İBRAHİM ŞİNASİ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
İBRAHİM ŞİNASİ: (1826 – 1871)
*Tanzimat Edebiyatı Birinci Dönem sanatçısı, gazeteci, yazar, şair, yayımcı, fikir adamı.
*İstanbul’da doğmuş, çocukluğu yokluk içinde geçmiştir.
*Devlet tarafından Paris’e gönderilir.
*Edebiyat ve dil konularında çalışmalar yapar.
*Ernest Renan ve dilbilimci Littre ile tanışmış; Lamartine’in toplantılarını izlemiştir.
*Paris dönüşünde bir süre Tophane Kalemi’nde çalışır.
*Encümen-i Daniş’te (ilimler akademisi) görev yapar.
*Agâh Efendi ile birlikte Tercüman-ı Ahvâl gazetesini çıkarmışlardır.
*Tek başına Tasvir-i Efkâr adlı gazeteyi çıkarır.
*Şinasi’ye karşı yazılan imzasız yazılar önemli bir kalem savaşı başlatmıştır.
*Bu tartışma edebiyat tarihine “Mesele-i Mebhusetü Anha” olarak geçer.
*İstanbul’da bir matbaa açar ve eserlerinin basımıyla uğraşmaya başlar.
*1871’de beyin tümöründen ölmüştür.
*Şinasi’nin ölümünden sonra Ebüzziya Tevfik, “Müntahabat-ı Tasvir-i Efkâr” adlı kitabı hazırlamıştır.
*Türk edebiyatını etkileyen ve yönlendiren sanatçılardandır.
*Çağdaş uygarlığı yakalayarak gelişmenin Batı örnek alınarak gerçekleşebileceğini savunur.
*Batılılaşma hareketinin öncülerindendir.
*Avrupai Türk edebiyatının kurucusu olarak kabul edilir.
*Halk için sanat ilkesiyle yazmıştır.
*İlklerin sanatçısıdır.
*Klasisizm akımından etkilenmiştir.
*Akılcı ve mantıkçı bir düşünce tarzıyla çalışmalar yapmıştır.
*Şinasi, Batı, özellikle de Fransız kültürü etkisinde eserler verir.
*Gazete ve edebiyatı halkı eğitmede bir araç olarak görmüştür.
*Düz yazılarında sade bir dil kullanmıştır.
*Divan nesrinin uzun cümlelerini kısaltmış, mazmunların ve söz sanatlarının yerine düşünceyi getirmiştir.
*Divan edebiyatında sıkça kullanılan bağlaçları terk etmiştir.
*Batı şiirini tanıtma, yeni şiir biçimlerini edebiyata getirme amacıyla Fransız klasik şairlerinden tercümeler yapmıştır.
*La Fontaine’den fabl çevirileri, Lamartine’den şiir çevirileri yapmıştır.
*Şiirde “parça güzelliği” yerine “bütün güzelliğine” önem vermiştir.
*Genellikle “didaktik” şiirler yazmıştır.
*Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır.
*Şinasi, roman ve öykü alanında eser yazmamıştır.
*Onun edebiyatımızdaki önemi, sanatçılığından çok yeni fikirlerle dolu olması ve bunları hayata geçirmesidir.
*Sanatçı, birçok türde eser vererek kendisinden sonra gelecek olan genç sanatçılara da örnek olmayı amaçlamıştır.
*Türk toplumunu batı tarzındaki şiirle tanıştıran ve tiyatro, makale gibi Batılı edebi türlerin ilk örneklerini veren Şinasi, yenilikçi fikirleri ve edebiyat sahasındaki çalışmalarıyla kendi döneminin aydınlarını etkilemiş önemli bir isimdir.
Şinasi’nin Türk Edebiyatına Getirdiği Yenilikler, İlkler:
*Batı etkisindeki Türk edebiyatı ve Tanzimat Edebiyatının kurucularındandır.
*Kendi imkânları ile matbaa kuran ilk aydınımızdır.
*Batılı anlamda ilk tiyatro eseri olan Şair Evlenmesi’ni yazdı.
* ‘Piyes’ kelimesi yerine ‘oyun’ kelimesini kullanmıştır.
*Düzyazıda noktalama işaretlerini kullanan ilk yazardır.
*İlk fabl çevirisini yapmıştır.
*Batılı anlamda ilk fabl örneklerini yazmıştır.
*İlk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval’i çıkarmıştır.
*İlk makale olan Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’ni yazmıştır.
*Türk basınının ilk başyazarı sayılır.
*Atasözleri üzerine ilk incelemeyi (Durub-i Emsal-i Osmaniye) yapmıştır.
*İlk şiir çevirisi yapan sanatçıdır. (Tercüme-i Manzume)
*Akıl, medeniyet, hak, adalet, kanun gibi kavramları şiirde kullanan ilk şairdir.
