NAZIM HİKMET RAN HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
NÂZIM HİKMET RAN (Mehmet Nazım Ran): (1901-1963)
*Cumhuriyet edebiyatı şairi, yazar, senarist, düşünce insanı.
*Lakabı 'Güzel Yüzlü Şair' ve 'Mavi Gözlü Dev'dir.
*Selânik’te doğmuştur.
*İlk eğitimini annesinden ve büyükbabası Nâzım Paşa’dan alır.
*Henüz onlu yaşlarda ilk şiiri “Feryad-ı Vatan”ı yazar.
*Orta öğrenimini Galatasaray ve Nişantaşı Sultanilerinde tamamlamıştır.
*1915’te Bahriye Mektebi’ne girer.
*Subay olduysa da sağlık sebebiyle ordudan ayrılmıştır. (1920)
*İşgal altındaki İstanbul’dan birkaç arkadaşıyla birlikte Ankara’ya gider.
*Ankara Hükümeti’nin görevlendirmesiyle, Vâlâ Nurettin ile birlikte Bolu’da öğretmenlik yapar.
*Daha sonra birlikte Moskova’ya giderler.
*Rusya’da gerçekleştirilen ihtilale tanık olur.
*Nazım Hikmet burada Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde ekonomi ve toplum bilimi alanında öğrenim görmüştür. (1922-1924)
*1924’te gizlice ülkeye dönüp Türkiye Sosyalist İşçi-Köylü Partisi’nin yayın organı Aydınlık dergisinde çalışmaya başlamıştır.
*1925’te İstiklâl mahkemelerinde başlayan yargılamalar dolayısıyla tekrar Moskova’ya kaçmıştır.
*Gıyabında 15 yıl hapis cezası alır.
*Moskova’da, daha önce öğrenci olduğu Üniversite’de çevirmenlik ve asistanlık yapar.
*1928’de Türkiye’ye girerken yakalanıp bir süre tutuklu kalır. Afdan yararlanıp çıkar.
*1928-1932 yılları arasında ilk oyunlarını, şiir kitaplarını yayımlar.
*Aktif politikadan uzak durup devrimci bir şair olarak Resimli Ay dergisinde çalışmaya başlamıştır.
*Arkadaşlarının isteği ile kısa süreliğine gizli komünist partisinin sekreterliğini yapar.
*Akşam, Son Posta, Tan gazetelerinde fıkra yazarlığı ve başyazarlık yapmıştır.
*Yaşamını oyun, roman, şiir, fıkra türündeki çalışmalarıyla sürdürmüştür.
*835 Satır adlı şiir kitabı yayımlandığında büyük şaşkınlığa sebep olmuştur.
*Nazım Hikmet, 1930’lu yıllarda “Putları Yıkıyoruz” kampanyasıyla Abdülhak Hâmid ve Mehmet Emin gibi şairlerle Yakup Kadri gibi romancılara hücum etmiştir.
*Hakkında açılmış bir dava nedeniyle bir buçuk yıl hapis yattıktan sonra aftan yararlanıp hapisten kurtulmuştur. (1934)
*1935’te Piraye ile evlenir.
*İpek Film Stüdyosu’nda çalışmaya başlar.
*Orduyu ihtilâle teşvik ettiği iddiasıyla toplam 28 yıla mahkûm edilmiştir.
*12 yıl 7 ay sonra serbest kalmıştır (1950).
*Yaşamının 17 yılı hapishanelerde geçer.
*Şöhreti Türkiye dışına yayılmış; Varşova’da toplanan Dünya Barış Kongresi’nce ödüle lâyık görülmüştür.
*Askere alınma kararı üzerine 1951’de Romanya üzerinden gizlice Moskova’ya geçmiştir.
*Ağustos 1951’de Türk vatandaşlığından çıkarılır.
*Çeşitli ülkelere seyahatler yapar.
*Berlin, Sofya, Viyana, Prag, Pekin seyahatlerinde çeşitli ödüller alır.
*Polonya seyahati sırasında Borjenski soyadıyla bir kimlik çıkartılmıştır. (1952)
*3 Haziran 1963’te Moskova’da kalp krizinden ölmüştür.
*7 Ocak 2009’da Bakanlar Kurulu kararıyla kendisine Türk vatandaşlığı iade edilmiştir.
