ONDOKUZUNCU ASIR MANZUMESİ
ESERLER > N O Ö P R S Ş
“ONDOKUZUNCU ASIR” MANZUMESİ (ŞİİRİ)
*Sadullah Paşa'nın şiiridir.
*"On dokuzuncu Asır" şiiri, insanlığın var olduğu günden beri oluşturduğu Tanrı, kâinat, akıl ve medeniyet anlayışı ile on dokuzuncu yüzyılda akıl, ilim ve fen sayesinde ulaştığı medeniyet anlayışının karşılaştırıldığı ilk ciddî manzumedir.
*Doğu ya da Batı ayrımı yapılmamış, insanlığın inandığı ya da kabul ettiği anlayışlar topyekûn mukayese edilmiştir.
*Orta Çağ zihniyeti ve inanışları ile Yeni Çağ'ın gelişmelerinin karşılaştırıldığı bu manzumede şair, insan aklının kudreti üzerinde durmakta, Batının müspet bilimlerde kaydettiği gelişme karşısında doğu dünyasının durumunu etraflıca gözler önüne sermektedir.
*Sosyal hayatta hürriyet, eşitlik, kanun hâkimiyeti ve insan haklarının gözetilmesi, bilimsel gelişmeye ve ilerlemeye yol açmıştır. Bu itibarla Türk toplumunun da bu gelişme ve değişmeye ayak uydurması gerekir. Bunlar Paşa'nın manzume boyunca yaptığı değerlendirmelerdir.
*Manzumenin her bir beyti bu yüzyılda gerçekleştirilen bir yeniliği ya da eski ile yeninin mukayesesini ifade eder.
*Bu manzumede bizi ilgilendiren taraf onun doğan bir âlem ile çöken bir âlemi, derli toplu bir şekilde karşılaştırarak bizlere sunmasıdır.
*Burada on dokuzuncu asrın ilim ve tekniğine hayran, ortaçağı küçümseyen bir zihniyetle karşılaşıyoruz.
*Akla, tecrübeye ve insana karşı derin bir inanç var.
*Manzume dili bakımından eskidir.
*Hemen hemen şairane bir özellik taşımaz.
*Divan edebiyatının bütün edebi sanatlarından sıyrılmıştır.
*Bu sebeple de çıplak ve kuru bir fikir ifadesinden ileri gidememiştir.
*Doğal bir gazete makalesinin şiire sokulmuş hali gibidir.
*Şiir, fikre feda edilmiştir.
*Bu şiirin yazıldığı sıralarda pozitivizmi ve materyalizmi aşırı derecede savunan Beşir Fuad, yalnız Divan edebiyatına karşı değil, Tanzimat’tan sonra batılı romantikleri taklit eden yazarlara karşı da şiddetle hücum edecektir.
*Beşir Fuad ile Sadullah Paşa sadece dünya görüşleri olarak değil ölümleri ile de birbirlerine benzerler. İkisi de intihar eder.
