RECAİZADE MAHMUT EKREM HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
RECAİZADE MAHMUT EKREM: (1847-1914)
*Tanzimat Edebiyatı İkinci Dönem sanatçısı, bakan, başmuavin, danıştay üyesi, öğretmen, nazariyatçı, yazar, şair.
*1847’de İstanbul’da doğmuştur.
*Babasından Arapça ve Farsça öğrenmiş; eğitiminden sonra Hariciye Mektûbî Kalemi’nde çalışmaya başlamıştır.
*Burada Leskofçalı Galib, Hersekli Ârif Hikmet, Nâmık Kemal gibi şahsiyetlerle tanışmıştır.
*Encümen-i Şuara’ya katılır; Fransızca öğrenerek Batı kültür ve edebiyatını tanıma fırsatı bulur.
*Divan tarzında şiirler yazmaya, Fransızca’dan tercümeler yapmaya başlamıştır.
*Mekteb-i Sultânî ile Mekteb-i Mülkiyye’de edebiyat hocalığı yaptı.
*Mekteb-i Mülkiyye’de okuttuğu ders notlarını “Ta‘lîm-i Edebiyyât” adıyla yayımlamış ve yankı uyandırmıştır.
*Burada Türk şiirini yeni bir bakış açısıyla değerlendirmiştir.
*Mekteb-i Mülkiyye’den öğrencisi Ahmed İhsan’a, Servet-i Fünûn’u yeni edebiyat anlayışını savunan gençlere açmasını tavsiye etmiş ve onu Tevfik Fikret ile tanıştırmıştır.
*Topluluğun dağılması ve oğlu Nijad’ın ölümü edebiyat çevrelerinden uzaklaşmasına sebep olur.
*1914’te vefat etmiş ve Küçüksu Mezarlığı’na, oğlunun yanına defnedilmiştir.
*Edebiyatımızın yenileşme ve gelişmesinde büyük emeği vardır.
*Yenileşme hareketinin başlıca temsilcilerinden biridir.
*Tanzimat ikinci dönemini başlatan sanatçı olarak anılır.
*Tanzimat sanatçısı olmakla birlikte, Servetifünun edebiyatının da temellerini atmıştır.
*Avrupaî edebiyatın gelişmesine eserleri yanında, fikirleri ve gençlere yol göstermesiyle katkıda bulunmuştur.
*Recaizade Mahmut Ekrem, hayatı boyunca gençlere edebiyatı öğretme gayreti içinde olmuştur.
*Otoriter kişiliğiyle talebelerinin sevgisini kazanmış, bundan dolayı “Üstat” diye anılmıştır.
*Eskiye karşı yeninin savunucusudur.
*Muallim Naci’nin karşısında, Abdülhak Hâmid’in yanında yer almıştır.
*Bir yandan divan şiiri geleneğini sürdürürken bir yandan da halk söyleyişleriyle mahallîleşme akımı özellikleri göstermiştir.
*Esas itibariyle romantik Fransız şiirinin etkisi altındadır.
*Şiirle ilgili görüşlerini Zemzeme adlı şiir kitabının ön sözünde açıklamıştır.
* “Her güzel şey şiirin konusu olabilir” görüşünü savunmuş ve şiirin konusunu genişletmiştir.
*Şiirin “ilham perisi” olduğuna inanmıştır.
*Ta‘lîm-i Edebiyyât’ta edebî üslûbu “sade, müzeyyen, âlî” şeklinde tasnif etmiştir.
*Şiirlerine hâkim olan unsurların başında aşk, tabiat ve ölüm konuları gelir.
*Yaşamındaki üzücü olaylardan dolayı acı ve keder konusunu da sıkça işlemiştir.
*Duygu bakımından en yoğun eserleri çocuklarının ölümünden duyduğu ıstırapla yazmış olduğu manzumelerdir.
*Hece vezniyle yazdığı birkaç şiir dışında aruz veznini kullanmıştır.
