AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-24
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-24
BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI
NAZIM BİÇİMLERİ VE TÜRLERİ:
NAZIM BİÇİMLERİ VE TÜRLERİ:
1-SONE:
*İlk olarak İtalyan edebiyatında görülmüştür.
*Bu nazım biçimini sanatçılarımız Fransız edebiyatından etkilenerek kullanmışladır.
*Genel olarak kısa şiir, türkü anlamına gelir.
*İki dörtlük ve iki üçlükten (14 dizeden) oluşan, özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir.
*Sonelerin konusu genellikle lirik konular ve aşktır. Ama her tür konu işlenebilir.
*Türk edebiyatında ilk olarak Servet-i Fünun şairleri kullanmıştır.
*Edebiyatçılarımız, bu türü olduğu gibi almamış, uyak düzeninde değişiklik yapmışlardır.
*Dörtlükler genelde sarmal kafiyedir.
*En çok kullanılan uyak düzenleri şöyledir: abba, cddc, eff, egg / abba, cddc, eef, ggf / abab, cdcd, eff, egg / abab, cdcd, eff, ggf
*Sonelerde asıl duygu ve düşünce üçlüklerde dile getirilir.
*Özellikle son dize, duygu yönünden en güçlü dize olur.
*Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin bu nazım şeklini bolca kullanmışlardır.
-----------------------------------------
2-TERZA-RİMA:
*İtalyan edebiyatında kullanılmaya başlamıştır.
*Üçlü kıtalardan oluşan (sınır yoktur) ve sonu tek dizeye bağlanan bir nazım şeklidir. (3,3,3,…….1)
*Kafiye örgüsü: aba, bcb, cdc,………,d
*Dante'nin "İlahi Komedya”sını bu biçimle yazılmış olması, terza-rimanın yaygınlık kazanmasını sağlamıştır.
*Türk şiirinde Tevfik Fikret ilk kullananlardandır. Şehrayin’de denemiştir.
*Çok fazla kullanılan bir tür olamamıştır.
-----------------------------------------
3-TRİYOLE:
*10 mısralık nazım şeklidir. (2, 4 , 4)
*Önce iki mısralı kısım, sonra dörder mısralı ikinci kısım gelir.
*Kafiye şeması: AB/ aaaA/ bbbB şeklindedir.
*İlk iki mısraın birincisi ilk dörtlüğün sonunda; ikincisi ikinci dörtlüğün sonunda tekrar eder.
*Son dize en güçlü dizedir.
*Servet- i Fünun şairleri tarafından nadir de olsa kullanılmıştır.
-----------------------------------------
4-BALAD:
*Batı edebiyatlarında, konusunu heyecan verici ya da romantik hikâyelerden alan halk türkülerine, halk şiirlerine "balad" adı verilir.
*Daha çok eski Fransız şiirinde görülür.
*Baladlar, 3 uzun 1 kısa (sunu) bentten oluşur.
*Kısa bent, önceki bentlerin yarısı kadardır.
*Bentlerdeki mısra sayısı bakımından bir sınırlama yoktur.
*Bentler, uyak türü, uyak örgüsü ve dize sayısı yönünden birbirine benzer.
*Son mısralar nakarat olarak kullanılabilir.
*Bu nazım biçimi Türk edebiyatında fazla kullanılmamıştır.
-----------------------------------------
5-SERBEST MÜSTEZAD:
*19. yüzyıl sonlarında özellikle Servet-i Fünuncuların geliştirdikleri bir nazım biçimidir.
*Divan şiirindeki müstezat'tan bazı özellikleriyle ayrılır.
*Serbest müstezat, hem aruz hem de hecenin çeşitli kalıplarıyla yazılabilir.
*Aynı nazım içinde yalnız bir kalıp değil, başka kalıplar da kullanılabilir.
*Uzun ve kısa mısralar kimi zaman belli bir düzen içinde sıralanır, kimi zaman da herhangi bir düzene bağlı kalınmaz.
*Kafiye örgüsünün düzenlenişi de kurala bağlı değil, şairin isteğine bağlıdır.
*Müstezat'ın daha özgürce kullanılmış biçimdir.
*Sembolizmin yaygın olduğu bir dönemde Fransa'da ortaya çıkan bir şiir şeklidir.
*Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati şairlerince kullanılmıştır.
*Serbest müstezatta, nazım nesre yaklaştırılmıştır.
*Bu özellikleriyle serbest müstezat, Divan şiirindeki müstezat'ın geliştirilmesiyle oluşturulmamış, doğrudan Batı şiirinden alınmıştır.
*Serbest nazıma geçişte bir basamak olmuştur. Serbest nazıma geçişi sağlamıştır.
*Serbest müstezatın başarılı örneklerini Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin ve Ahmet Haşim vermiştir.
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI: