9. 1980 SONRASI ŞİİR:
*İkinci Yeni sonrasında 1980’e kadar şiire toplumcu bir bakış hâkimdi.
*1980 darbesiyle bu anlayış yerini karamsar bir bireyselciliğe bırakmıştır.
*Bu dönemdeki baskı, edebiyat ve şiir üzerinde etkisini göstermiştir.
*1980 sonrasında yazılan şiir, bazı edebiyat çevrelerinde kayıp dönem olarak adlandırılmaktadır.
*2000′li yıllara değin süren sessizlik ve şiirdeki hareketsizlik, birçok kesimi bu dönem edebiyatını yok saymaya itmiştir.
*Bu dönemde Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, Seyhan Erözçelik, Lale Müldür, Ahmet Erhan ve Küçük İskender gibi şairler, şiirin hareketliliğini sağlamışlardır.
*1980 sonrası şiirinde; Türk şiir birikimini yeniden ve bir bütün olarak değerlendirme çabası vardır.
*1980 sonrası şairler; şiirde geleneksel birikimin önemini vurgulamışlar ve Halk, Divan, İkinci Yeni ve saf şiir gibi ayrımlara girmeden en yeniden en eskiye kadar Türk şairlerini dikkatle okumayı savunmuşlardır.
*Ayrım yapılmadan şiirin bütün ustalarına sahip çıkılmıştır.
*Bu şairlerin özelliği halk şiirinden, dilinden ve kültüründen yararlanmalarıdır.
*1980 sonrası şairler için ortak bir anlayıştan çok, grupların ve kişilerin ayrı ayrı şiir anlayışlarından söz edilebilir.
*Bu dönem şairleri “Yazko Edebiyat, Poetika, Fanatik, Üç Çiçek, Şiiratı ve Sombahar” gibi dergiler çıkarmışlardır.
*Ayrıca medya da bu dönemde önem kazanmıştır.
*İdeolojiyi şiirlerinde öncelikli bir öğe olarak görmemişlerdir.
*Şairler, şiirin bir araç değil amaç olduğunu ve şiirin asıl konusunun insan olduğunu dile getirmişlerdir.
*Farklı şiir anlayışlarının temsilcileri aynı zaman diliminde buluşmuştur.
*Şairler, “imgeci, mitolojik, gelenekselci, toplumcu, yeni garipçi” vb. olarak değerlendirilebilir.
* “Bireyci, toplumcu, imgeci, anlatımcı, modernist, gelenekçi” diyebileceğimiz farklı anlayışlara uygun örnekler vermişlerdir.
*Düz yazıya yaklaşan bir üslupla anlatmaya imkân veren temaları da şiirlerinde işlemişlerdir.
*Şiir, düz yazıya yaklaştırılmıştır.
*Büyük harf ve noktalama, genelde kullanılmamıştır.
*Yapı ve söyleyişe, içerikten daha fazla önem verilmiştir.
*İmge anlayışlarında uzak çağrışımlara önem vermeleri bakımından İkinci Yeni’yle yakınlıkları vardır.
*Bu dönemin şiirleri genelde kapalı şiir özelliği gösterir.
*Şiirin anlatımı süslü ve sanatlıdır.
*1980 sonrası şiirinde imgelemeler, çağırışımlar, katmanlı şiirler oldukça yaygındır.
*Çok renkli, kolayca kategorize edilmeyen bir şiir anlayışı ortaya çıkmıştır.
*Şairler, genelde, değişik bakış açılarıyla toplumun acılarını yansıtmış; yer yer alaysı anlatım ve gülmeceyi kullanmışlardır.
* “İnsani duyarlılık ve evrensel deneyimler” şiirin gözde değerleri olmuştur.
*Daha içe dönük, daha durağan, daha dinlendirilmiş bir edebiyat anlayışı oluşmuştur.
*Şehirli kimliği ön plana çıkmıştır.
* “Metropollerde yaşayan kişilerin şehre ve insana yabancılaşması, gelenek ve teknoloji arasında sıkışıp kalmaları, geçmişte var olan ama kendilerini ifade edemeyen alt kültür gruplarının bir kimlikle ortaya çıkmaları” en belirgin temaları oluşturmuştur.
*Şiir, popüler kültürün bir parçası olmuştur.
*Çeviri, bu dönemin ana kaynaklarından biridir.
*1980 sonrası şairlerini birleştiren en önemli ilke, şairlerin Türk ve Dünya şiirinin binlerce yıllık birikimine, "şiire saygı" penceresinden bakmalarıdır.
