TÜRLERİ:
1) OLAY (KLASİK VAK’A) HİKÂYESİ:
*Bir olayı ele alarak, serim, düğüm, çözüm plânıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir.
*Kahramanlar ve çevrenin tasvirine yer verilir.
*Kişilerin portreleri, özenle ve ayrıntılı olarak çizilir.
*Bir fikir verilmeye çalışılır; okuyucuda merak ve heyecan uyandırılır.
*Okuyucunun hikâyeyi şöyle ya da böyle yorumlamasına imkân verilmez.
*Bu hikâye türüne, Fransız yazar Guy de Maupassant tarafından yaygınlaştırıldığı için, “Mopasan Tarzı Hikâye” de denir.
*Bu tarzın bizdeki en önemli temsilcileri: Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Halide Edip Adıvar, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin’dir.
2) DURUM (KESİT) HİKÂYESİ:
*Bir olayı değil günlük yaşamın herhangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir.
*Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz.
*Belli bir sonucu da yoktur.
*Kişiler tamamıyla tanıtılmadığı için ve olaylarda kesinlik hâkim olmadığı için okuyucunun hayal kurması, devamlı hareket hâlindedir.
*Merak ve heyecandan çok, duygu ve hayallere yer verilir; fikre önem verilmez, kişiler kendi doğal ortamlarında hissettirilir.
*Olayların ve durumların akışı okuyucunun hayal gücüne bırakılır.
*Bu tarzın dünya edebiyatında ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov olduğu için bu hikâye türüne “Çehov Tarzı Hikâye” de denir.
*Bizdeki en güçlü temsilcileri: Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal, Tarık Buğra ve Rasim Özdenören’dir.
3) MODERN HİKÂYE:
*Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak, insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve bir takım olağanüstülüklerle gösteren hikâyelerdir.
*Hikâyede bir tür olarak 1920’lerde ilk defa batıda görülen bu anlayışın en güçlü temsilcisi Fransız Kafka’dır.
*Bizdeki ilk temsilcisi Haldun Taner’dir.
*Genellikle büyük şehirlerdeki yozlaşmış tipleri, sosyal ve toplumsal bozuklukları; felsefi bir yaklaşımla, ince bir yergi ve yer yer alay katarak irdeler, gözler önüne serer.
>Türk hikâyeleri, şu dört ana grupta değerlendirilir:
(1)
*"Serim, düğüm, çözüm" bölümlerinin düzenli olduğu hikâyeler.
*Ömer SEYFETTİN, Samet AĞAOĞLU, Haldun TANER, Oktay AKBAL, Mustafa KUTLU'nun hikâyeleri bu grup içindedir. (Maupassant Biçimi)
(2)
*İstanbul'da yaşayan insanların özel hayat ve özelliklerini veren hikâyeler.
*Hüseyin Rahmi GÜRPINAR, Ahmet RASİM, Osman Cemal KAYGILI, Sermet Muhtar ALUS'un hikâyeleri bu grup içindedir. (Maupassant Biçimi)
(3)
*"Serim, düğüm, çözüm" bölümlerine önem vermeyen, olayın herhangi bir yerinden başlayan hikâyeler.
*Memduh Şevket ESENDAL, Sait Faik ABASIYANIK, Tarık BUĞRA, Sevinç ÇOKUM gibi yazarlarımız bu gruptandır. (Kısmen Çehov Biçimi)
(4)
*Varoluş çizgisinde oluşturulmuş, aydın bunalımı ve çaresizliği anlatan soyut hikâyeler.
*Bu tür hikâyeler, ülkemizde 1955'ten sonra görüldü.
*Hikâyelerde, hiç bir toplum kaygısı görülmez.
*Aydın bunalımının nedenleri yansıtılır.
*Sanat adı altında çoğu zaman "müstehcen"e kaçan konulara yer verilir.
*Hikâyecilik, sanattan ayrılmış ve ideolojiye kaydırılmıştır.
*Bu grupta hikâye yazan yazarlarımızın başında ise; Yusuf ATILGAN, Demirtaş CEYHUN, Ferit EDGÜ ve Erdal ÖZ gelmektedir.
