NECATÎ BEY HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ - TYT TÜRKÇE - AYT EDEBİYAT ( YKS ) / SONER HOCA

SONER HOCA İLE TÜRKÇE / EDEBİYAT

İçeriğe git

NECATÎ BEY HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ

SANATÇILAR > SANATÇILAR
NECATÎ BEY: (15. YÜZYIL)
*Divan edebiyatı şairi, divan kâtibi.

*Asıl adı İsa’dır.
*Rivayetlere göre kendisini yaşlı bir kadın büyüttü.
*Diğer birçok divan edebiyatçısından farklı olarak özel bir eğitim görmemiş, kendi kendini yetiştirmiştir.
*Aslen Edirneli olmakla birlikte şöhret bulduğu yer Kastamonu’dur.
*Fatih devrinin sonlarına doğru, niçin gittiği bilinmeyen Kastamonu'da bulunduğu sıralarda meşhur "döne döne" redifli gazelini yazan Necâtî, şiirleriyle kısa sürede tanınmıştır.
*Fatih’e sunduğu “şitaiye” ve “bahariye” kasideleri ve gazelleriyle padişahın takdirini kazanarak divan kâtibi olmuştur.  
*Şehzade Abdullah’ın divan kâtipliğini yaptı.
*II. Beyazıd döneminde 1504 yılına kadar sarayda çalıştı.  
*Bu yılda Şehzade Mahmut'un nişancası olarak Saruhan sancağına gitti.
*1507'de şehzade ölünce tekrar İstanbul'a saraya döndü.  
*Dil ve teknikte usta bir şairdir.
*Daha çok mersiye ve gazelleri ile tanınmıştır.
*Aşkla ilgili gazelleri önemlidir.
*Divan şiirinde Türkçe mazmunlar, deyimler ve atasözleri kullanmasıyla dikkat çeker.
*Şiirine devrindeki hadiseleri de sokan şair, halk psikolojisine önem verir.  
*Böylece yaşadığı hayattan yansımalar ve gözlemler, şiir olarak en güzel şekilde dile getirilir.
*Necâtî'nin manzumelerinde yer verdiği soru cümleleri, hitapları ve öğütleri, üslubunun öne çıkan özellikleridir.
*Külfetsiz ve yapmacıksız şiirler söyleyen Necatî, gazel türünde başarılı eserler vermiştir.
*Necâtî, söyleyişindeki açık ve anlaşılır üslubu ile Şeyhî'den daha öndedir.
*Sade bir dil kullanmıştır.
*Günümüze ulaşan bir divanı vardır.
*Kendinden sonra gelen şairleri önemli ölçüde etkilemiştir.
*Kasidelerinde, mersiyelerinde ve gazellerinde kendine has buluşlar ve benzetmelerle dikkat çeken şair, yine on altıncı yüzyılın başında bir edebî topluluğun başı gibi görünür.
*Mihrî Hatun, Sehî Bey, Vâlihî, Tâli'î, Sun'î gibi şairler onu takip edenlerin başında gelirler.
*Divan şiirinin Necatî ile birlikte yükselme devrine girdiği söylenir.


NECATÎ BEY’İN ESERLERİ:
Divan

Not: *“Divan”ının yanında “Leyla vü Mecnun, Risale-i Mihr ü Mah, Risale-i Gül ü Saba, Kimya-yı Saadet, Camiü’l- Hikâyât” gibi eserlerinin olduğu, ancak bu eserlerin bugün elde olmadığı söylenmektedir.


Necati Divanı:
*Divanı, Ali Nihad Tarlan'ın neşrine göre bir önsöz ile başlamaktadır.
*Bugünkü bilgilere göre, Batı Türk edebiyatında divanında dibace (=önsöz) yazan ilk şair de Necâtî'dir.
*Necâtî, Divanı'nda ilk kasideyi Fatih için yazmıştır. Bundan sonra II. Bayezid, devrin vezirleri ve büyükleri ile Şehzade Mahmud için yazılan ve sayısı yirmi beşe yaklaşan kasideler gelir.
*Kasidelerden sonra ilki "Mersiye-i Ester" (Katır mersiyesi) adını taşıyan mersiyeler başlar.
*Divan'ın bundan sonraki kısmında 4 terkib-i bend, 1 murabba, az sayıda da olsa, mesneviler, kıtalar yanında başka nazım şekillerinde yazdığı şiirleri de vardır.
*Necâtî Divanı'nda bulunan 650 gazel, Türk şiirinin on altıncı yüzyıla girerken ortaya çıkan en güzel örnekleridir.
*Bunlar arasında eski Türk edebî zevkini yansıtan musammat gazeller sadelik ve açıklık yanında hareketli ve güzellik yönü ile de dikkat çekerler.

İçeriğe dön