CUMHURİYET DÖNEMİNDE ÖĞRETİCİ METİNLER

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

DENEME – MAKALE – FIKRA – GEZİ YAZISI – ANI – ELEŞTİRİ - GÜNLÜK

*Öğretici metinler bakımından bu dönemde büyük ilerlemeler kaydedilmiş; önemli eserler verilmiştir.

*Verilen eserlerle bilgi verme, düşündürme, açıklama amaçlanmış; metnin yapısı, dil ve anlatımı, kullanılan motifler bu amaçlara göre belirlenmiştir.

*Eserlerde genel anlamda millete ve milletin kültürüne yönelinmiş; Anadolu ve Anadolu insanı konu edilmiştir.

*Okuyucu kitlesi olarak da Anadolu insanı hedeflenmiştir.

*Tema olarak; milli konular, Anadolu’ya yönelme ve batılılaşma düşüncesi ele alınmıştır.

*Öğretici metinlerde günlük konuşma dili ve halk söyleyişleri kullanılmış; yabancı sözcüklere fazla yer verilmemiştir.

*Cumhuriyet dönemi öğretici metinlerinde açık ve sade bir dilin kullanılması, daha fazla okura ulaşılmasını sağlamıştır.

*Düşünceler bir plan dâhilinde ifade edilmiştir.

*Sanatçılar, edebi bakımdan güçlü bir anlatıma ulaşmayı amaçlamışlardır.

*Cumhuriyet dönemi öğretici metinlerinde, batılılaşmanın fikrî alt yapısı hazırlanırken yanlış batılılaşmaya da karşı durulmuştur.

*Deneme türü bu dönemde edebiyatımıza girmiştir.

*Bu türün Cumhuriyet edebiyatı dönemindeki temsilcileri; Refik Halit Karay, Falih Rıfkı Atay, Nurullah Ataç, Ahmet Hamdi Tanpınar, Suut Kemal Yetkin, Sabahattin Eyüboğlu, Melih Cevdet Anday, Vedat Günyol, Oktay Akbal, Mehmet Kaplan, Salâh Birsel, Cemil Meriç, Nihat Sami Banarlı, Nermi Uygur, Enis Batur, Bilge Karasu, Hilmi Yavuz’dur.

*Makale, Tanzimat döneminde edebiyatımıza girmiştir. Ancak Cumhuriyet döneminde bilim ve teknolojinin gelişmesiyle yaygınlık kazanmıştır.

*Önemli temsilcileri Ahmet Hamdi Tanpınar, Halit Fahri Ozansoy, Yaşar Nabi Nayır, Peyami Safa, Nurettin Topçu, Mehmet Kaplan, Falih Rıfkı Atay’dır.

*Bu dönem gezi yazılarında Anadolu’nun güzellikleri eserlere yansımıştır.

*İsmail Habip Sevük, Falih Rıfkı Atay, Reşat Nuri Güntekin, Haldun Taner, Azra Erhat, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Oktay Akbal, Attilâ İlhan, Sadri Ertem önemli gezi yazıları kaleme almışlardır.

*Anı yazma geleneği de yaygınlık kazanmıştır.

*Anılarıyla ünlenen sanatçılarımız Falih Rıfkı Atay ve Haldun Taner’dir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Halit Fahri Ozansoy, Ruşen Eşref, Yusuf Ziya Ortaç, Oktay Akbal, Yahya Kemal, Vedat Nedim Tör, Salah Birsel, Halikarnas Balıkçısı, Abdülhak Şinasi Hisar bu türde eserler vermiştir.

*Fıkra türü, gazetelerin yaygınlaşmaya başlaması ile birlikte gelişme göstermiştir.

*Önemli temsilcileri Yusuf Ziya Ortaç, Refik Halit, Peyami Safa, Necip Fazıl, Falih Rıfkı Atay, Şevket Rado, Çetin Altan, Uğur Mumcu, İlhan Selçuk, Abdi İpekçi, Burhan Felek, Ahmet Kabaklı, Oktay Akbal’dır.

*Eleştiri türünde eser veren sanatçılar; Mehmet Kaplan, Fethi Naci, Asım Bezirci, Tahir Alangu, Berna Moran, Fahir Onger, Mehmet Fuat, Mehmet H. Doğan, Adnan Binyazar, Semih Gümüş, Muzaffer Erdost, Gürsel Aytaç, Adnan Benk’tir.

*Nurullah Ataç, Salah Birsel, Oktay Akbal, Tomris Uyar, Muzaffer Buyrukçu, Mehmet Şeyda günlükler yazmıştır.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI