BİREYİN İÇ DÜNYASINI (İÇ GERÇEKLİĞİ) ESAS ALAN ESERLER

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI > ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER (HİKÂYE-ROMAN)

CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER

ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER (HİKÂYE-ROMAN)

BİREYİN İÇ DÜNYASINI (İÇ GERÇEKLİĞİ) ESAS ALAN ESERLER:

(PSİKOLOJİK ESERLER)

*Bireyin iç dünyasını esas alan yazarlar, insan gerçekliğini farklı bir bakışla anlatmak istemişlerdir.

*Toplumcu gerçekçilerden farklı olarak insan gerçekliğini toplumsal yönüyle değil; psikolojik yönüyle anlatma gayreti içine girmişlerdir.

*Modern hayatın insan üzerindeki etkilerini tespit ederler.

*Olaylardan ve insanlardan hareketle bireyin iç dünyasını anlatmışlardır.

*Bunları yaparken psikoloji, psikoanalitik (psikoanaliz) gibi bilimlerden ve dolayısıyla Freud’un görüşlerinden faydalanmışlardır.

*Yazarlar, bireyin iç dünyasını anlatmak için, düş analizi (bireyin gördüğü rüyayı içerik olarak çözümlemek) ve bilinç akışı (insanın zihninden geçirdiklerini, çağrışımları, sınır koymadan, doğrudan peş peşe anlatmak) yolarından yararlanmışlardır.

*Bireyin yaşadığı olayların temelinin onun iç dünyasında gizli olduğundan hareket etmişlerdir.

*Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde bireysel çözümlemeler önemli yer tutar.

*Toplumda bireyin yabancılaşması anlatılırken sosyo-ekonomik yönden çok, bireyin ruh durumu analiz edilmeye çalışılmıştır.

*Psikolojik roman ve öyküde yazarın dikkati, bireyin iç dönüşümlerine ve manevi olarak yeniden doğuşuna yönelmiştir.

*Bu yüzden olay örgüsüne bağlı merak unsuru ikinci planda kalmış, bireyin ruh hali ve iç çatışmaları gerçekçi psikolojik tasvirlerle verilmiştir.

*Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde; “bunalım, yabancılaşma, bireyin toplumla hesaplaşması, yalnızlık, sıkıntı, bilinçaltı, bireysel sorgulamalar, evrenin düzeni” gibi konular ele alınır.

*İç dünya çoğu zaman yazarın kendi iç beni, bazen de başka insanların iç benleri olmuştur.

*Mekân, olay ve zaman birey üzerindeki etkisiyle birlikte verilir.

*Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde, çağrışımlara açık, sanatsal bir üslupla ruh tahlillerine yer verilir.

*Bu gruptaki yazarlar eserlerinde özellikle iç konuşma, bilinç akımı gibi teknikleri kullanırlar.

*Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde yerine göre daha sanatsal ve kapalı bir dil kullanılmış, çağrışımlara yer verilmiştir.

*Bireyin iç dünyasını ele alan yazarlar, genelde Çehov tarzı hikâyeler yazmışlardır.

*Bireyin iç dünyasını esas alan eserlerde insana özgü gerçekçilik ön plandadır.

*Birey kavramından yola çıkarak toplumu açıklayan ve yönlendiren eserler verilmeye çalışılmıştır.

BİREYİN İÇ DÜNYASINI ESAS ALAN BAZI SANATÇILAR:

Peyami Safa, Tarık Buğra, Abdülhak Şinasi Hisar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Mustafa Kutlu, Selim İleri, Semiha Ayverdi, Samet Ağaoğlu, Memduh Şevket Esendal, Halikarnas Balıkçısı

BİREYİN İÇ DÜNYASINI ESAS ALAN BAZI SANATÇILAR İLE İLGİLİ AYRINTILAR:

Peyami Safa:

*Dar ve kapalı mekânlarda az sayıda kahraman ve basit olay örgüsü ile kurduğu başarılı psikolojik romanlarıyla tanınmıştır.

*Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noralya’nın Koltuğu, Yalnızız, Bir Tereddüdün Romanı adlı eserleri bu grupta sayılabilir.

Ahmet Hamdi Tanpınar:

*Yazarın olay ve karakter romanı olmaktan çok karmaşık ruh durumlarını tasvir eden “Huzur” adlı eseri, yer yer özel yaşamına ait izler taşıması, İstanbul’un doğal ve tarihi zenginliğini yansıtması açısından önemlidir.

* “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” adlı eser ise psikolojik niteliklerinin yanı sıra Türk modernleşmesine getirdiği ironik eleştirisiyle Türk romanının kilometre taşlarındandır.

*Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler (roman), Abdullah Efendi’nin Rüyaları (öykü)

Tarık Buğra:

*1950 sonrasının önde gelen yazarlarından olan Tarık Buğra’nın “İbiş’in Rüyası” adlı romanı bir sanatçının iç dünyasını anlatması bakımından önemlidir.

*Bir Milli Mücadele romanı olan “Küçük Ağa” da roman kahramanının psikolojik değişim süreci, sağlam bir kurgu ve başarılı bir anlatımla verilmiştir.

*“Osmancık” ta Osmanlı’nın kuruluş devrini anlatmıştır.

*Öykülerinde aşk ve aile hayatı gibi bireysel konuları işlemiştir.

*Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında (hikâye)

Mustafa Kutlu:

*Son otuz yılın en önemli öykü yazarlarından olan Mustafa Kutlu, hikâyedeki yeni biçim ve üslup denemeleriyle dikkat çekmiştir.

*“Uzun hikaye” tarzını geliştiren yazar, eserlerinde insanın derinliğine yönelmiş; rüya ile gerçek arasında geçmişi arayan, zamanı ve eşyayı sorgulayan bir bireyi anlatmıştır.

*Canlı diyaloglar, iç konuşmalar, yerel sözcükler ve geleneksel anlatı unsurları yazarın üslubunu ilgi çekici hale getirmiştir.

*Ortadaki Adam, Yoksulluk İçimizde, Hüzün ve Tesadüf, Beyhude Ömrüm, Mavi Kuş, Ya Tahammül Ya Sefer, Kapıları Açmak

Samiha Ayverdi:

*Eserlerinde özellikle geçmiş- şimdi çatışması, Batılılaşma ile birlikte meydana gelen değişimin aileyi olumsuz etkilemesi, bireyin iç dünyasından hareketle verilir.

*İnsanı anlatırken özellikle onun yücelerek ilahi aşka yönelmesi ve insan-ı kamil olması üzerinde durulur.

*İbrahim Efendi Konağı, Aşk Bu İmiş, Son Menzil, Mesihpaşa İmamı

Abdülhak Şinasi Hisar:

*“Fehim Bey ve Biz” adlı romanı hem kişisel hem toplumsal nedenlerden dolayı gerçekle ilişkisi hastalıklı hale gelen bunalımlı bireyi anlatan bir eserdir.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI