HAMZANAME
EDEBİYAT > İSLÂMİ DÖNEM (DİN DÖNEMİ) > ANADOLU’DAKİ İLK ÜRÜNLER
HAMZANAME:
*Türk boylarının Anadolu’yu ele geçirme dönemi ürünlerinden biri de Hamzanâme’dir.
*Hamzaname, Hazreti Muhammed’in amcası Hz. Hamza’nın hayatı etrafında oluşan destanî halk hikâyelerinin genel adıdır.
*Hz. Hamza’nın hayatının anlatıldığı hikâyeler X. yüzyıldan itibaren önce sözlü gelenekte oluşmuş; 14. yüzyıldan itibaren de Farsçada yazıya geçirilmiştir, ilk Türkçe Hamzaname’yi ise Ahmedî’nin kardeşi Hamzavi kaleme almıştır.
*Türk nesrinin sade ve güzel ilk örneklerinden olan Hamzanameler, kahvehanelerde, yeniçeri ocaklarında, serhat kalelerinde yüzyıllarca sevilerek okunmuştur.
*Bu ürün için, İslamî kahramanlık hikâyelerinin, Türk halk edebiyatındaki ilk örneği denmektedir.
*Evliya Çelebi’nin bu notundan hareket ederek, Hamzanâme’nin de Battalnâme ve Saltuknâme gibi Türk toplulukları arasında sevilerek anlatılan, dinlenilen bir ürün olduğunu anlamaktayız.
*“Arap ve Fars kaynaklarından gelen bu nevi eserlerde daha ziyade hayalî unsurlar hâkimdir.
*Buna karşılık Türklere ait olanlarda daha çok gerçeğe bağlı kalınmıştır.
*Birçok Asya dillerine çevrilmiş olan Hamzanâme’nin büyük bir yazma nüshası Hümayun ve Ekber’in sarayında yazılmıştır.
*Hz. Muhammed’in öz amcası olan Hz. Hamza, ilk Müslüman kahramanlarından birisidir. *Hamzanâmelerde, O’nun 10 yaşına geldiğinde avcılık, atıcılık, güreş gibi sporlarda önde olduğu, menkabevî bir biçimde anlatılır.
*Hz. Muhammed’in İslamiyeti tebliğinden sonra, Hz. Hamza da O’nun davâsını benimsemiş ve hayatı boyunca o uğurda savaşmış ve şehit olmuştur.
*Tarih kitaplarına da geçmiş olan bu kutsal savaşlar ve savaşlara katılanlar hakkında, halk kültüründe hemen destanımsı anlatmaların doğması da doğaldı.
* “Sahipkıran” adıyla da menkıbede tanınan Hz. Hamza, fiziksel ve ruhsal yapısıyla, tam bir efsane kahramanıdır.
TARİH İÇİNDE TÜRK EDEBİYATI
İSLAMİYET ÖNCESİ (DESTAN DÖNEMİ)
- SÖZLÜ EDEBİYAT
- YAZILI EDEBİYAT
İSLÂMİ DÖNEM (DİN DÖNEMİ)
- ANADOLU’DAKİ İLK ÜRÜNLER
- DİVAN EDEBİYATI / DİVAN ŞİİRİ
- DİVAN EDEBİYATI / NESİR
- HALK EDEBİYATI / HALK ŞİİRİ
- TANZİMAT EDEBİYATI
- SERVETİ FÜNUN EDEBİYATI
- FECR-İ ATİ EDEBİYATI
- MİLLİ EDEBİYAT
- MİLLİ ED ÖNCESİ DÜŞÜNCE AKIMLARI
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİNİN OLUŞUMU
- GENÇ KALEMLER DERGİSİ
- MİLLİ EDEBİYAT GENEL ÖZELLİKLERİ
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ DİL ANLAYIŞI
- YENİ LİSAN HAREKETİ
- YENİ LİSAN MAKALELERİ
- MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ ŞİİRİ
- MİLLİ ED. ŞİİRİNİN SINIFLANDIRMASI
- BEŞ HECECİLER
- SAF (ÖZ) ŞİİR ANLAYIŞINA ÖZGÜ ŞİİR
- HALKIN YAŞAMA TARZINI VE DEĞERLERİNİ YANSITAN ŞİİRLER (MANZUMELER)
CUMHURİYET DÖNEMİNDE COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE ŞİİR
- ÖZ ŞİİR (SAF ŞİİR) ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- YEDİ MEŞALECİLER VE ÖZELLİKLERİ
- SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR
- MİLLÎ EDB ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR
- HİSARCILAR
- GARİP AKIMI (BİRİNCİ YENİ HAREKETİ)
- TOPLUMCU ŞİİR ZEVK VE ANLAYIŞINI ÖN PLANA ÇIKARANLAR
- GARİP ŞİİRİ DIŞINDA YENİLİĞİ SÜRDÜREN ŞİİR
- MAVİCİLER (MAVİ AKIMI, MAVİ HAREKETİ)
- İKİNCİ YENİ ŞİİRİ
- İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİR
- 1980 SONRASI ŞİİR
- CUMHURİYET DÖNEMİNDE HALK ŞİİRİ
CUMHURİYET DÖNEMİNDE OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER
ANLATMAYA BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(HİKÂYE-ROMAN)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1923-1940)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKÂYE (1940-1960)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1923-1950)
- CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE ROMAN (1950-1980)
- MİLLÎ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ESERLER
- TOPLUMCU GERÇEKÇİ ESERLER
- BİREYİN İÇ DÜNYASINI (İÇ GERÇEKLİĞİ) ESAS ALAN ESERLER
- MODERNİZMİ ESAS ALAN ESERLER
- POSTMODERNİZM VE POSTMODERN ESERLERİN ÖZELLİKLERİ
- FANTASTİK EDEBİYAT (FANTEZİ EDEBİYATI)
- FANTASTİK ROMAN
- BÜYÜLÜ / BÜYÜLEYİCİ / FANTASTİK GERÇEKÇİLİK
GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBÎ METİNLER
(TİYATRO METİNLERİ) (DRAMA METİNLERİ)