MUSAHİPZADE CELAL HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
MUSAHİPZADE CELAL: (1868-1959)
*Milli Edebiyat Dönemi oyun yazarı, rejisör, devlet memuru.
*İstanbul’da doğmuştur.
*Asıl adı Mahmud Celâleddin’dir.
*Ailesi, musâhiblik görevlerinden dolayı Musahibzâde olarak anılmıştır.
*Fîruz Ağa Sıbyan Mektebinde, Feyziye Rüşdiyesinde ve Süleymaniye’deki Numûne-i Terakkî İdâdîsinde eğitim almıştır.
*1889’da Babıâli Tercüme Odası'nda memuriyet hayatına başlar.
*1908’de II. Meşrutiyet’in ilânı üzerine görevinden ayrılarak kendini oyun yazarlığına vermiştir.
*1919 yılında arkadaşlarıyla İstanbul Operet Heyeti’ni kurmuş ve rejisörlük de yapmıştır.
*Ağır savaş şartları yüzünden geçim sıkıntısı çekmeye başlayınca tekrar memuriyete döner.
*Şubat 1923’te emekli olur.
*Oyunlarının ilgi görmesi üzerine tekrar oyun yazarlığı yapar.
*1927-1936 arası en verimli dönemi olmuş; Şehir Tiyatroları’nda oynanan eserleri gişe rekorları kırmıştır.
*1952’de sanat hayatının kırkıncı yılı jübilesi yapılmış; Şehir Tiyatroları’nın Üsküdar sahnesine adı verilmiştir.
*Şehir Tiyatroları Kütüphanesi’nde görev almış; ölümüne kadar sürdürmüştür.
*Temmuz 1959’da ölmüştür.
*Küçük yaştan itibaren orta oyunu ve karagöze ilgi duymuş; on beş-on altı yaşlarındayken arkadaş grubuyla bir araya gelerek konaklarda orta oyunu oynamıştır.
*Zenne rollerindeki başarısı dolayısıyla arkadaşları arasında “Kocakarı Celâl” diye anılmıştır.
*İlk yazdığı oyun denemelerini kimseye göstermeden yırtıp atmıştır.
*Musahipzade Celal, Ahmet Vefik Paşa’nın “Moliere” çevirilerini inceleyerek tiyatro bilgisini artırır.
*1910’da, yayımlanan ilk oyunu olan “Türk Kızı” adlı eserini yazmıştır.
*Seyrettiği bazı tarihî oyunlardan etkilenip yazdığı “Köprülüler” oyunu, Manakyan Efendi Kumpanyası tarafından oynanmış ve adının duyulmasını sağlamıştır.
*Eserlerinde, “Tarihî dram” türünden “toplumsal hiciv” komedisine yönelmiştir.
*Musahibzâde Celâl’in oyunları genelde “töre komedisi” çizgisindedir.
*Osmanlı’nın toplumsal yapısını, karikatürize edilmiş hayat sahneleriyle hicvetmiştir.
*İdari bozuklukları ve dini sömürüyü malzeme olarak kullanmıştır.
*Oyunlarında, karagöz ve orta oyunu gibi geleneksel sanatların unsurlarıyla modern Türk tiyatrosu birikimlerini birleştirmiştir.
*Eserlerinde, “halk masallarından gelen âşık tipler, toplumun çeşitli tabakalarından alınmış yardımcı tipler ve orta oyunu taklitlerinden yansıyan yan tipler” görülmektedir.
*Dil ve üslûp açısından titiz davranmamıştır.
*Teknik yönden zayıf, hiciv açısından başarılı komediler yazmıştır.
*Tiplerinin kostümlerinde titiz davrandığı bilinmektedir.
*Musahipzade, Türkiye’ye özgü denebilecek bir müzikal komedi türünün ilk yazarı olma özelliğini taşımaktadır.
*“Lale Devri” adlı oyunu, İstanbul’da kadınların tiyatroya gitmesini sağlayan ilk oyunlardan olmuştur.
*Musahipzade Celal, hem Milli Edebiyatın hem de Cumhuriyet’in önemli bir tiyatro yazarıdır.
*Oyunlarından bazıları (Aynaroz Kadısı, Bir Kavuk Devrildi) filme alınmıştır.
MUSAHİPZADE CELAL’İN ESERLERİ:
Manzume: Feryat
Oyun: Türk Kızı (Gülsüm), Köprülüler (Avcı Mehmet), İstanbul Efendisi, Lâle Devri, Macun Hokkası, Yedekçi, Kaşıkçılar, Atlı Ases, Demirbaş Şarl, İtaat İlâmı, Fermanlı Deli Hazretleri, Aynaroz Kadısı, Kafes Arkasında, Bir Kavuk Devrildi, Mum Söndü, Pazartesi-Perşembe, Gül ve Gönül, Balaban Ağa, Selma, Genç Osman, Moda Çılgınları
Roman: Sinan Çelebi (yarım kalmış)
İnceleme-Araştırma: Eski İstanbul Yaşayışı