*Nazım Hikmet, siyasal ve entellektüel yaşamda aktif bir rol üstlenen ünlü bir şairdir.
*Şiirleri ders kitaplarına girmiş, oyunları devlet tiyatrolarında oynanmıştır.
* “Romantik komünist”, “romantik devrimci” olarak anılan Nazım Hikmet, politik görüşleri nedeniyle sıkça tutuklandı ve gençlik yıllarının çoğunu hapiste veya sürgünde geçirmiştir.
*Şairin yayımlanan ilk şiiri, Bahriye Mektebi’nden hocası Yahya Kemal tarafından düzeltilerek 1918’de Yeni Mecmua’da yayımlanan “Hâlâ Serviliklerde Ağlıyorlar mı?” adlı şiiridir.
*İnci, Ümit, Birinci Kitap, İkinci Kitap gibi yayın organlarında şiirleri yayımlanır.
*Şiirlerinde geleneksel şiirimizden yararlandığı, yurtseverlik temasını da işlediği görülür.
*Önceleri hece ile yazan Nazım Hikmet, Rusya’da Mayakovski’nin uzunlu kısalı, merdiven istifli mısralarından etkilenerek “Açların Gözbebekleri” adlı serbest tarzdaki ilk denemesini yapmıştır.
*Bu yenilikçi dönem şiirleri şekil ve muhteva bakımından ihtilâlci ve Marksist bir karakter gösterir.
*Başlangıçta yazdığı ölçülü uyaklı şiirlerden serbest ölçüye geçmiştir.
*Türkiye'de serbest nazımın ilk uygulayıcısı kabul edilir.
*Olgunluk dönemi şiirlerinde hayata bakış tarzı, mizacı ve şiir yazma tekniği bir araya gelmiştir.
*Sosyalist fikirler, millî ifade unsurları ve halk kültürü öğeleri bu şiirlerde kaynaşır.
*1940 sonrası şiirinde toplumu çevreleyen dünya olaylarıyla birlikte Türkiye’nin toplumsal tarihini ortaya koyar.
*1950 sonrasında ise üslûbunu biraz yumuşatarak sosyalist realizmin ağır bastığı örnekler ortaya koymuştur.
*Bu şiirlerinde yurt özlemi, gelecek güzel günlere duyduğu inanç, barış, aşk ve ölüm gibi duyguları yansıtır.
*Şairin ürünlerinin içeriği şöyle özetlenebilir:
-Kendi yaşamına, doğaya, hapisliklerine, topluma, savaşımına bağlı duyarlıklar
-Yergiler
-Tarihsel gerçeklere yeni yorumlar getiren şiirler, destanlar
-Memleket özlemi, barış, ölüm, aşk
*Nazım Hikmet’in şiirlerinde fütürizm akımının ve Rus şair Mayakovski’nin etkisi görülür.
*Tüm şiirleri siyasal bir bildiri niteliğinin ötesinde bazı anlamlar da taşımaktadır.
*Nazım Hikmet, “serbest” ve “toplumcu gerçekçi şiir” anlayışının öncülüğünü yapmıştır.
*Gerek biçim gerek tema gerekse dil bakımından şiirimize büyük bir genişlik getirmiştir.
*Ona göre sözcükler arasında, şiirde kullanılan/kullanılmayan diye bir ayrım yapılmamalıdır.
*Eserlerinde son derece başarılı ve canlı bir dil kullanmıştır.
*İçeriği (özü) temel almış; dizeci anlayışı yıkmış; nesnel ve somut şiiri geliştirmiştir.
*Serbest şiirlerinde basamaklandırmalar görülür.
*İlk dize dışındaki diğer dizeleri hep küçük harfle başlatmıştır.
*Nazım Hikmet, dizeleri kullanım özgünlüğüyle “özgür koşuk” biçiminin gelişmesinde rol oynamıştır.
*Hitabete dayalı propaganda şiirleri ve senaryo havasında şiirler de yazmıştır.
*Bazı şiirlerinde senaryo, düz yazı ve şiir, iç içe kullanılmıştır. (Kuvayı Millîye Destanı, Memleketimden İnsan Manzaraları)
*Nazım Hikmet şiirleri 50’den fazla dile çevrilmiştir.
