RÖNESANS NEDİR ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
SINIFLAR > LİSE 3 > LİSE-3 / 1. ÜNİTE: GİRİŞ
RÖNESANS:
*Rönesans, ”yeniden doğuş”, “yenilenme” anlamlarına gelmektedir.
*Rönesans teriminin kökeni Fransızca'dır.
*Fransız tarihçi Jules Michelet tarafından kullanılmış ve İsviçreli tarihçi Jacob Burckhardt tarafından geliştirilmiştir.
*Bu dönemde, unutulan Antik Roma ve Yunan sanatlarının hatırlanması, tekrar değerlenmesi ve eski biçimlerden yeni formlar meydana getirilmesi sağlanmıştır.
*Yeni bir Avrupalılık kültürü doğar.
*İtalya’da doğan bu akım, zamanla Avrupa’da hâkim olmuştur.
*Bu yenilenme ile birlikte Avrupa’da dini otorite derinden sarsılır.
*Kısa sürede özellikle İtalya’da yenilikler çağı başlar.
*15. yüzyıla kadar sanat faaliyetleri kilise etkisi altındaydı.
*Hümanizm düşüncesi ve Eski Çağlara duyulan özlem duygusu birleşince “sanat, insan için” yapılmaya başlandı.
*Rönesans’ı ve neden ortaya çıktığını anlamak için Orta Çağ dönemine bakmak gerekir.
*Ortaçağ Avrupa’da insanın hiçbir kıymeti yoktur.
*Engizisyon mahkemelerinde yüz binlerce insan haksız yere öldürüldü.
*Papazlar çeşitli menfaatler karşılığında günahları affediyorlardı.
*Mantık ve insanî esaslar kaybolmuştu.
*Orta Çağ’daki skolastik düşünce ve kilise baskısı, Rönesans’a götüren etkenlerin başında gelir.
*Hümanizm akımı, Rönesans’ı en çok etkileyen unsurlardan biridir.
*Hümanizm ile birlikte Rönesans’a hazırlık için uygun bir ortam oluşmaya başlamıştır.
*Sanatçılar, din adamlarının otorite ve popülerliğini geride bırakmaya başlamıştır.
*Coğrafi keşiflerin başlaması, büyük zenginliklerin ve yeni kaynakların habercisi olmuştur.
*İspanya’daki Endülüs Emevi Devleti ve Avrupalı gezginler aracılığı ile İslam Medeniyeti tanınmış, birçok icat, bilgi Avrupa’ya taşınmıştır.
*Kısa zamanda Avrupa’da yayılan matbaa kullanımının yanı sıra, pusula, barut gibi buluşlar insanlığı yepyeni bir maceraya götürür.
*1453 yılında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesi ile Orta Çağ kapanmış ve Yeni Çağ başlamıştır.
*İstanbul’un fethiyle Avrupa’dan başka gidecek yerleri kalmayan bilim adamları ve düşünürler, bilim ve sanatın pek çok destekçisinin bulunduğu İtalya’ya gitmişlerdir.
*15-16. yüzyıl İtalya’sında, ‘Batı’ ile ‘klasik antikite’ (Eski Roma ve Yunan) arasında sanat, bilim, felsefe ve mimarlıkta bağın tekrar kurulması sağlanır.
*Eski Çağ’dan kalan antik eserler incelenmiş ve benzerlerini yapabilmek amacıyla akademiler kurulmuştur.
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler incelenir.
*Antik Yunan filozof ve bilim insanlarının çalışmalarından çeviriler yapılır.
*Deneysel düşünce canlanır.
*İnsan yaşamı (hümanizm) üzerine yoğunlaşılır.
*Ve radikal değişimler yaşanır.
*Rönesans döneminin esas yürütücü gücü tüccarlardır.
*Sağladıkları zenginlikleri, sanat ve endüstri yeniliklerine yatırmışlardır.
*Rönesans taraftarlı kendilerini ‘Klasik Sanat’ geleneklerinin mirasçıları olarak görürler.
*Antik formları ve Klasik Sanatın ruhunu yaşatarak bu ruhun ‘yeniden doğuşunu’ yani Rönesans’ı gerçekleştirmek isterler.
*Rönesans hareketi, ilim ve teknolojideki ilerlemenin yanı sıra insan ve tabiat sevgisini de beraberinde getirmiştir.
*Rönesans’ın, Fransa’da sanat; Almanya’da dini tablo ve resimler; İngiltere’de edebiyat; İspanya’da resim ve edebiyat alanlarında geliştiği görülür.
