AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-6
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI-6
YAZILI ANLATIM TÜRLERİ / 2)SANATSAL (EDEBİ) METİNLER:
ANLATMAYA BAĞLI EDEBİ METİNLER:
*Roman: Yaşanmış ya da yaşanabilir olayları; yer, zaman, çevre ve insan unsurlarına dayanarak, geniş bir bakış açısıyla, estetik zevk oluşturacak biçimde anlatan yazı türüdür. Ana olay etrafında olaycıklar vardır.
-Dünyadaki temsilcileri: Rabelais, Dante, Cervantes
-Bizdeki temsilcileri: Namık Kemal, Şemsettin Sami, Nabızade Nazım, Recaizade Mahmut Ekrem, Halit Ziya Uşaklıgil, Peyami Safa, Reşat Nuri Güntekin, Orhan Kemal, Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Tarık Buğra, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Yusuf Atılgan, Orhan Pamuk
*Roman; “serim, düğüm, çözüm” planıyla yazılır.
*Tip: Belli bir sınıfı ya da belli bir insan eğilimini temsil eden, genel özelliklere sahip kişidir.
*Karakter: Romanda olumlu, olumsuz yönleri ile verilen, belirli bir tip özelliği göstermeyen kendine özgü kişilerdir.
*Roman türünün ilk örneklerini 15. yüzyılda Fransız yazar Rabelais vermiştir.
*Cervantes’in Don Kişot’u 16. yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser, roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir.
*Türk edebiyatına roman Tanzimat'la girmiştir. İlk olarak Yusuf Kâmil Paşa, Fransız yazar Fenelon’dan “Telmaque” adlı eseri çevirmiştir.
*İlk romanlarımız:
Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat / Şemsettin Sami / 1872
Hasan Mellah, Hüseyin Fellah / Ahmet Mithat Efendi / 1975
İntibah (Sergüzeşt-i Ali Bey) / Namık Kemal / 1875
Sergüzeşt / Samipaşazade Sezai / 1889
Araba Sevdası / Recaizade Mahmut Ekrem / 1889
Mai ve Siyah / Halit Ziya Uşaklıgil / 1896
Aşk-ı Memnu /Halit Ziya Uşaklıgil / 1899
*Nobel Edebiyat Ödülü >Orhan Pamuk
*Batılı anlamda modern Türk romanının kurucusu ise Halit Ziya Uşaklıgil sayılır.
>Edebiyatımızda “Roman” ile ilgili ilkler:
-İlk roman çevirisi: Telemak / Yusuf Kamil Paşa
-İlk yerli roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat / Şemsettin Sami
-İlk edebi roman: İntibah / Namık Kemal
-İlk tarihi roman denemesi: Yeniçeriler / Ahmet Mithat Efendi
-İlk tarihi roman: Cezmi / Namık Kemal
-İlk realist roman: Araba Sevdası / Recaizade Mahmut Ekrem
-İlk batılı tekniğe uygun roman: Aşk-ı Memnu /Halit Ziya Uşaklıgil
-İlk köy romanı: Karabibik / Nabizade Nazım
-İlk gezi (yolculuk) romanı: Acâib-i Âlem (Dünyanın Olağanüstülükleri) / Ahmet Mithat Efendi
-İlk mektup roman denemesi: Felsefe-i Zenan / Ahmet Mithat Efendi
-İlk psikolojik roman denemesi (Tezli roman): Zehra / Nabizade Nazım
-İlk psikolojik roman (Tahlil Romanı): Eylül / Mehmet Rauf
-İlk natüralist eser (roman): Zehra / Nabizade Nazım
-İlk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet / Ahmet Mithat Efendi
-İlk batılı anlamda realist ve modern roman: Mai ve Siyah / Halit Ziya Uşaklıgil
-İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım
-İlk kurtuluş savaşını doğrudan işleyen roman: Ateşten Gömlek / Halide Edip Adıvar
-İlk yerli çizgi roman Türk kahramanı: Köroğlu
-İlk çocuk çizgi roman: Kara Maske
-İlk çocuk romanı: Bağrı Yanık Ömer / Mahmut Yesari
-İlk dış Türkleri konu alan roman: Gönül Hanım / Ahmet Hikmet Müftüoğlu