*Şiirlerinden birçoğu Fuat Saka, Volkan Konak, Grup Yorum, Ezginin Günlüğü ve Zülfü Livaneli gibi sanatçılar tarafından bestelenmiştir.
*Takma Adları: Orhan Selim, Adsız Yazıcı, Ahmet Cevat, Ahmet Oğuz Saruhan, Ben, Bendeniz, Ercüment Er, Fıkracı, İbrahim Sabri, İhsan Koza, İmzasız Adam, Kartal, H. İhsan, Mazhar Lütfi, Mümtaz Osman, Osman Cemal, Sarı Murat, Süleyman Sabur Ran
NÂZIM HİKMET’İN ESERLERİ:
Şiir: Dağların Havası, Güneşi İçenlerin Türküsü, 835 Satır, Jokond ile Si-Ya-U, Varan 3, 1+1=1, Sesini Kaybeden Şehir, Gece Gelen Telgraf, Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Portreler, Taranta Babu’ya Mektuplar, Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı, Kurtuluş Savaşı Destanı, Kuvayi Milliye, Saat 21-22 Şiirleri, Dört Hapishaneden, Rubailer, Yatar Bursa Kalesinde, Memleketimden İnsan Manzaraları, Şu 1941 Yılında, İlk Şiirleri 1913-1927, Yeni Şiirler 1951-1959, Son Şiirleri 1959-1961
Tiyatro: Bir Ölü Evi yahut Merhumun Hanesi, Kafatası, Unutulan Adam, Fatma-Ali ve Diğerleri, İvan İvanoviç Var mıydı Yok muydu?, Ferhat ile Şirin, Sabahat, İnek, Yolcu, Enayi, İstasyon, Ocak Başında, Bu Bir Rüyadır, İnsanlık Ölmedi ya, Allah Rahatlık Versin, Evler Yıkılınca, Yusuf ile Menofis, Demokles’in Kılıcı, Tartüf-59, Kadınların İsyanı, Yalancı Tanık, Kör Padişah, Her Şeye Rağmen
Roman: Kan Konuşmaz, Yeşil Elmalar, Yaşamak Hakkı, Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim, Öteki Defterler, Orası, Zeytin ve Üzüm adası
Hikâye: Hikâyeler, Çeviri Hikâyeler
Masal: La Fontaine’den Masallar, Masallar
İnceleme ve Yazıları: İt Ürür Kervan Yürür, Alman Faşizmi ve Irkçılığı, Millî Gurur, Sovyet Demokrasisi, Faşizm Sınıflar ve Emperyalizm, Sanat-Edebiyat-Kültür-Dil, Sanat ve Edebiyat Üstüne, Yazılar 1924-1936, Yazılar 1935, Yazılar 1936, Yazılar 1937-1962, Öteki Defterler
Mektuplar: Kemal Tahir’e Mahpusaneden Mektuplar, Cezaevinden Memet Fuat’a Mektuplar, Bursa Cezaevinden Vâ-Nû’lara Mektuplar, Nazım’ın Bilinmeyen Mektupları, Piraye’ye Mektuplar 1-2, Çankırı'dan Piraye'ye Mektuplar
Çocuk Kitabı: Orman Cücelerinin Sergüzeşti (öykü), Sevdalı Bulut (Masal)
Seçkiler-Derleme: Nâzım ile Piraye, Aydınlıkçı Yazar Aydınlıkçı Şair, Konuşmalar, Nâzım Hikmet Şarkıları, Bizim Radyoda Nâzım Hikmet, Henüz Vakit Varken Gülüm
Yönetmenliğini yaptığı filmler: Cici Berber, Düğün Gecesi (Kanlı Nigar), Bursa Senfonisi, İstanbul Senfonisi, Güneşe Doğru
Senaryoları: Karım Beni Aldatırsa, Naşit Dolandırıcı, Fena Yol, Cici Berber, Söz Bir-Allah Bir, Düğün Gecesi, Milyon Avcıları, Leblebici Horhor Ağa, Aysel: Bataklı Damın Kızı, Güneşe Doğru, Tosun Paşa, Şehvet Kurbanı, Kahveci Güzel, Kıskanç, Kızılırmak Karakoyun, Üçüncü Selim'in Gözdesi, Balıkçı Güzeli, Podivín, Yolcu
Ses Kaydı: Büyük İnsanlık (kendi sesinden şiirler)
