NAİMA HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
NAİMA (Halepli Mustafa Naîmâ Efendi) (17. YÜZYIL)
*Tarih yazarı, kâtip, devlet adamı, ilk resmi Osmanlı vakanüvisi.
*Asıl adı Mustafa Naim olan Naîmâ'nın babası Mehmed Ağa, Halep eşrafındandı.
*Doğduğu yer olan Halep'te iyi bir eğitim görüp Arapça ve Farsça öğrendi.
*Sultan II. Süleyman döneminde genç yaşta İstanbul'a geldi.
*1688'de Eski Saray Baltacılar Ocağına girdi.
*Bu saray eğitim kurumunda yetişmekte iken bir taraftan da Beyazit Camii'nde medrese tipi eğitim almaya devam etti.
*İstanbul ve sarayda bulunan eğitim fırsatlarını değerlendirdi.
*Özellikle tarih, edebiyat ve astroloji konuları ile ilgilendi.
*Kazandığı bilgilerle kısa zamanda isim yaparak itibar kazandi.
*Baltacılar Ocağı'ndan ayrılıp Saraya Divan-ı Hümayun kâtibi oldu.
*Bu görevi esnasında mahlas olarak "Naima" sözcüğünü kullanmaya başladı.
*Tarih çalışmalarına ve incelemelerine devam edip etrafındakiler tarafından tarihi bilen, araştıran ve yazıp anlatan bir kişi olarak tutulup sevilmeye başlandı.
*Asıl parlaması, Amcazade Hüseyin Paşa'nın sadareti zamanına rastlar.
*Amcazade şairleri, sanatkârları, fikir adamlarını korumuş, kollamış bir devlet adamı idi.
*Amcazade Hüseyin Paşa resmi bir devlet görevi olarak “Vakanüvislik” görevi ihdas etti ve Osmanli Devleti ilk resmi vakanüvisi olarak da Naima atandı.
*İlk Vakanüvis tarih kitabını, 1702'de Edirne'de bulunan Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa'ya gönderdi.
*Naîmâ Anadolu başmuhasebeciliğine kadar yükseldi fakat devrin ileri gelenleri hakkında tenkit edici sözler söylediği için sürgün edildi.
*Sürgünde geçen koca bir yıl sonra Naîmâ, Çorlulu Ali Paşa'nın izniyle İstanbul'a geldi.
*Tekrar devlet hizmetine alındı.
*Naîmâ; defter eminliği görevi ile atandığı Mora'nın Patras kasabasında hastalanarak 1716 yılında 61 yaşında iken vefat etti ve burada bulunan tek caminin avlusuna gömüldü.
*Nâimâ'nın anlattığı bazı hadiseler; yönetimin onun kalemine değer verip işine karışmadığını göstermektedir.
*Naîmâ, tarih yazışına yepyeni bir stil getirmiştir.
*Onun renkli ve çekici bir üslubu vardı.
*Olayları, bunları doğuran sosyal çevre ile beraber görüp anlattı.
*Halkın ve memleketin bu devirdeki hayatı Naîmâ'nın eserinde canlandı.
*Padişah ve vezirlerin eksik yönlerini, hatalarını güçlü bir ifade tarzıyla yazdı ve eleştirdi.
*Naîmâ, tarih olaylarının ve bunları meydana getiren şahısların iç dünyalarına da sızarak yepyeni bir tarih edebiyatı ve sanatı ortaya koydu.
NAİMA’NIN ESERLERİ:
Naima Tarihi
NAİMA TARİHİ:
*Naîmâ'nın temel eseri Naîmâ Tarihi olarak da bilinen Ravzatü'l-Hüseyn fî hulâsati ahbâri'l-hafikayn'dır.
*Eserini ilk hazırlığında 1574'ten başlatıp 1655'e kadar getiren Naîmâ; olayların iç yüzünü aydınlatan, genellikle sade fakat nükteli ve değerli ayrıntıları kapsayan bu eseriyle bir devrin tarihini ve aynı zamanda sosyal hayatını tasvir etmişti.
*Eserin son hali 1592-1660 yılları arasını kapsamaktadır.
*Bu eser tamamlandığı zaman, artık eski müsveddelerle ilgisi kalmamış, baştanbaşa Naîmâ'nın araştırması ve usta kaleminin bir ifadesi olmuştu.
*Bu yüzden bu büyük eser, Naîmâ Tarihi olarak bilinir.
*Naîmâ Tarihi'ne konu olan yıllar, Osmanlı İmparatorluğu'nun en zayıf zamanlarına rastlar.
*Naîmâ; canlı ve zarif üslubuyla o yılları önümüze sererken sadece tarihçiliğindeki ustalığı değil, yazarlığındaki kudreti de ortaya koymuştur.
*Eserin dili dönemine göre sade sayılabilir.
*Naîmâ'nın bu düzenli eserini ilk kez İbrahim Müteferrika, iki cilt olarak bastı.
*Daha sonra eser, altı cilt olarak yeniden yayınlandı.
*Naîmâ Tarihi, Osmanlı tarihleri içinde önde gelen tarih kitaplarından biridir.