-İlk iç monolog tarzı roman: Bir Düğün Gecesi / Adalet Ağaoğlu
-İlk postmodern roman: Tutunamayanlar / Oğuz Atay
-Tanzimat’ta ilk macera romanları: Hasan Mellah – Hüseyin Fellah / Ahmet Mithat Efendi
*Klasik Roman:
>Madame de La Fayette / Princesse de Cleves
*Romantik Roman:
>Victor Hugo / Sefiller
>Lamartine / Graziella
>Namık Kemal / İntibah
*Realist Roman:
>Stendhal / Kızıl ile Kara (Kırmızı ve Siyah)
>Balzak / Vadideki Zambak
>Tolstoy / Savaş ve Barış
>Dostoyevski / Suç ve Ceza
>Halit Ziya / Mai ve Siyah
*Natüralist Roman:
>Emile Zola / Meyhane, Toprak, Germinal
>Alphonse Daudet / Jack
*Tarihi Roman:
>Valter Scott / Waverley
>Gogol / Taras Bulba
>Victor Hugo / Notre-Dame de Paris
>Alexandre Dumas / Üç Silahşörler, Monte Kristo Kontu
>Namık Kemal / Cezmi
>Nihal Atsız / Bozkurtlar, Deli Kurt
>Tarık Buğra / Küçük Ağa, Osmancık
>Kemal Tahir / Yorgun Savaşçı, Devlet Ana, Kurt Kanunu, Yol Ayrımı
>Mithat Cemal Kuntay / Üç İstanbul
>Turgut Özakman / Şu Çılgın Türkler
*Macera Romanı:
>Robert Louis Stevenson / Hazine Adası
>Daniel Defo / Robinson Crusoe
>Rudyard Kipling / Çengel, Kim
>Jules Varne / İki Sene Mektep Tatili
>Ahmet Mithat Efendi / Hasan Mellah, Dünyaya İkinci Geliş;
>Peyami Safa / Cingöz Recai
*Polisiye Roman:
>Agatha Christie / Nil'de Ölüm
>Ahmet Ümit …
*Egzotik Roman:
>Piyer Loti / İzlanda Balıkçısı
*Sosyal Roman:
>Victor Hugo / Sefiller
>Tolstoy / Suç ve Ceza
>Emile Zola / Meyhane
>John Steinback / Gazap Üzümleri
>Namık Kemal / İntibah
>R. M. Ekrem / Araba Sevdası
>Ahmet Mithat Efendi / Felatun Bey İle Rakım Efendi
>Samipaşazade Sezai / Sergüzeşt
>Yakup Kadri / Kiralık Konak
>Reşat Nuri / Yaprak Dökümü
>Orhan Kemal / Bereketli Topraklar Üzerinde
*Tezli Roman:
>Nabızade Nazım / Zehra
>Yakup Kadri / Yaban
>Hüseyin Rahmi Gürpınar / Ben Deli miyim?
*Töre Romanı:
>Halide Edip / Sinekli Bakkal
*Yergi Romanı:
>Yaşar Kemal / İnce Memet
*Mahalli Roman:
>Fakir Baykurt / Yılanları Öcü
*Psikolojik Roman (Tahlil Romanı):
>Madame de la Fayette / La Princesse de Cleves
>Goethe / Genç Werther’in Acıları
>Stendhal / Kırmızı ve Siyah
>Dostoyevski / Suç ve Ceza
>Mehmet Rauf / Eylül
>Peyami Safa / Matmazel Noralya’nın Koltuğu, Bir Tereddüdün Romanı, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
*Biyografik Roman:
>Oğuz Atay / Bir Bilim Adamının Romanı
*Otobiyografik Roman:
>Alphonse Daudet / Küçük Şeyler
>Yakup Kadri Karaosmanoğlu / Anamın Kitabı
>Peyami Safa / Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
*Bilimkurgu Romanı:
>Jules Varne / Ay’a Seyahat, Denizler Altında 20.000 Fersah
*Fantastik Roman:
>J. K. Rowling / Harry Potter
>J. R. Tolkien / Yüzüklerin Efendisi
>C. S. Lewis / Narnia Günlükleri
>Nazlı Eray …
*Nehir Roman:
>Tarık Buğra / Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, Firavun İmanı
>Nihal Adsız / Bozkurtlar, Bozkurtların Ölümü, Bozkurtlar Diriliyor
*Postmodern Roman:
>Oğuz Atay / Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar
>Orhan Pamuk / Benim Adım Kırmızı, Kara Kitap
>Latife Tekin / Sevgili Arsız Ölüm
>İhsan Oktay Anar / Puslu Kıtalar Atlası
-----------------------------------------
*Hikâye (Öykü): Yaşanmış ya da yaşanabilecek şekilde tasarlanmış olayları, kişilere bağlı olarak, belli bir yer ve zaman içinde, estetik zevk verecek şekilde anlatan kısa sanat eserleridir.
