EDİLGEN FİİLLER
TÜRKÇE > KONULAR > FİİL ÇATISI > ÖZNESİNE GÖRE FİİLLER
EDİLGEN FİİLLER:
*Cümlede gerçek öznesi belli olmayan; eylemin bildirdiği işi yapan değil, işten etkilenen durumunda öznesi bulunan fiillere “edilgen çatılı fiiller” denir.
*Edilgenlik “-l, -n” ekleri ile yapılır.
*Edilgen fiillerin öznesine “sözde özne” adı verilir.
Çamaşırlar güzelce yıkandı.
(Yıkayan kim? Belli değil,
Yıkanan ne? Çamaşırlar: Sözde özne,
Yıkandı: Edilgen çatılı fiil)
Belirlenen konular görüşüldü.
(Görüşen kim? Belli değil,
Görüşülen ne? Belirlenen konular: Sözde özne,
Görüşüldü: Edilgen çatılı fiil)
Evimiz dün gece soyuldu.
(Evimiz: Sözde özne,
Soyuldu: Edilgen çatılı fiil)
Dikkat! : Her “-l, -n” eki edilgen çatılı fiil yapmaz.
Kayık kıyıya kadar çekildi.
(Kayık: Sözde özne,
Çekildi: Edilgen çatılı fiil)
Sular öğlene doğru çekildi.
(Sular: Gerçek özne,
Çekildi: Etken çatılı fiil)
Ahmet, güzelce yıkandı.
(Ahmet: Gerçek özne,
Yıkandı: Etken çatılı fiil)
NOT: Bazen edilgen çatılı eylemlerle kurulmuş cümlelerde gerçek özne "-ce" eki ya da "tarafından, nedeniyle, etkisiyle" gibi sözcüklerin yardımıyla bir tümleç içinde yer alabilir. Buna “örtülü özne” denir.
*Örtülü özneler yalnızca edilgen çatılı cümlelerde bulunur.
Yasa, Meclisçe kabul edildi.
Meclisçe > Zarf Tümleci (Örtülü özne)
Cam, şiddetli rüzgârın etkisiyle kırıldı.
Şiddetli rüzgarın etkisiyle > Zarf Tümleci (Örtülü özne)
Kar nedeniyle yollar kapandı.
Kar nedeniyle > Zarf Tümleci (Örtülü özne)
Öğrenciler doktorlar tarafından aşılandı.
Doktorlar tarafından > Zarf Tümleci (Örtülü özne)