EDEBİYAT-TARİH İLİŞKİSİ
SINIFLAR > LİSE 2 > LİSE-2 / 1. ÜNİTE: GİRİŞ
EDEBİYAT-TARİH İLİŞKİSİ
*Edebiyat Nedir?
Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatıdır. (Edebiyat>Yazın) Edebiyatın malzemesi “dil”dir.
*Edebi Eser Nedir?
*Yaşanan, görülen, duyulan, bir olayın ya da bir duygu veya düşüncenin “estetik” ölçüler içinde anlatıldığı eserlere, edebi eser denir.
*Malzemesi dil olan bir eserin edebî eser sayılabilmesi için, sanat amacı güdülerek meydana getirilmesi, duygu, düşünce, inanç, ülkü, heyecan, zevk gibi istek ve amaçları güzel ve etkili şekilde anlatması ve kalıcı olması gerekir.
*Tarih: Geçmiş zamanlarda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini yer ve zaman bildirerek, sebep-sonuç ilişkisi içinde anlatan bilim dalıdır. (Edebi eserler, tarih bilimi için belge niteliği taşır.)
*Uygarlık: Toplumların maddi ve manevi varlıklarının; fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümüne uygarlık (medeniyet) denir.
*Uygarlık Tarihi, bütün ulusların meydana getirdikleri uygarlık eserlerini kültür ve medeniyet ürünlerini inceler. İnsanoğlunun felsefe, din, ekonomi, edebiyat, siyaset gibi önemli ve belirleyici kültür alanlarındaki eylem ve ürünlerinin tarihidir.
Alt Dalları: Bilim Tarihi, Dinler Tarihi, Edebiyat Tarihi, Felsefe Tarihi, Siyaset Tarihi vs.
*Kültür, tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde oluşturulan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları oluşturmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünüdür.
*EDEBİYAT TARİHİ, bir ulusun yüzyıllarca meydana getirdiği edebi eserleri inceleyerek geçirdiği dönemleri kronolojik bir sıra içinde inceleyen bilim dalıdır.
-Tarih biliminin, üzerinde kısaca durduğu edebî olay ve şahsiyetleri detaylı olarak inceler.
-Ulusun kültürünün de anahtarıdır.
-Edebiyat tarihi, edebiyatı, tarihin içinde ele alır.
-Dünyada edebiyat tarihi alanındaki ilk çalışmaya İtalyan tarihçi Vico tarafından yapılmıştır.
-Bizde ilk edebiyat tarihi denemesini Ziya Paşa 1874’te “Mukaddime-i Harabat” ile yapmıştır.
-Edebiyat tarihi alanındaki ilk eserimiz, Abdulhalim Memduh’un yazdığı “Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye”dir.
-İlk bilimsel edebiyat tarihi çalışmalarını Fuat Köprülü yapmıştır.
*Edebiyat tarihi,
-Edebi türlerin gelişimini inceler.
-Edebi dönemleri inceler.
-Dönemin siyasi olaylarını inceler.
-Dönemin sosyal hayatını inceler.
-Sanatçıların hayatlarını inceler.
-Sanatçıların eserlerini inceler.
*Edebiyat tarihi kitaplarında,
-Edebî metinlerin oluşturulduğu dönemlerin hâkim zihniyetleri hakkında bilgi verilir.
-Söz konusu dönemlerin edebiyat anlayışlarını ve edebiyatçılarını etkileyen önemli tarihsel olaylar üzerinde durulur.
-O dönemlerde kullanılan nazım biçimleri ve nesir türleri incelenir, döneme damgasını vuran önemli şair ve yazarların hayatları, edebî anlayışları, eserleri hakkın da bilgiler verilir, bu kişilerin eserlerinden seçilen örnek metinler incelenir.