*Şiire ve şiir kitabına isim veren ilk sanatçıdır.
*Divan derleme geleneğini yıkmıştır.
*Türk şiirini söz oyunlarından kurtararak şiire konuşma dilini getirmiştir.
*İlk Türk gazetecisidir.
*Yayım hayatına “abone”, “tefrika” gibi gazetecilik terimlerini ilk o getirmiştir.
*Edebiyat kelimesini ilk kullanan sanatçıdır.
*Türk edebiyatında akılcılık akımının ilk sanatçısıdır.
İBRAHİM ŞİNASİ’NİN ESERLERİ:
Tiyatro: Şair Evlenmesi
Şiir: Müntehabat-ı Eş’ar, Reşit Paşa’ya Kaside
Atasözleri: Durub-ı Emsal-i Osmaniye
Çeviri: Tercüme-i Manzume
Makale: Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi, Müntehabat-ı Tasvir-i Efkâr
Şu an mevcut olmayan eserleri: Sarf ü Nahv-i Türkî, Kāmûs-ı Osmânî, Fatîn Tezkiresi (İlk 52 sayfası mevcut)
--------------------------------------------------------------------------------
Müntebahat-ı Eş’ar:
*Şinasi, şiirlerinden yaptığı seçkileri bu eserinde bir araya getirmiştir.
*Eski şiir geleneğinden ayrılan en belirgin yönü adından başlayarak karşımıza çıkmaktadır.
*Şair artık divan tertip etme geleneğini kırma yolunda somut bir adım atmıştır.
*Şiirlerini yeni bir anlayışla düzenleme, kitap haline getirme ve kitabına da bir ad verme yolunu ilk olarak Şinasi açmıştır.
*Kitap bir tahmid (hamd şiiri) ile başlar ve münacat ile devam eder.
*Kitabın ilk bölümü divan geleneğine uygun bir görünümdedir.
*Tanrı'nın birliğine övgü birinci bölümdeki en yoğun vurgudur.
*Kasideler, gazeller, medhiyyât, tevârih, hikâyat eserin ikinci bölümünü oluşturmaktadır.
*Eserin son bölümünde ise Şinasi tarafından kaleme alınmış 4 fabl örneği vardır.
*Bu eser daha sonra Ebüzziya Tevfik tarafından Divân-ı Şinasi adıyla yayımlanmıştır.
*Bazı manzumelerin altına "safî Türkçe" notu düşülmüştür.
Durub-u Emsal-i Osmaniye:
*Halk edebiyatına yönelik bir çalışma olan bu yapıtta atasözlerini toplamıştır.
*Türk edebiyatında atasözleri üzerine ve folklor ile ilgili ilk çalışmadır.
*1851 yılında Paris'te düzenlenmiştir.
*Atasözlerinin halk felsefesinin, bir milletin dünya görüşünün izdüşümü olduğu tezine dayandırılmıştır.
*Türkçe atasözlerinin Arapça ve Farsça karşılıkları da verilmiştir.
*Verilen örneklerin özellikle şiirde kullanılış biçimlerine ve örneklerine yer verilmiştir.
*1500 kadar atasözü ve 300 kadar deyim yer alır.
*İkinci baskıda bu sayı artar, sözlerin toplamı 2500'e ulaşır.
*Ebüzziya Tevfik, eserin üçüncü baskısında bu sözlerin sayısını 4000'e çıkarır. Kendi topladıklarını ayrıca belirtir.
Tercüme-i Manzume:
*Fransızcadan manzum olarak Türkçeye çevirdiği bazı şiirleri, asıllarıyla birlikte bu yapıtta toplamıştır.
*Lamartine, Racine, La Fontaine gibi Fransız sanatçılardan çeviri şiirler yer alır.
*Eserde yer alan şiir çevirilerini Paris'te iken düzenlemeye başlamış İstanbul'da kitaplaştırmıştır.
*Eserin ilk adı "Fransız Lisânından Nazmen Tercüme Eylediğim Bazı Eş'âr" şeklindedir.
*İçeriğinde, Fransız klasik şiirinin ustalarından Racine'in ünlü trajedilerinden Ester'den, Athalie'den Andromaque'den seçilmiş bazı bölümler, Lamartine'in Meditaions-Souvenirs adlı eserden seçkiler, La Fontaine'nin fabllarından Kurt ile Kuzu hikâyesi, Gilbert'in bir kıtası, Telemak'tan iki parça vardır.
Müntehabat-ı Tasvir-i Efkâr:
*Ebuzziya Tevfik tarafından düzenlenen seçme makaleleri yer alır.
*Ebüzziya Tevfik, Şinasi'nin ölümünden sonra, Tasvîr-i Efkâr gazetesinde çıkan makalelerini "Müntahabât-ı Tasvîr-i Efkâr" adlı üç kitaptan oluşan seride toplar.