*Şiirimize getirdiği yenilikler arasında, eski nazım şekilleri üzerinde değişiklikler ve batılı şekilleri Türk şiirine kazandırmış olması yer alır.
*Kafiye yapısı üzerindeki görüşleriyle "mensur şiir" fikrinin kaynağı olmuştur.
*Edebiyât-ı Cedîde hareketinin doğmasına yol açan “kulak için kafiye” anlayışı da onun tarafından ileri sürülmüştür.
*Hikâye ve roman, Ekrem'in sanat hayatının son döneminde denediği batılı edebî türlerdir.
*Roman ve öykülerinde realizm akımının etkisinde kalmıştır.
*Tek romanı Araba Sevdası, romantizmden realizme geçişin örneği kabul edilir.
*Gençlerin yanlış eğitilmesi ve yanlış batılılaşmanın oluşturacağı felâketleri işlemesi ile sosyal tenkit romanı özelliği gösterir.
*“Sanat sanat içindir” görüşünü tiyatro türünde kaleme aldığı eserlerinde de sürdürmüştür.
*Nesir yönü şiirlerine göre daha başarılı olan sanatçının özellikle eleştirileri önemlidir.
*Eski edebiyat taraftarlarına yaptığı eleştirilerle o dönemde, yeni edebiyatın sesi olmuştur.
*Şiiri dışındaki yapıtlarında ağır ve süslü bir dili vardır.
*Tanzimat döneminin ikinci yarısında, yeni bir edebî zevk ve anlayış oluşturmuş; edebiyatımıza değişik bir çehre ve yön kazandırmıştır.
RECAİZADE MAHMUT EKREM’İN ESERLERİ:
Şiir: Nağme-i Seher, Yâdigâr-ı Şebâb, Zemzeme I–II-III, Tefekkür (düzyazı ile karışık), Pejmürde (düzyazı ile karışık), Nijad Ekrem (2 cilt, anılarla birlikte), Nefrîn
Oyun: Afife Anjelik, Atala yahut Amerika Vahşileri, Vuslat yahut Süreksiz Sevinç, Çok Bilen Çok Yanılır, Görev Çağrısı
Hikâye: Saime, Muhsin Bey yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi, Şemsâ
Roman: Araba Sevdası
Ders Kitabı: Talim-i Edebiyat
Eleştiri: Takdir-i Elhan, Zemzeme Mukaddimesi
Biyografi: Kudemâdan Birkaç Şair
Diğer Eserleri: Nâçiz, Takrîzât.
----------------------------------------------------------------------------------------
Atala (Amerika Vahşileri):
*Fransız romantiklerinden Chateaubriand’ın aynı adlı romanının tiyatroya uyarlanmış biçimidir.
*Türk edebiyatında romandan tiyatroya çevrilen ilk eserdir.
Talim-i Edebiyat:
*Edebiyat ile ilgili teorik bilgilerin verildiği bir ders kitabıdır.
*Günümüzdeki ders kitaplarının temeli Talim-i Edebiyat’a dayanır.
*Yeni edebiyatı örneklendiren bir eserdir.
Ah Nejat:
*15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına kaleme aldığı şiiridir.
Nağme-i Seher:
*Şairin ilk şiir kitabıdır.
*Buradaki şiirleri genellikle Divan şiirinin özelliklerini taşıyan şiirleridir.
Nijad Ekrem:
*Henüz 15 yaşındayken veremden ölen oğlunun anısına kaleme aldığı eseridir; içinde oğlunun yazıları da vardır.
Yadigâr-ı Şebâb:
*Şairin Tanzimat şiiri geleneğine uygun yazdığı şiirleridir.
*Şiirlerinde bireysel temalara yer vermiştir.
Takdir-i Elhan:
*Yazarın şiirle ilgili görüşlerini yer aldığı eleştiri türündeki bir eserdir.
*Yazar bu eserinde kafiyenin kulak için olduğunu savunmuştur.
Kudemadan Birkaç Şair:
*Biyografik bir eserdir.
*Eserde bazı şairleri kendi kişisel duygularıyla eleştirmiştir.
