ÖZET OLARAK TÜRK EDEBİYATI DÖNEMLERİ

EDEBİYAT > TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI

ÖZET OLARAK DÖNEMLER:

1-İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı, bir “Destan Dönemi” edebiyatıdır.

*Destan Dönemi sözüyle, destanların ortaya çıktığı zaman dilimi kastedilmektedir.

*Bu dönemde Türkler, daha çok kavmî (etnik) unsurlar etrafında şekillenen, başka uygarlıkların etkilerine kapalı bir medeniyet ortamında bulunmuşlardır.

*Bu ortam, hayatın her alanına yansıdığı gibi edebiyata da yansımıştır.

*Bu dönemin hâkim zihniyetini belirleyen temel unsurlar (etnik özellikler, mitolojik ögeler, olağanüstü kahraman, varlık ve olaylar) o dönem de oluşturulan metinlere de yansımıştır.

*Yabancı etkilerden uzak, tam anlamıyla yerli bir edebiyattır.

*Bu dönemin ürünleri koşuk, sagu, sav, destanlar, Yenisey mezar taşları, Göktürk anıtları ve Uygurlara ait bazı metinlerdir.

2-İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı, bir “Din Dönemi” edebiyatıdır.

*Dinî dönemde hayatın merkezinde İslamiyet vardır.

*Türkler, İslamiyet’i kabul ederek yeni bir kültür ve medeniyet ortamına girmiş, Türklerden önce Müslüman olan Araplar ve İranlılarla her anlamda etkileşime geçerek benzer yaşam şekillerini sürdürmüşlerdir.

*Bu dönem edebî metinlerindeki tema ve yapıların Arap ve İran edebiyatlarındaki yapı ve temalarla benzerlik göstermesi; İslam dininin, o dönemin zihniyetini şekillendiren temel öge olduğunun göstergesidir.

3-Batı Uygarlığı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı, bir “Modern Dönem” edebiyatıdır.

*Coğrafi keşiflerle başlayan süreçte Avrupa’da sanata, edebiyata, bilime ve felsefeye ilgi duyan yeni bir kuşak oluşmuş; Antik Yunan ve Latin medeniyetlerine ilgi duyanların sayısı artmış, bu medeniyetlere ait çeşitli edebiyat ve felsefe eserleri Avrupa dillerine tercüme edilmiştir.

*Rönesans, Reform hareketleri, Aydınlanma Çağı gibi süreçler sonunda Avrupa’da bireyin dünya ile ilişkisini ön planda tutan yeni bir dönem başlamıştır.

*Modern Dönem, Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesiyle birlikte bizim siyasi, sosyal, kültürel ve edebî hayatımızı da belirgin biçimde etkilemiş, yeni kavram ve değerlerin günlük hayata girmesi sonucunda hayat adeta yeniden kurulmuş, Türk edebiyatında da Batı Uygarlığı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı olarak adlandırılan yeni bir dönem başlamıştır.

TÜRK EDEBİYATI DEVİRLERİ:

1-DESTAN DÖNEMİ (İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı)

2-DİN DÖNEMİ (İslamiyet Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı)

3-MODERN DÖNEM (Batı Uygarlığı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı)