(MEHMET) RIFAT ILGAZ HAYATI, EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ
SANATÇILAR > SANATÇILAR
(MEHMET) RIFAT ILGAZ: (1911-1993)
*Cumhuriyet edebiyatı şairi, yazar, yayımcı, mizah ustası, Hababam Sınıfı yazarı.
*Kastamonu/Cide’de doğmuştur.
*Ortaokuldan sonra Kastamonu Öğretmen Okuluna gönderilmiştir.
*Bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra 1936'da Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat bölümüne girer.
*Mezun olduktan sonra rahatsızlığı sebebiyle İstanbul’a gitmiş ve hayatını burada öğretmenlik yaparak devam ettirmiştir.
*Bir süre üniversitede Felsefe bölümünde okur.
*Ömer Faruk Toprak ile 1942'de “Yürüyüş” dergisini çıkarmaya başlar.
*Bu dergide, Orhan Kemal, Sait Faik, Cahit Irgat, Nâzım Hikmet ile çalışmaya başlamıştır.
*1944'te yayımladığı “Sınıf” kitabı nedeniyle adliye ve hapishane ile tanışır.
*Öğretmenliği ve öğrenciliği bırakmak zorunda kalır.
*Hayatını yayımcılıkla ve şiir yazarak geçirmeye başlar.
*Ilgaz, 1940'lı ve 50'li yıllarda yoğun bir şekilde dergicilikle uğraşmıştır.
*1947'de Marko Paşa adlı mizah dergisinin yayın kadrosuna girmiştir.
*1952 yılında Adembaba dergisini çıkarmaya başlamıştır.
*1953’te “Devam” kitabı toplatılır.
*1952-60 yılları arasında Tan, Demokrat İzmir, Vatan gazetelerinde; Akbaba, May ve Türk Solu dergilerinde yazarlık yapmıştır. (fıkra, şiir, mizah yazıları)
*1966'da oyunlaştırdığı Hababam Sınıfı romanı Ulvi Uraz Tiyatro Topluluğu tarafından sahnelenmiş; 1969 yılında da İstanbul Tiyatrosu'nda sahneye konmuştur.
*Çatal Matal oyunu Ankara Sanat Tiyatrosu'nda sahnelenir.
*1971'de Basın Şeref Kartı alır.
*Sınıf Yayınları'nı kurar ve kendi kitaplarını yayımlamaya başlar.
*Eğitimi eleştirdiği Hababam Sınıfı adlı eseri, Ertem Eğilmez'in yönetmenliğinde eğlencelik bir film olarak çekilmiştir.
*Yeni Gazete, Yenigün, Yeni Ulus ile Cide ve Bartın gazetelerinde köşe yazarlığı yaptıktan sonra emekli olup 1974'te Cide'ye yerleşmiştir.
*1981’de sebepsiz yere gözaltına alınınca İstanbul'a oğlu Aydın Ilgaz’ın yanına döner.
*Burada yazı hayatına devam etmiştir.
*Devlet tarafından itibar iadesi olarak Kültür Bakanlığı plaketi verilmiş; adına etkinlikler ve festivaller düzenlenmiştir.
*80'lerde günlerini paneller ve imza günleri ile geçirmiştir.
*1993'te evinde vefat etmiştir.
*Rıfat Ilgaz, yazmaya daha ortaokul sıralarında iken başlamıştır.
*Edebiyat zevkini halk hikâyelerinden aldığını söylemiştir.
*Rıfat Ilgaz, hem kişisel hayatında hem de edebi hayatında toplumcu bir çizgi sürdürmüştür.
*Yayımcılığı nedeniyle zaman zaman adliyelere ve hapishanelere düşmüştür.
*Üretken bir sanatçı olarak göze çarpar.
*Rıfat Ilgaz, yazın hayatına 1926'da Kastamonu Nazikter gazetesinde yayımlanan "Sevgilimin Mezarında" adlı şiiriyle başlamıştır.
*Varlık, Oluş gibi dergilerde yayımlanan ilk şiirlerinde kişisellik ön plandadır.
*Bu şiirlerde eski şiirin ölçü ve uyak kalıplarını başarıyla kullanmıştır.
*Ağırlıklı olarak romantik bireyin gündelik sorunlarını işler.
*Rıfat Ilgaz’ın ilk dönem ürünlerinde Ahmet Hamdi’ye yakınlık görünür.
*Bu şiirlerini kitaplarına almamıştır.
*Uzun bir süre dergicilikle uğraşmıştır.
*Yayımcı olarak bir süre Nazım Hikmet ile çalışmış; onun şiirlerini yayımlamıştır.
*Rıfat Ilgaz, II. Dünya Savaşından itibaren romantik anlayıştan toplumcu bir anlayışa yönelmiştir.