ÜLKELERE GÖRE RÖNESANS TEMSİLCİLERİ:
İtalya: Machiavel, Tasso, Rafael, Leonardo da Vinci, Mikelanj
Fransa: Ronsard, Montaigne, Rabelais, Pierre Loscot, Jean Bullant, François Clouet
Almanya: Erasmus, Röklen, Luther, Albrecht Dürer
İngiltere: Shakespeare
İspanya: Cervantes, Velasquez
Hollanda: Rembrandt
Polonya: Kopernik
Medici Ailesi:
*14. ve 17. yüzyıllar arasında Floransa'da yaşamış güçlü ve etkin bir ailedir.
*Aile üç papa, çok sayıda Floransa hükümdarı ve daha sonra Fransa kraliyet mensupları yetiştirmiştir.
*Ayrıca İtalyan Rönesansı'nı etkilemiştir.
RÖNESANS’IN SONUÇLARI:
*Avrupa’nın, kilise baskısından kurtulup modernleşme çağına geçmesinde rol oynamıştır.
*Avrupa’nın her yönden gelişmesine ve güçlenmesine öncülük etmiştir.
*Özellikle eğitimde önemli gelişmeler kaydedilir.
*Skolastik görüş (kilisenin dar ve değiştirilemez diye düşünülen görüşü) yıkılmıştır.
*Pozitif (bilimsel) düşünce hâkim olmuştur.
*Kiliseye olan güven azalmıştır.
*Reform hareketlerini hazırlamıştır.
*Bilim ve teknikteki gelişmeler hızlanmıştır.
*Ekonomi alanında yeni uygulamalar ortaya çıkmıştır.
*Avrupa’da sanattan zevk alan aydın sınıf ve halk sınıfı oluşmuştur.
*Aydınlanma Çağı'na zemin olmuştur.
*Bu döneme kadar bilim, sanat ve medeniyet alanlarında İslam ülkeleri öncülük yaparken, Rönesans hareketleriyle Avrupa Ülkeleri öne geçmiştir.
RÖNESANS EDEBİYATI:
*Sanat ve edebiyatta başlayan uyanış ve yenileşme girişimleri sonucunda ortaya konan tüm ürünler Rönesans edebiyatını oluşturmuştur.
*Edebi ürünler iki koldan gelişmiştir: Düzeltilmiş eski metinlerin ve yorumların yayımlanması; yeni edebiyat ürünlerinin ortaya konması.
*Rönesans edebiyatında, insana olan inanç, onun varlığını ve özgürlüğünü savunma, kalıplaşmış düşünce ve kavramların kabuğunu kırma ön plana çıkmıştır.
*Halk dilini yazı dili haline getirme hedeflenir.
*İtalya’da ilk örnekler Dante’nindir.
*Dante, Rönesans düşüncesinin tohumlarını atar.
*Petrarca’nın halk diliyle yazdığı şiirler bugüne kadar uzanmıştır.
*Boccaccio da Rönesans’ın en önemli sanatçılarındandır. (Decameron)
*Ludovico Ariosto’nun Yunan ve Latin geleneklerine bağlı kalarak oluşturduğu Çılgın Orlando; Tasso’nun yazdığı Kurtarılmış Kudüs adlı yapıtları Rönesans döneminde İtalya’da yazılan, bugün de değerini koruyan yapıtlardandır.
*Rönesans döneminin en önemli yapıtlarından biri İspanyol yazar Cervantes’in Don Kişot’udur. (çağdaş romanın öncüsü)
*Fransa da 15. yüzyılda yetişen François Villon, Rönesans şiirinin ilk temsilcileri arasında yer alır. (Küçük Vasiyetname, Büyük Vasiyetname)
*Yunan ve Latin edebiyatlarında gördüğü şiir türlerini ve biçimlerini Fransız edebiyatına sokan Ronsard; Gargantua ve Pantagruel adlı romanlarıyla Rabelais; Denemeler’iyle özgür düşüncenin öncüsü olan Montaigne de Rönesans döneminin edebiyat öncülerindendir.
*İngiliz edebiyatında, Utopia adlı yapıtıyla Thomas More, Rönesansçılar arasında önemli bir yer sahibidir.
*Denemeler adlı yapıtıyla Francis Bacon; Peri Kraliçe adlı şiirleriyle çağında özgün bir yer kazanan Edmund Spenser; Kaybolmuş Cennet’le John Milton (1608-1674); güldürü türünde büyük bir başarı gösteren Ben Jonson; hem trajedi hem de komedi türünde oyunlar yazan Shakespeare de (Romeo ve Juliet, Hamlet, Macbeth, Othello, Kral Lear; Venedik Taciri, Yanlışlıklar Komedyası, Windsorlu Şen Kadınlardı) İngiliz Rönesansçılarındandır.