-Dünyadaki temsilcileri: Boccacio, Voltaire, Çehov, Maupassant, Edgar Allan Poe
-Bizdeki temsilcileri: Emin Nihat, Samipaşazade Sezai, Ahmet Mithat Efendi, Refik Halit Karay, Ömer Seyfettin, Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık, Mustafa Kutlu, Vüsat O. Bener, Rasim Özdenören, Bilge Karasu, Haydar Ergülen, Tezer Özlü, Ferit Edgü
*Eski Yunan’daki fabl ve kısa romanslar, “Bin bir Gece Masalları” öykünün habercileridir.
*Hikâyeye bugünkü anlamda ilk edebi kimlik kazandıran İtalyan yazar Boccacio’dur. “Decameron” adlı eseriyle ilk öykü örneğini vermiştir.
*Bizde hikâye türüne yakın ilk eser: Giritli Aziz Efendi / Muhayyelat
*Edebiyatımızda, Avrupai tarzda ilk hikâyeler, Tanzimat Edebiyatı Dönemi’nde görülür.
*Batı tarzı öykünün ilk olgun örneklerini verenler Servet-i Fünuncular olmuştur.
*Türk öykücülüğünü yetkinliğe kavuşturan yazar, Halit Ziya Uşaklıgil’dir.
*Hikâye, edebiyatımızda bağımsız bir tür olma özelliğini Milli Edebiyat Dönemi’nde Ömer Seyfettin’le kazanmıştır.
*Edebiyatımızda “Hikâye” ile ilgili ilkler:
-İlk hikâye denemesi: Müsameretname / Emin Nihat
-İlk batılı anlamda hikâye denemesi: Küçük Şeyler / Samipaşazade Sezai
-İlk hikâye kitabı: Letaif-i Rivayat / Ahmet Mithat Efendi
-İlk kez Anadolu’yu hikâyede gerçek anlamda işleyen: Refik Halit Karay
-İlk konuşma diliyle yazan hikâyeci: Ömer Seyfettin
-Kölelik konusunu ele alan ilk eser (hikâye): Esaret / Ahmet Mithat Efendi
*Olay (Klasik Vak’a) Hikâyesi:
-Bir olayı ele alarak, serim, düğüm, çözüm plânıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir.
-Mopasan Tarzı Hikâye de denir.
-Bu tarzın bizdeki en önemli temsilcileri: Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Halide Edip Adıvar, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin’dir.
*Durum (Kesit) Hikâyesi:
-Bir olayı değil günlük yaşamın herhangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir. Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz. Belli bir sonucu da yoktur.
-Çehov Tarzı Hikâye de denir.
-Bizdeki en önemli temsilcileri: Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal, Tarık Buğra ve Rasim Özdenören’dir.
*Modern Hikâye:
-Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak, insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve bir takım olağanüstülüklerle gösteren hikâyelerdir.
-En güçlü temsilcisi Fransız Kafka’dır.
-Bizdeki ilk temsilcisi Haldun Taner’dir.
*Türk hikâyeleri, şu dört ana grupta değerlendirilir:
-"Serim, düğüm, çözüm" bölümlerinin düzenli olduğu hikâyeler.
-Ömer Seyfettin, Samet Ağaoğlu, Haldun Taner, Oktay Akbal, Mustafa Kutlu'nun hikâyeleri bu grup içindedir. (Maupassant Biçimi)
-İstanbul'da yaşayan insanların özel hayat ve özelliklerini veren hikâyeler.
-Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet Rasim, Osman Cemal Kaygılı, Sermet Muhtar Alus'un hikâyeleri bu grup içindedir. (Maupassant Biçimi)
-"Serim, düğüm, çözüm" bölümlerine önem vermeyen, olayın herhangi bir yerinden başlayan hikâyeler.
-Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık, Tarık Buğra, Sevinç Çokum gibi yazarlarımız bu gruptandır. (Kısmen Çehov Biçimi)
-*Varoluş çizgisinde oluşturulmuş, aydın bunalımı ve çaresizliği anlatan soyut hikâyeler.
-Bu grupta hikâye yazan yazarlarımızın başında ise; Yusuf Atılgan, Demirtaş Ceyhun, Ferit Edgü ve Erdal Öz gelmektedir.
-----------------------------------------
*Masal: Olağanüstü olayların, olağanüstü kahramanlara bağlanarak anlatıldığı sözlü bir edebiyat ürünüdür. Zıtlıklar üzerine kuruludur. (İyi-Kötü, Güçlü-Zayıf)
-Dünyada meşhur yapma masal yazarları; İngiliz Oscar Wilde, Danimarkalı Andersen, Fransız La Fontaine’dir.
-Bizde, Türk masalları üzerinde, Pertev Naili Boratav, Eflatun Cem Güney, Ziya Gökalp, Tahir Alangu gibi kişiler çalışmıştır.
*Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez.
*Masal türünün Hindistan'da doğduğu sanılmaktadır. Beydeba’nın Pança Tantra (Kelile ve Dimne) adlı eseri bu türün ilk örneği kabul edilir.
*En eski derleme masal kitabımız “Billur Köşk”tür.
*Masal Türünün Önemli Eserleri:
Binbir Gece Masalları (Doğu Edebiyatı)
Grimm Kardeşlerin Masalları (Alman Edebiyatı)
Andersen Masalları (Danimarka Edebiyatı)
Perrault Masalları (Fransız Edebiyatı)
Keloğlan Masalları (Türk Edebiyatı)
-----------------------------------------
*Fabl: Sonunda ders verme amacı güden, güldüren, düşündüren ve genellikle manzum (şiir şeklinde) öykülerdir.
-Dünyanın en ünlü fabl yazarları Ezop, La Fontaine ve Beydeba'dır. ABD'li James Thurber ve İngiliz George Orwell çağdaş fabl yazarlarıdır.
-Bizde, Ahmet Mithat Efendi ve Şinasi fablın öncüleridir.
*Dünya edebiyatında ilk ve önemli fabllar Hint yazarı Beydeba’ya aittir. (Kelile ve Dimne)
*Türk edebiyatında ilk fabl örneği, Şeyhi’nin Harnâme adlı mesnevisidir.
*Batılı anlamda ilk fabl örneklerini Şinasi vermiştir.
*Fablda; insanlar arasında cereyan eden olayları, hayvanlar, bitkiler ya da cansız varlıklar arasında geçiyormuş gibi göstererek bu yolla insanlara ahlak ve ibret dersi vermek; örnek göstermek ya da bir düşünceye güç kazandırmak istenir.
*Fabl, teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur.
*Fablın sonunda her zaman bir ahlak dersi (kıssadan hisse) vardır.
*Fabl plânı dört bölümdür: serim, düğüm, çözüm, öğüt
-----------------------------------------
*Efsane (Söylence): Çok eski çağlardan beri söylenegelen; kaynağı ve ilk söyleyeni belli olmayan; yıllarca gerçekten olmuş gibi kuşaktan kuşağa aktarılan; olağanüstü olaylarla süslenip anlatılan hikâyelerdir.
*Efsanelerin en belirgin özelliği, hayal ürünü (kurmaca) olmaları ve olağanüstü (gerçek dışı) konu ve kişileri içermeleridir.
*Dini nitelikteki efsanelere “menkıbe” denmektedir.
*Efsaneler, milli özellikler gösterir.
*Ünlü Türk Efsaneleri: Uygur Efsanesi, Göktürk efsanesi, Altay Yılan Dağı Efsanesi, Karacadağ Efsanesi, Pamukkale Efsanesi, Karacaoğlan Efsanesi, Tufan Efsanesi, Yaratılış Efsaneleri, Leyla ile Mecnun Efsanesi, Kerem ile Aslı Efsanesi, Kız Kulesi Efsanesi, Balıkesir Efsanesi, Sarıkız Efsanesi, Ay Atam Efsanesi, Ferhat ile Şirin Efsanesi
-----------------------------------------
*Destan (Epope): Milletlerin zihinlerinde derin etki bırakan savaş, göç, afet, kıtlık gibi olayların etkisiyle söylenmiş, uzun manzum hikâyelerdir. Kişiler seçkin ve olağanüstü kişilerdir. Yer ve zaman, genelde belirsizdir. Anonimdir.
*Destanlarda milli (ulusal) özellikler yoğun olarak görülür.
*Eski Türk destanlarının bir kısmı, halk dilinde yaşayan destanların derlenip yazılmasıyla elde edilmiş, bir kısmı ise eski Çin, Arap, İran, Bizans ve Batı kaynaklarında bulunmuştur.
*Doğal destanların safhaları:
1-Çekirdek: Olayların gerçekleşmesi ve kahramanların ortaya çıkışı.
2-Oluşum (Yayılma): Olay ve kahramanın öykülerinin ozanlar tarafından söylenmesi ve bunun ağızdan ağıza aktarılarak yayılması.
3-Tespit (Derleme): Yazıya geçirme.
*En Önemli Doğal Destanlar:
Türk / İslamiyet Öncesi / Altay-Yakut:
Yaratılış (Dünyanın ve insanın yaratılışı)
Siyenpi (Hükümdar Siyenpi’nin hayatı)
Türk / İslamiyet Öncesi / Saka:
Alp Er Tunga (Alp Er Tunga’nın yiğitlikleri / Türk-İran savaşları)
Şu (Hükümdar Şu’nun hayatı / Büyük İskender’le savaşları)
Türk / İslamiyet Öncesi / Hun:
Oğuz Kağan (Hun hükümdarı Mete’nin hayatı)
Attila (Hun hükümdarı Attila’nın hayatı)
Türk / İslamiyet Öncesi / Göktürk:
Bozkurt (Bir çocuğun, dişi kurt tarafından büyütülmesi)
Ergenekon (Ergenekon’a sığınma ve demir dağı eritip çıkma)
Türk / İslamiyet Öncesi / Uygur:
Türeyiş (Kurt ile evlilik)
Göç (Uygurların göç edişi)
Türk / İslamiyet Sonrası / Karahanlı: Satuk Buğra Han
Türk / İslamiyet Sonrası / Kırgız: Manas (Kahraman Manas’ın hikâyesi)(Dünyanın en uzun destanı)
Türk / İslamiyet Sonrası / Moğol: Cengiz Han
Türk / İslamiyet Sonrası / Tatar-Kırım: Edige
Türk / İslamiyet Sonrası / Selçuklu-Osmanlı: Seyyit Battalgazi, Danişment Gazi, Köroğlu
İran: Şehname (Firdevsi)
Alman: Nibelungen
Hind: Mahabarata, Ramayana
Japon: Şinto
Rus: İgor
Yunan: İlyada, Odyssa (Homeros)
Fransız: Chansen de Rolland
Fin: Kalevala (Lönrot)
İspanyol: Le Cid
Sümer: Gılgamış
İngiliz: Beowulf
*En Önemli Yapay Destanlar:
Aineias / Vergilius / Roma-Latin Edebiyatı: Troya'lı yiğidin Troya yangınından sonra Anadolu'dan göçmesi ve İtalya'ya yerleşerek Roma şehrine temel olacak yeni bir yurt kurmasını anlatır.
Kaybolmuş Cennet / John Milton / İngiliz Edebiyatı: İnsanın cennetten kovuluşu ve Tanrı'nın şeytanla mücadelesini anlatır.
Kurtarılmış Kudüs / Tasso / İtalyan Edebiyatı: 1. Haçlı seferinde Kudüs'ün alınışı anlatılır.
İlahi Komedya / Dante / İtalyan Edebiyatı: Öteki dünyaya Dante'nin yaptığı 7 günlük gezi anlatılır.
Çılgın Orlando / L. Ariosto / İtalyan Edebiyatı: Bu destanda Charlemagne döneminde Hıristiyanlar ile Müslümanlar arasında geçen savaşlar anlatılmıştır.
Üç Şehitler Destanı / Fazıl Hüsnü Dağlarca: Kurtuluş Savaşı'ndan bazı kesitler anlatılır.