*Bu dönem şairlerinin belki en güzel düşüncesi Türk edebiyatını bir bütün olarak görmek olmuştur.
*1980'li yıllarda, genç şairler olarak ilk dikkati çekenler Yaşar Miraç, Ozan Telli, Abdülkadir Bulut ve Ahmet Ada’dır.
1980 SONRASI ŞAİRLERİNDEN BAZILARI:
Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, Seyhan Erözçelik, Lale Müldür, Ahmet Erhan, Küçük İskender, Yaşar Miraç, Ozan Telli, Abdülkadir Bulut ve Ahmet Ada, Abdülkadir Budak, Ali Cengizkan, Metin Altıok, Ahmet Telli, İsmail Uyaroğlu, Güven Turan, Tuğrul Tanyol, Erdoğan Alkan, Neşe Yaşın, Nurer Uğurlu, Adnan Özer, Hüseyin Yurttaş, Gültekin Emre, Enis Batur, Hüseyin Atabaş, Metin Demirtaş, Şükrü Erbaş, Salih Bolat, Enver Ercan, Turgay Kantürk, Gülsüm Akyüz, Metin Cengiz, Sina Akyol, Sunay Akın, Hulki Aktunç, Güngör Tekçe, Akgün Akova, Muzaffer Erdost, Ali Asker Barut, Melisa Gürpınar, Ersin Salman, Osman Hakan A. , İhsan Deniz, Oktay Taftalı, Metin Celâl, Necat Çavuş, Şavkar Altınel, Salih Bolat, Roni Margulies, Ali Günvar, Vural Bahadır Bayrıl, Arif Ay, Sunay Akın, Birhan Keskin, Hilmi Yavuz, Murathan Mungan, Sefa Kaplan, Nevzat Çelik
-----------------------------------------------------------------------
1980 KUŞAĞI ŞİİRİNİN POETİK YÖNELİMLERİ:
(Bu sınıflama “1980 Kuşağı Türk Şiirinin Poetikası – Baki Asiltürk” adlı çalışmadan çıkarılmıştır.)
1.İmgeci Şiir:
Tuğrul Tanyol: Elinden Tutun Günü, Ağustos Dehlizleri, Sudaki Anka, Oda Müziği, İhanet Perisinin Soğuk Sarayı, Büyü Bitti
Haydar Ergülen: Karşılığını Bulamamış Sorular, Sokak Prensesi, Eskiden Terzi
Metin Celal: Adım Ölüm, Kendi Kendini Tatmin, Konformist
Mehmet Müfit: İstanbul’un Ağır Sultanları
Akif Kurtuluş: Yalan Şiirler, Herkes Gitmiş
Seyhan Erözçelik: Yeis ile Tabanca, Hayat Kumpanyası, Gül ve Telve
Enver Ercan: Sürçüyor Zaman, Geçtiği Her Şeyi Öpüyor Zaman
Oktay taftalı: Suların Durulduğu Yerde Yalnız Askerler, Sivil Aşk Yoktur
Ahmet Güntan: Köpüklü Bir Kan Bir Duman, Romeo ve Romeo
Sina Akyol: Su Tadında
Sami Baydar: Dünya Bana Aynısını Anlatacak, Çiçek Dünyalar
Adnan Azar: Unutmak Suları, Parçalanmış Zamanlar, Rüzgâr İstasyonu
Nilgün Marmara: Daktiloya Çekilmiş Şiirler, Kırmızı Kahverengi Defter
Turgay Kantürk: İlk Gibi Son
Engin Turgut: Kışkırtıcı Erguvan, Bayan Elma
2. Anlatımcı Şiir: (Başı sonu belli bir hikâyesi olan, sunuluşunda olay örgüsüne, neden-sonuç ilişkisine, olay kahramanlarının veya olayın geçtiği yerin tasvirine de yer veren şiirdir.)
Şavkar Altınel: Kraliçe Viktorya’nın Düşü, Gece Geçilen Şiirler
Roni Margulies: Her Rind Bilir, Gün Ortasında, Mağrur Olma Padişahım, Bilirim Niye Yanık Öter Ney, Elsa
Turgay Fişekçi: Kuşkuluyum Yaşadığımdan, Yitik Bahar, Dipsevgi, Sevgi Bağları
3. Folklorik veya Mitolojik Şiir:
Yaşar Miraç: Trabzonlu Delikanlı, Trabzon’dan Çıktım Yola
Adnan Özer: Ateşli Kaval, Rüzgâr Durdurma Takvimi, Çıngırağın Ölümü
Hüseyin Ferhad: Deniz Çobanları, Ve Yürüdük Gecenin Ateşleri İçinden, Söyle Gölgen de Gitsin, Hayal Ülkesinin Keşfi
Murathan Mungan: Kum Saati, Sahtiyan, Eski 45’likler, Yaz Sinemaları
4.Mistik-Metafizikçi Şiir:
İhsan Deniz: Mağara Külleri, Yalnız Sana Söylenen, Adımlarımın Gizli Sokağı, Hurufi Melal
Lale Müldür: Uzak Fırtına, Buhurumeryem, Divanü Lügatit-Türk, Saatler/Geyikler, Ultra-Zone’da Ultrason, Anemon
Hüseyin Atlansoy: İntihar İlacı, Balkon Çıkmazında Efendilik Tarihi, Şehir Konuşmaları, İlk Sözler, Kaçak Yolcu, Su Burcu
Gülseli İnal: Sulara Gömülü Çağrı, Lale Sesiydiler ve Yoktular, Letoon, Dans Natura
Ali Günvar: Çarpık Hüzünler Kantatı, Anthropomorphus, Eyzen
Necat Çavuş: Keşifler, Ölümden Önceki Sözler, Yolcunun Gözleri Parlıyor
Mehmet Ocaktan: Rüzgârla Yaslı, Kırık Bir Rüya Denizi, Aşk Meleği
Arif Dülger: Şiir Nöbetleri, Geçmiş Zaman Düşleri
Osman Konuk: Seni yalnız Ben Anlarım
5. Gelenekselci Şiir:
Osman Hakan A. : Göç ve Ölüm Şarkıları, Gül Odası
Vural Bahadır Bayrıl: Melek Geçti, Şer Cisimler
Sefa Kaplan: Sürgün Sevdaları, İnsan Bir Yalnızlıktır, Seferberlik Şiirleri
6.Toplumcu Gerçekçi Şiir:
Ahmet Erhan: Yaşamın Ufuk Çizgisi, Ateşi Çalmayı Deneyenler İçin, Ölüm Nedeni Bilinmiyor, Çağdaş Yenilgiler Ansiklopedisi
Salih Bolat: Yaşanan, Sınır ve Sonsuz, Uzak ve Eski, Açılmış Kanat
Şükrü Erbaş: Bütün Mevsimler Güz, Dicle Üstü, Ay Bulanık, Kül Uzun Sürer, Derin Kesik
Metin Cengiz: Bir Tufan Sonrası, Zehirinde Açan Çiçek, Şarkılar Kitabı
Hüseyin Haydar: Sudan Gövde, Kara Şarkılar
Orhan Alkaya: Parçalanmış Divan, Yenilgiler Tarihi Cilt I, A! Etika, Tuz Günleri
Ali Cengizkan: Çocuk Ömrümüz, Bağımlı Şiirler, Sürek Avında Dünya, Şairin Nergisi
Nevzat Çelik: Şafak Türküsü, Müebbet Türküsü, Suda Seken Hayat, Sevgili Yoldaş Kurbağalar
Ali Asker Barut: Karanfil Kırıkları, Sarhoş Böcek Şarkıları
Yılmaz Odabaşı: Yurtsuz Şiirler, Aynı Göğün Ezgisi, Feride, Her Ömür Kendi Gençliğinden Vurulur
7.Beatnik-Marjinalci Şiir: 60’ların başlarında Amerika’da, kurallara karşı çıkışı, isyankârlığı, aykırılığı temel alan alternatif bir yaşam biçimi ve edebiyat anlayışı gelişmiştir. Şiirin bir ruh çarpıntısı, bilinç akışı, kuralsızlık olduğuna inanan beatnikler bizim şiirimizde 1980’lerden önce Ece Ayhan’ın ve Can Yücel’in şiiri üzerinde etkili olmuştur.
Küçük İskender: Gözlerim Sığmıyor Yüzüme, Periler Ölürken Özür Diler, Ciddiye Alındığım Kara Parçaları
8. Yeni Garipçi Şiir: 1950’lerden sonra Can Yücel, Metin eloğlu, Salah Birsel Gibi şairlerin yanı sıra 1980’lerde Sunay Akın, Oğuzhan Akay, Akgün Akova, Metin Üstündağ gibi isimler yer yer Garip etkisi taşıyan bir şiirin peşinde olmuşlardır.
Oğuzhan Akay: CinAyetler, O Uzak Ay
Akgün Akova: Pepetye, Baba Bana Bağırma
Sunay Akın: Makiler, Kaza Süsü, 62 Tavşan