HİKÂYE YAZMA
SINIFLAR > LİSE 1 > LİSE-1 / 2. ÜNİTE: HİKÂYE
HİKÂYE YAZMA:
HİKÂYE YAZMA AŞAMALARI:
1-Hazırlık:
a-Konu ve temayı belirleme
b-Kişileri ve metindeki işlevlerini belirleme
2-Planlama:
a-Olay örgüsünü ve çatışmaları belirleme
b-Mekânı ve zamanı belirleme
c-Anlatıcı ve bakış açısını belirleme
3-Taslak metin oluşturma:
a-Plan doğrultusunda metni yazma
b-Anlatım biçimlerinden ve tekniklerinden yararlanma
4-Metni düzeltme ve geliştirme:
a-Metin tutarlılığını değerlendirme
b-Anlatım bozukluklarını düzeltme
c-Yazım ve noktalama hatalarını düzeltme
d-Yazılan metni paylaşma
5-Yazılan Metni Paylaşma:
Metni yüksek sesle okuma, panoda sergileme; elektronik ortamlarda, kitap, dergi ve gazetelerde yayımlama; yarışmalara katılma gibi yollarla paylaşma
Hikâye yazma çalışmaları hazırlık, planlama, taslak metni oluşturma, taslak metni düzeltme, yazılan metni paylaşma gibi aşamalarla gerçekleşir.
1-Hazırlık:
*Yazmaya başlamadan önce hazırlık yapılır.
*Konuyu, amacı, okuyucu kitlesini, yazının türünü belirleme; konuyla ilgili duygu ve düşünceleri düzenleme, planlama gibi önemli kararlar bu aşamada gerçekleşir.
*“Adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, vatanseverlik, yardımseverlik” gibi okuyucunun ilgisini çekebilecek değerler konu olarak seçilebilir.
*Seçilen konu, yazmada kolaylık sağlaması bakımından sınırlandırılır: Dürüstlüğün bir arkadaşlığı dostluğa çevirmedeki etkisi, çocuklarına sabırlı davranan bir anne-babanın çocuklarının da sabırlı olması, öz denetim sayesinde başarıyı elde eden bir kişinin kendi işinin patronu olması vb.
*Haber vermek, tanıtmak, eğlendirmek, bilgilendirmek, estetik zevk uyandırmak vb. amaçlardan biri seçildikten sonra “Niçin yazacağım?” sorusunun cevabı aranır.
*Seçilecek olan hedef kitle anlatımda etkili olacaktır. Sınıf arkadaşları için yazılan bir metin ile törenlerde aile ve katılımcılara okunacak metin arasında fark olacaktır. Çünkü insanların ilgileri yaşlarına, cinsiyetlerine, mesleklerine, kültürlerine, beklentilerine vb. durumlara göre değişiklik gösterebilir.
2-Planlama:
*Sınırı belirlenmiş bir konu ile ilgili bilgi birikiminin, mantıklı bir şekilde sıraya konmasına plan denir.
*Plan, derli toplu olmayı sağlayarak konu dışına çıkmaktan ve ayrıntıya girmekten kurtarır.
*Hikâye planlanırken verilmek istenilen ileti, bu ileti aktarılırken yararlanılacak yardımcı düşünceler belirlenmelidir.
*Hikâyedeki olay örgüsü ve çatışma bu iletiyi vermek için kurgulanır.
*Hikâyenin zaman, mekân, anlatıcı ve bakış açısı gibi unsurlarına karar verilir.
*Hikâyede kullanılacak kişilere karar verilerek bunların hikâyedeki işlevleri belirlenir.
*Metin türüne özgü yapı ve şekil özellikleri belirlendikten sonra hikâyenin türü belirlenir.
*Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinde nelerin anlatılacağına karar verilir.
*Serim bölümünde kahraman ya da mekân özellikleri, düğüm bölümünde merak unsuru, çözüm bölümünde de olayların sonuca bağlanması üzerinde durulur.
*Eğer durum hikâyesi yazılacaksa serim, düğüm ve çözüm bölümleri gibi plan olmayacaktır.
*Olaylar anlatılırken anlatım biçimlerinden öyküleyici anlatım, kişi ve mekânlar tanıtılırken de betimleyici anlatım biçimi kullanılır.
*Hikâyede diyalog ve iç konuşma tekniklerinden yararlanılır.
*Yazının hikâye türünün temel özelliklerini taşıması için olay örgüsü, kişi, zaman ve mekân gibi yapı unsurlarına yer verilir.
*İyi bir anlatımın açıklık, akıcılık, duruluk ve yalınlık gibi özellikler taşıması gerekir.
*Hikâye yazımında basit, birleşik, sıralı, bağlı, eksiltili, devrik, kurallı cümle; isim cümlesi, fiil cümlesi gibi farklı cümle yapılarına yer verilir.
*Böylece duygu ve düşüncelerin farklı cümle yapılarıyla ifade edilmesi hikâyenin anlatım özelliğini belirleyecektir.
3-Taslak Metin Oluşturma:
*Yazılacak konunun içeriğine uygun bir dille geriye dönülmeden bir taslak oluşturacak şekilde yazma sürecine taslak yazma denir.
*Hikâyenin taslağı, belirlenen tema (ana düşünce), yardımcı düşünce ve düşünceyi geliştirme yolları doğrultusunda oluşturulur.
4-Taslak Metni Geliştirme ve Düzeltme:
*Bu aşamada, anlatılanların birbiriyle çelişmemesine, başlığın içerikle uyuşmasına, anlatım bozukluklarının olmamasına özen gösterilir.
*Hikâye, biçim özelikleri açısından gözden geçirilir.
*Yazım ve noktalama yanlışları olup olmadığı, sayfa düzeni, yazının okunaklılığı vb. yönlerden değerlendirilir.
*Varsa yazım ve noktalama hataları düzeltilir.
*Taslak metin; bilgi, duygu, düşünce ve olayların açık, anlaşılır ve ikna edici biçimde sunulup sunulmadığı ve bölümler arasındaki ilişkiler açısından kontrol edilerek geliştirilir.
*Hikâyenin özgün olabilmesi için anlatımın veya düşüncelerin başka bir anlatıma veya düşünceye benzememesi, hiçbir yapıtı veya düşünceyi taklit etmemesi gerekmektedir.
*Üretilen ve paylaşılan metinlerin birey ve yazar olarak sorumluluğu üstlenilmelidir. Çünkü üretilen ve paylaşılan metinlerin hukuki, ahlaki ve mesleki sorumluluğu yazara aittir, bu bilinçle hareket edilmesi gerekir.
5-Yazılan Metni Paylaşma:
*Düzenlenip geliştirilen hikâyeler başkalarıyla paylaşılabilir.
*Bu amaçla hikâyeler sınıfta, okulda ya da evde başkalarına okunabilir, okul veya sınıf panolarına asılabilir. Yazılan hikâyeler sınıfça bir araya getirilerek bir kitap hazırlanabilir ya da bir dergiye yollanabilir.
*Bu aşamada, eleştirilere açık olunmalı -gerekirse metin çerçevesinde- eleştiriler cevaplanmalıdır.
