TANZİMAT EDEBİYATININ OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN GELİŞMELER

EDEBİYAT > BATI ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI(MODERN DÖNEM) > TANZİMAT EDEBİYATI

TANZİMAT EDEBİYATININ OLUŞUMUNDA ETKİLİ OLAN GELİŞMELER:

*Osmanlı İmparatorluğunda, askeri örgütler ve devletin çeşitli kurumları çağın ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaklaşmıştı. Osmanlı İmparatorluğundaki çağdaşlaşma hareketi ilk olarak askerî alanda başlatıldı. Yeni askeri okullar açıldı.

(1727) Paris Elçiliğinde görevli Mehmet Sait Efendi ile İbrahim Müteferrika’nın ortak çabasıyla ilk kez Türkçe basım yapan bir matbaa kuruldu.

(1773) Fransızların yardımıyla kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, kütüphanesiyle, araç gereciyle, eğitim kadrosuyla Türkiye’de kurulmuş batı tarzındaki ilk okul olma özelliğini kazandı.

(1789) Fransız Devrimi gerçekleştirildi.

(1793) İlk kez III. Selim döneminde Paris, Berlin, Viyana gibi Avrupa başkentlerinde elçilikler açıldı. Buralara giden elçiler ve onların yanında bulunanlar yabancı dil öğrendi.

(1821) Tercüme Bürosu kuruldu.

(1824) İstanbul içinde ilköğretime zorunluluk getirildi.

(1826) II. Mahmut Yeniçeri Ocağını kaldırdı.

*II. Mahmut döneminde pek çok yeni okul açıldı.

*Yurt dışına daha çok da Fransa’ya öğrenci gönderilmeye başlandı.

*Aydınlar arasında Fransızca hızla yayılıyordu.

*Gerek yeni okullar, gerekse elçiliklerde çalışanlardan dil öğrenenler sayesinde Batı kültürü yavaş yavaş Osmanlı İmparatorluğuna girmeye başladı.

(1831) İlk resmi gazete Takvim-i Vekayi yayımlanmaya başladı.

(1831) İlk nüfus sayımı yapıldı.

(1834) Posta sistemi kuruldu.

(1839) Tanzimat Fermanı ilan edildi.

*Üniversite (darülfünun) kurma çalışmaları başladı, Encümen-i Daniş adı verilen kurul bu üniversitede okutulacak kitapları hazırladı.

*Batı’nın örnek alınmasıyla birlikte “modernleşme” süreci başlamış oldu.

*Osmanlı, çoktan “Aydınlanma” çağını yaşamış olan Batı’yı, Doğu medeniyetlerine tercih etti.

*Edebiyatımızda da yeni bir dönem başlamış oldu.

Not: Tanzimat Fermanı 1839’da ilan edilmesine rağmen Tanzimat Dönemi Edebiyatının başlangıcı 1860 yılı olarak kabul edilir. Tanzimat’ın getirdiği yenilikler, aydın zümre ve halk kesimi tarafından belli bir süre sonra benimsenmiştir.

*Yenilenme sürecinin bir modernleşme ve akıl çağı olduğunu bilen, yenileşme hareketinin öncü ismi Şinasi’dir.

*Şinasi, dünyaya ve topluma bir Türk Rönesansçısı gibi bakmış ve tam anlamıyla halka eğilmiştir.

*Şinasi’nin fabl çevirileri ile Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere‘den tiyatro çevirileri Tanzimat geleneğinin oluşumunda etkili olmuştur.

*Yeni fikir akımları ile Namık Kemal, Ziya Paşa, Sadullah Paşa, Beşir Fuat, Ahmet Mithat ve Samipaşazade Sezai gibi sanatkârlar, modernleşmenin öncüleri olmuşlardır.

*Bu aydınlar, Batı gelişmelerine paralel olarak eserlerine hürriyet, adalet, eşitlik, akıl, irade gibi daha önce Osmanlı edebiyatında kullanılmayan temalarla eserler kaleme almışlardır.

*Ortak amaçları halkı bilgilendirmek, halkın eğitim düzeyini yükseltmek olduğu için herkesin anlayacağı eserler kaleme alarak fıkra, gazete yazısı, tiyatro gibi yeni türleri Osmanlı edebiyatına kazandırmışlardır.

*Bu dönem aydınlarının yazın türü arasında roman, hikâye gibi daha önce Osmanlı toplumu tarafından bilinmeyen türler de vardı ki Batı’dan alınan bu türler önceleri dilimize çevrildi. Bu şekilde bir çeviri edebiyatına merhaba diyen Osmanlı halkı, daha sonra yerli ve orijinal eserleri okuyacaklardır.

TANZİMAT EDEBİYATI: (1860-1896) Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkarılmasıyla başlar; Servetifünun edebiyatının başlangıcına kadar devam eder.

BİRİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI: (1860-1876) Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkarılmasından, 2. Abdülhamit’in tahta çıkışına kadar sürer.

İKİNCİ DÖNEM TANZİMAT EDEBİYATI: (1876-1896) 2. Abdülhamit’in tahta çıkışından, Servetifünun edebiyatının başlangıcına kadar devam eder.

TANZİMAT EDEBİYATI

BATI ETKİSİNDE TÜRK ED. (MODERN DÖNEM)