BİRLEŞİK CÜMLE
TÜRKÇE > KONULAR > CÜMLE ÇEŞİTLERİ > YAPILARINA GÖRE CÜMLELER
BİRLEŞİK CÜMLE:
*Birden fazla yargı içeren cümlelerdir.
Not: Bu konuya geçmeden önce “temel cümle”, “yan cümle” kavramlarının bilinmesi gerekir.
Temel Cümle:
Asıl yargının aktarıldığı cümle ya da cümle bölümleridir.
Yan Cümle:
Temel cümlenin tamamlayıcısı ya da açıklayıcısı durumunda olan cümle bölümleridir.
Yan cümle, “fiil, filimsi, şart eki, ilgi eki” ile kurulabilir.
a)Girişik Birleşik Cümle:
*Bir temel cümle ve fiilimsiyle kurulmuş yan cümlelerden oluşan bileşik cümlelerdir.
*Yan cümle, temel cümlenin öğelerinden birini niteler ya da temel cümlenin öğesi olur.
Okuldan gelen çocuk, içeri girip, koltuğa oturdu.
Yan cümle…………………..Yan cümle…..Temel Cümle
Ona ne söylediğini duyamadım.
Yan Cümle………….…Temel Cümle
Ahmet, korkarak, sınıftan içeri girdi.
Yan Cümle………………Temel Cümle
Çok bilen, çok yanılır.
Yan Cümle…..Temel C.
İstanbul’a dönüşümüzü, iki ay erteledik.
Yan C……………………………………Temel C.
Görünen köy kılavuz istemez.
Yan C……………….Temel C.
Çıkmadık candan ümit kesilmez.
Yan C……….……………..Temel C.
*Cümlede her fiilimsi bir yan cümle oluşturur. Fakat her yan cümle fiilimsi ile kurulur denemez.
b)Şartlı Birleşik Cümle:
*Yan cümlenin temel cümleye şart koştuğu birleşik cümlelerdir.
*Yan cümlede “-se” eki bulunmalıdır.
Benimle gelirsen, sana da çay ısmarlarım.
Yan Cümle……………….Temel Cümle
Pahalıysa, almayalım.
Yan Cümle…..Temel C.
Düzenli olursan, seni herkes sever.
Yan Cümle…………….Temel Cümle
İtin duası kabul olsa, gökten kemik yağardı.
Yan Cümle………………………Temel Cümle
c)ki’li Birleşik Cümle (İlgi Cümlesi):
*Yan cümlenin temel cümleye “ki” eki ile bağlandığı birleşik cümlelerdir.
*Diğer bileşik cümlelerden farklı olarak, temel cümle cümlenin başında yer alabilir. Bu “ki” ekinin özelliğinden kaynaklanır.
İsterdim ki bana saygılı davransın.
Temel C………………..Yan C.
Çalış ki başarılı olasın.
T.C………….Yan C.
Yanına gidelim ki bizimle ilgilensin.
Temel C………………..Yan Cümle
d)İç İçe Birleşik Cümle:
*Bir cümlenin başka bir cümle içerisinde kullanılmasıyla oluşur.
*İç cümle temel cümlenin öğesi olabilir.
“Sinemaya gidiyorum.” dedi.
Bu sözüyle, ben bildiğimi okurum, demek istiyor.
Not: Birleşik cümle başka yollarla da türetilebilir.
Güldün mü hemen şımarır.
Senden değil yaşamaktan bıktım.
Not: Bu konuya geçmeden önce “temel cümle”, “yan cümle” kavramlarının bilinmesi gerekir.
Temel Cümle:
Asıl yargının aktarıldığı cümle ya da cümle bölümleridir.
Yan Cümle:
Temel cümlenin tamamlayıcısı ya da açıklayıcısı durumunda olan cümle bölümleridir.
Yan cümle, “fiil, filimsi, şart eki, ilgi eki” ile kurulabilir.
a)Girişik Birleşik Cümle:
*Bir temel cümle ve fiilimsiyle kurulmuş yan cümlelerden oluşan bileşik cümlelerdir.
*Yan cümle, temel cümlenin öğelerinden birini niteler ya da temel cümlenin öğesi olur.
Okuldan gelen çocuk, içeri girip, koltuğa oturdu.
Yan cümle…………………..Yan cümle…..Temel Cümle
Ona ne söylediğini duyamadım.
Yan Cümle………….…Temel Cümle
Ahmet, korkarak, sınıftan içeri girdi.
Yan Cümle………………Temel Cümle
Çok bilen, çok yanılır.
Yan Cümle…..Temel C.
İstanbul’a dönüşümüzü, iki ay erteledik.
Yan C……………………………………Temel C.
Görünen köy kılavuz istemez.
Yan C……………….Temel C.
Çıkmadık candan ümit kesilmez.
Yan C……….……………..Temel C.
*Cümlede her fiilimsi bir yan cümle oluşturur. Fakat her yan cümle fiilimsi ile kurulur denemez.
b)Şartlı Birleşik Cümle:
*Yan cümlenin temel cümleye şart koştuğu birleşik cümlelerdir.
*Yan cümlede “-
Benimle gelirsen, sana da çay ısmarlarım.
Yan Cümle……………….Temel Cümle
Pahalıysa, almayalım.
Yan Cümle…..Temel C.
Düzenli olursan, seni herkes sever.
Yan Cümle…………….Temel Cümle
İtin duası kabul olsa, gökten kemik yağardı.
Yan Cümle………………………Temel Cümle
c)ki’li Birleşik Cümle (İlgi Cümlesi):
*Yan cümlenin temel cümleye “ki” eki ile bağlandığı birleşik cümlelerdir.
*Diğer bileşik cümlelerden farklı olarak, temel cümle cümlenin başında yer alabilir. Bu “ki” ekinin özelliğinden kaynaklanır.
İsterdim ki bana saygılı davransın.
Temel C………………..Yan C.
Çalış ki başarılı olasın.
T.C………….Yan C.
Yanına gidelim ki bizimle ilgilensin.
Temel C………………..Yan Cümle
d)İç İçe Birleşik Cümle:
*Bir cümlenin başka bir cümle içerisinde kullanılmasıyla oluşur.
*İç cümle temel cümlenin öğesi olabilir.
“Sinemaya gidiyorum.” dedi.
Bu sözüyle, ben bildiğimi okurum, demek istiyor.
Not: Birleşik cümle başka yollarla da türetilebilir.
Güldün mü hemen şımarır.
Senden değil yaşamaktan bıktım.