*İlk şiir kitabı Yarenlik'te çevresindeki insanların hayatını anlatır.
*Köyden kente göçü, işçinin durumunu şiirine yansıtır.
*Şiirlerinde, geçim sıkıntısı çeken memurlar, emekliler, kapıcılar, mahalle sakinleri ve kimsesizler yer alır.
*Bu kitaptan itibaren mizah öğesi, toplumsal bir içerik kazanarak yergiye dönüşmüştür.
*Temalarındaki değişimle beraber, şiiirinin biçimini de değişmiştir.
*Serbest şiire yönelmiştir.
*Şiirlerinin dili sadedir.
*Ona göre şiirde, her şey açık açık söylenmelidir.
*Halk deyimlerinden de yararlanır.
*Sabahattin Ali ve Aziz Nesin'le birlikte Markopaşa isimli bir mizah dergisi çıkarmışlardır.
*Bu dergi, Türk siyasi edebiyat tarihinde önemli bir yere sahiptir.
*Mizah yoluyla ülkedeki gidişat eleştirilmiştir.
*Kapatıldıkça Hür Markopaşa, Malumpaşa, Merhumpaşa gibi başka isimlerle tekrar çıkarılır.
*1956 yılında İlhan Selçuk'un Dolmuş dergisinde bir hikâye serisi yayımlamaya başlar ve bu hikâyeler Hababam Sınıfı romanını oluşturur.
*Rıfat Ilgaz, romanlarının çoğunu 1970'li yıllarda yazmıştır.
*Bu eserlerde halkçı edebiyat çizgisini sürdürmüştür.
*Ilgaz’ın öyküleri de mizahi bir nitelik gösterir.
*İlk öykü kitapları, Radarın Anahtarı ve Don Kişot, 1957 yılında yayımlanmıştır.
*Ilgaz, toplumsal değişimleri ve çarpıklıkları hicveder.
*Dönemin mizah dergileri olan Dolmuş, Taş, Karikatür ve Şaka’da mizah hikâyeleri yazmıştır.
*Sanatçının düzyazı eserleri “öykü-roman-oyun” karışımı olarak karşımıza çıkar.
*Yaşamının son dönemlerinde anı yazımına ve çocuk edebiyatına yönelmiştir.
*Eserleriyle çok sayıda ödül almıştır.
*Her yıl, memleketi olan Cide’de, Cide Rıfat Ilgaz Sarı Yazma ve Kültür Sanat Festivali yapılır.
RIFAT ILGAZ’IN ESERLERİ:
Şiir: Yarenlik, Sınıf, Yaşadıkça, Devam, Üsküdarda Sabah Oldu, Soluk Soluğa, Karakılçık, Uzak Değil, Güvercinim Uyur mu, Kulağımız Kirişte, Ocak Katırı Alagöz, Çocuk Bahçesi, Bütün Şiirleri (9 cilt)
Roman: Hababam Sınıfı, Pijamalılar (Bizim Koğuş), Karadenizin Kıyıcığında, Halime Kaptan, Meşrutiyet Kıraathanesi, Karartma Geceleri, Sarı Yazma, Yıldız Karayel, Hababam Sınıfı İcraatın İçinde
Anı: Yokuş Yukarı, Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra, Dördüncü Bölük
Köşe Yazısı: Nerde Kalmıştık, Cart Curt
Mizahi Öyküler: Radarın Anahtarı, Don Kişot İstanbul'da (Palavra), Kesmeli Bunları, Nerde O Eski Usturalar, Saksağanın Kuyruğu, Şevket Ustanın Kedisi, Garibin Horozu, Altın Ekicisi, Tuh Sana, Çatal Matal Kaç Çatal, Bunadı Bu Adam, Keş, Al Atını, Hababam Sınıfı Uyanıyor, Hababam Sınıfı Baskında, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Rüşvetin Alamancası, Sosyal Kadınlar Partisi, Çalış Osman Çiftlik Senin, Şeker Kutusu, Geçmişe Mazi
Çocuk Edebiyatı: Bacaksız Kamyon Sürücüsü, Bacaksız Okulda, Bacaksız Paralı Atlet, Bacaksız Tatil Köyünde, Bacaksız Sigara Kaçakcısı, Öksüz Civciv, Küçükçekmece Okyanusu, Cankurtaran Yılmaz, Kumdan Betona, Apartıman Çocukları, Hoca Nasrettin ve Çömezleri, Çocuk Bahçesi (Şiir)
Tiyatro: Abbas Yolagiden, Çil Horoz, Çatal Matal, Hababam Sınıfı, Hababam Sınıfı Uyanıyor, Hababam Sınıfı Baskında, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı
