CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR
EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI > CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER
CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR:
(CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER)
*Cumhuriyet'in ilk yıllarında şiirde, Milli edebiyat döneminin şairleri etkilidir.
*Kurtuluş Savaşının acıları, yeni kurulan devletin kuruluş ilkeleri şiire yansır.
*Halk şiiri geleneği, Cumhuriyet Dönemi şiiri için en önemli kaynak olmuştur.
*Anadolu insanı ve Anadolu’yu anlatan şiirler yazılmış; fakat çoğu şair Anadolu’ya dıştan bakmıştır.
*Şiirlerde hamasi (destansı) söyleyişler dikkati çeker. Nutuk havasında didaktik şiirler yazılmıştır.
*Ulus sevgisi, yurdu tanıtma ve yüceltme coşkusu şiirlerde önemli yer tutar.
*Gurbet teması şiirlerde sıkça işlenmiştir.
*Sade bir dil kullanılır.
*Şiirde, içerik zenginleştikçe, konular toplumsallaştıkça dış yapı özellikleri (ölçü, uyak gibi ögeler) kullanılmamaya başlar.
*Şiir, biçim bakımından serbestleşmiştir.
*Aruz ölçüsü yerine hece ölçüsü yaygınlaşmıştır. Ahmet Haşim, Yahya Kemal aruzla şiir yazmaya devam etmiştir.
*Şiirde biçim ve içerik açısından büyük değişiklikler olmuş, çeşitli şiir toplulukları ortaya çıkmıştır.
*Batı edebiyatı ölçüsünde başarılı örnekler verilir.
*1940’tan sonra serbest şiir yaygınlaşmıştır.
*Şiirde her türlü konu ele alınır.
Ayrıntılar:
*Nazım Hikmet, Ahmet Arif, Fazıl Hüsnü, Cahit Külebi gibi şairler Anadolu’yu gerçekçi biçimde anlatmıştır.
*Kemalettin Kamu, Ömer Bedrettin Uşaklı gibi şairler, Millî Edebiyat akımından hece veznini devralıp küçük duyarlılıkları, doğa ve yurt güzelliklerini konu edinmişlerdir.
*Ahmet Kutsi Tecer, folklordan; Ahmet Hamdi Tanpınar, tarihten ve psikolojiden beslenmişlerdir.
*Ahmet Muhip Dıranas şiirinde simgeler ön plana çıkarırken; Cahit Sıtkı Tarancı, günlük yaşamdan sahnelere, yaygın izlenimlere, duyarlılığa yer vermiştir.
*Necip Fazıl Kısakürek gibi şairler, insanın iç dünyasına yönelik araştırmalara girmiş, gizemci düşünceler dile getirmiştir.
*Nâzım Hikmet, geleneksel kalıpları kıran şiiri ve Marxçı görüşe bağlı içeriğiyle yenilik oluşturmuştur.
*Garip hareketinin temsilcileri (Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet, Oktay Rıfat) şairaneliğe ve şiirde aşırı duyarlılığa karşı çıkmış; vezinsiz şiiri yaygınlaştırmışlardır.
*Attilâ İlhan, toplumsal konuları, imgeye ve duyarlığa daha geniş yer vererek işleyen eğilimin temsilcisi olmuştur.
*Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Necatigil, Cahit Külebi, Necati Cumalı; doğa, aşk, yaşam, sevgi, barış, özgürlük vb. konuları işleyen aydınlık şiirin temsilcileri olmuştur.
*Asaf Halet Çelebi'nin şiirine eski uygarlıkların, tasavvufun, folklorun katkısı görülür.
*Dönemin en üretken şairi Fazıl Hüsnü Dağlarca; insanın, tanrı, evren, tarih, zaman karşısındaki yerini, yer yer karanlık imgelerle sezdirmeye çalışır.
*İkinci Yeni şiirin temsilcileri Edip Cansever, İlhan Berk, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Sezai Karakoç ve Ece Ayhan; çağdaş dünyanın karmaşası içinde bunalan insanın tedirginliğini, yer yer kapalı bir şiir diliyle anlatırlar.
*Kemal Özer, Ataol Behramoğlu, toplumsal eylemlere; Refik Durbaş, kentin yaşamında çizgi dışı kalmış kitlelerin temsilcilerine; Hilmi Yavuz, kültürel kaynaklara ve tarihe yönelen eserler vermiştir.
*Salah Birsel, ironiyi; Metin Eloğlu, toplumsal yergiyi ve Can Yücel, siyasal yergiyi şiirlerinde kullanmıştır.
Cumhuriyet Şiiri – Tarihi Akış:
*Roman ve öykü türünde olduğu gibi, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında daha önceki yıllardan bu döneme gelen şairlerle karşılaşılır.
*Bu şairlerin başında, ulusal yazın anlayışını yansıtan Türkçe ve hece ölçüsüyle etkileyici şiir örnekleri veren Beş Hececiler gelir.
*Beş Hececiler, şiirlerinde kahramanlık duygularını kamçılayan temalara yer verir.
*Beş Hececilerin izinden giden Kemalettin Kamu, Behçet Kemal, Ahmet Kutsi, Ömer Bedrettin gibi şairler duygusal bir anlatımla Anadolu’yu işlemiş ve övmüşlerdir.
1920'lı Yıllar…
*Necip Fazıl Kısakürek, lirizmin ağır bastığı şiirler yayımlamıştır.
*Kemalettin Kamu’nun, içten duygularla yazdığı, lirizmin ağır bastığı, yurtseverlik temasını işlediği şiirleri yayımlanır.
*Necmettin Halil Onan, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ömer Bedrettin Uşaklı bu yılların şairleri arasındadır.
1930'lu Yıllar…
*Ercüment Behzat Lav ölçülü, uyaklı şiire karşı çıkışıyla dikkati çekmiştir.
*Gerçeküstücülükten başlayarak değişik şiir akımlarını deneyen şair, şiirimize alaysılamayı getiren ilk şair olma özelliğini taşır.
1940'lı Yıllar…
*Toplumcu-gerçekçilik çizgisinde ilerleyen şiirimizde “Kırk Kuşağı” olarak adlandırılan şairlerle karşılaşırız:
Hasan İzzettin Dinamo, Rıfat Ilgaz, Cahit Irgat, A. Kadir, Ömer Faruk Toprak, Enver Gökçe, Ahmet Arif, Vedat Türkali, Abdülkadir Demirkan, İlhami Bekir Tez, Mehmet Kemal, Niyazi Akıncıoğlu
*Bunlar, İkinci Dünya Savaşı nedeniyle çekilen sıkıntının, gittikçe artan yoksulluğun etkisiyle şiirler yazmışlardır.
*Toplumcu şairler kuşağı oluşturmuşlardır.
*Ortak temaları, barış, özgürlük, eşitliktir.
1950'li Yıllar…
*1950'li yıllarda, toplumcu şairlerin yeni şiirler yayımlamadıkları dikkati çeker.
*Şiirlerde işledikleri temalar sakıncalı bulunmuştur.
*Bu yıllarda ilk şiir kitabı yayımlayan şairler Mehmet Başaran, Talip Apaydın ve Fazıl Hüsnü’dür.
*Şairler köy gerçeğine yönelmişlerdir.
*Köy ve köylüyle ilgili temalar, gözleme dayanılarak, gerçekçi bir görüşle verilmiştir.
*1950'li yılların başlarında şairler bir topluluk kuramamış bağımsız kalmışlardır.
*Behçet Necatigil, bağımsız bir şair olarak kendi kişiliğini yansıtan şiirler yayımlamaya başlar.
*Bu yıllarda dikkat çeken bir başka şairimiz de Atilla İlhan’dır.
*Atilla İlhan, zengin imgeler, değişik benzetmelerle renklendirilmiş, insanın duygularını yansıtmaya yönelik şiirler yazmıştır.
*Ellili yılların bağımsız şairleri arasına, Salah Birsel'i de eklenebilir.
*Alaysı ifadeyle düşündürücü şiirler yazarak şiirimize yenilik getirmiştir.
1960'lı yıllar…
*1960'lı yıllarda yeni bir toplumcu şair kuşağı yetişir.
*Can Yücel şiirin lirizmi içine gülmeceyi sokmayı başarır.
CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR
- ÖZ ŞİİR (SAF ŞİİR) ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- YEDİ MEŞALECİLER VE ÖZELLİKLERİ
- SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR
- MİLLÎ EDB ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- HİSARCILAR
- GARİP AKIMI (BİRİNCİ YENİ HAREKETİ)
- TOPLUMCU ŞİİR ZEVK VE ANLAYIŞINI ÖN PLANA ÇIKARANLAR
- GARİP ŞİİRİ DIŞINDA YENİLİĞİ SÜRDÜREN ŞİİR
- MAVİCİLER (MAVİ AKIMI, MAVİ HAREKETİ)
- İKİNCİ YENİ ŞİİRİ
- İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR
- 1980 SONRASI ŞİİR
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE HALK ŞİİRİ
CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(HİKÂYE-ROMAN)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1923-1940)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1940-1960)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1923-1950)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1950-1980)
- MİLLÎ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ESERLER
- TOPLUMCU GERÇEKÇİ ESERLER
- BİREYİN İÇ DÜNYASINI (İÇ GERÇEKLİĞİ) ESAS ALAN ESERLER
- MODERNİZMİ ESAS ALAN ESERLER
- POSTMODERNİZM VE POSTMODERN ESERLERİN ÖZELLİKLERİ
- FANTASTİK EDEBİYAT (FANTEZİ EDEBİYATI)
- FANTASTİK ROMAN
- BÜYÜLÜ / BÜYÜLEYİCİ / FANTASTİK GERÇEKÇİLİK
GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(TİYATRO METİNLERİ) (DRAMA METİNLERİ)
TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI
İSLAMİYET ÖNCESİ (DESTAN DÖNEMİ)
- SÖZLÜ EDEBİYAT
- YAZILI EDEBİYAT
İSLÂMİ DÖNEM (DİN DÖNEMİ)
- ANADOLU’DAKİ İLK ÜRÜNLER
- DİVAN EDEBİYATI / DİVAN ŞİİRİ
- DİVAN EDEBİYATI / NESİR
- HALK EDEBİYATI / HALK ŞİİRİ
- TANZİMAT EDEBİYATI
- SERVETİ FÜNUN EDEBİYATI
- FECR-İ ATİ EDEBİYATI
- MİLLİ EDEBİYAT
- MİLLİ ED ÖNCESİ DÜŞÜNCE AKIMLARI
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNİN OLUŞUMU
- GENÇ KALEMLER DERGİSİ
- MİLLİ EDEBİYAT GENEL ÖZELLİKLERİ
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ DİL ANLAYIŞI
- YENİ LİSAN HAREKETİ
- YENİ LİSAN MAKALELERİ
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ ŞİİRİ
- MİLLİ ED. ŞİİRİNİN SINIFLANDIRMASI
- BEŞ HECECİLER
- SAF (ÖZ) ŞİİR ANLAYIŞINA ÖZGÜ ŞİİR
- HALKIN YAŞAMA TARZINI VE DEĞERLERİNİ YANSITAN ŞİİRLER (MANZUMELER)
CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR
- ÖZ ŞİİR (SAF ŞİİR) ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- YEDİ MEŞALECİLER VE ÖZELLİKLERİ
- SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR
- MİLLÎ EDB ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- HİSARCILAR
- GARİP AKIMI (BİRİNCİ YENİ HAREKETİ)
- TOPLUMCU ŞİİR ZEVK VE ANLAYIŞINI ÖN PLANA ÇIKARANLAR
- GARİP ŞİİRİ DIŞINDA YENİLİĞİ SÜRDÜREN ŞİİR
- MAVİCİLER (MAVİ AKIMI, MAVİ HAREKETİ)
- İKİNCİ YENİ ŞİİRİ
- İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR
- 1980 SONRASI ŞİİR
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE HALK ŞİİRİ
CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(HİKÂYE-ROMAN)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1923-1940)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1940-1960)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1923-1950)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1950-1980)
- MİLLÎ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ESERLER
- TOPLUMCU GERÇEKÇİ ESERLER
- BİREYİN İÇ DÜNYASINI (İÇ GERÇEKLİĞİ) ESAS ALAN ESERLER
- MODERNİZMİ ESAS ALAN ESERLER
- POSTMODERNİZM VE POSTMODERN ESERLERİN ÖZELLİKLERİ
- FANTASTİK EDEBİYAT (FANTEZİ EDEBİYATI)
- FANTASTİK ROMAN
- BÜYÜLÜ / BÜYÜLEYİCİ / FANTASTİK GERÇEKÇİLİK
GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(TİYATRO METİNLERİ) (DRAMA METİNLERİ)