Çanakkale Şehitlerine / Mehmet Akif: Çanakkale Savaşı'ndan bazı kesitler anlatılır.
Genç Osman Destanı / Kayıkçı Kul Mustafa: Osman adındaki genç bir yeniçerinin savaş sırasındaki yiğitliği ve ölümü anlatılmaktadır.
İstanbul Fetih Destanı / Fazıl Hüsnü Dağlarca
Çanakkale Destanı / Fazıl Hüsnü Dağlarca
Kuvayı Milliye Destanı / Nazım Hikmet
Kurtuluş Savaşı Destanı / Nazım Hikmet
Atatürk Kurtuluş Savaşında / Cahit Külebi
Sakarya Meydan Savaşı / Ceyhun Atuf Kansu
Maraş’ın ve Ökkeş’in Destanı / Gülten Akın
Selçukname / Yazıcıoğlu Ali
-----------------------------------------
*Halk Hikâyesi: Genellikle âşıklar tarafından, nazım-nesir karışık bir ifade tarzıyla, dinleyicilere karşı saz eşliğinde anlatılarak nesilden nesile intikal eden, yer yer masal ve destan özellikleri gösteren anonim hikâyelerdir.
*”Döşeme” (dinleyiciyi hikâyeye hazırlamak amacıyla söylenen ve asıl konuyla ilgisi bulunmayan birinci bölüm), “asıl hikâye” ve “dua” bölümlerinden oluşur.
*Masallara göre oldukça uzundur.
*Halk hikâyeleri, destan geleneği ile modern hikâye arasında geçiş ürünleridir.
*İlk örneği Dede Korkut Hikâyeleridir.
-----------------------------------------
*Mesnevi: Divan şiirinde, her beytinin dizeleri kendi arasında uyaklı, aruzun genellikle kısa kalıplarıyla yazılan nazım biçimine ve bu biçimde yazılmış yapıtlara denir.
*Beyit sayısı sınırsızdır. Her beyit kendi arasında kafiyelidir. (aa, bb, cc, dd...)
*Aruzun kısa kalıpları ile yazılır.
*Türk Edebiyatında bilinen ilk mesnevi Kutadgu Bilig’dir.
*Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle “hamse” oluşur.
*Mesnevileriyle tanınan sanatçılar ve eserleri:
>Yusuf Has Hacip / Kutadgu Bilig
>Mevlana / Mesnevi
>Fuzuli / Leyla ve Mecnun, Beng ü Bade
>Şeyh Galip / Hüsn ü Aşk,
>Şeyhi / Harname, Hüsrev ü Şirin
>Ahmedi / Cemşid ü Hurşid, İskendername
>Süleyman Çelebi / Vesilet’ün Necat
>Âşık Paşa / Garipname
>Nabi / Hayrabat, Hayriyye, Surname
>Yunus Emre / Risaletü’n Nushiye
>Gülşehri / Mantıku’t Tayr
>Şeyyad Hamza / Yusuf u Züleyha
*Konularına Göre Mesneviler:
>Aşk: Leyla ve Mecnun, Hüsrev ü Şirin, Vamuk u Azra, Cemşid ü Hurşid, Gül ü Bülbül…
>Dini Tasavvufi: Mevlit, Hüsn ü Aşk, Garipname…
>Didaktik: Hayrabay, Hayriye, Risaletü’n Nushiye…
>Savaş ve Kahramanlık: İskendername…
>Şehrin Güzellikleri: Şehrengiz-i Bursa, Hubname…
>Mizahi: Harname…
-----------------------------------------
*Manzum Hikâye: Nazmın nesre yaklaştırılmasıyla ortaya çıkan bir türdür. Nazım şeklinde yazılan hikâyelerdir.
*Daha çok, ders veren, eğitici, öğretici, etkileyici konular seçilir.
*Bu nazım şekli Tanzimat Dönemi'yle edebiyatımıza girmiştir.
*İlk örneklerini Recaizade Mahmut Ekrem yazmıştır.
*Servet-i Fünun Dönemi’nde yaygınlaşmıştır.
*Manzum hikâyenin önemli temsilcileri Mehmet Akif Ersoy ve Tevfik Fikret'tir.
AYT EDEBİYAT DERS NOTLARI: