LEFF Ü NEŞR / TEDRİC / TEKRİR

EDEBİYAT > ŞİİR (COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER) > SÖZ SANATLARI

LEFF Ü NEŞR (SIRALI AÇIKLAMA – SÖZ SİMETRİSİ):

*Bir dizede iki ya da daha fazla kavramdan bahsettikten sonra diğer dizede onlarla ilgili açıklama yapmaktır.

*Bir dizede geçen en az iki sözcükle ilgili niteliklerin, alt dizede sıralanmasıdır.

*Çoğunlukla bir beyit içinde, ilk dizede birkaç şeyi andıktan sonra, ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve zıtlıkları belirtmeye leff ü neşr denir.

a) Düzenli Leff ü Neşr:

*Birinci dizede söylenenlerin karşılıklarını ikinci dizede aynı sırayla belirtmedir.

Örnek:

Elimde kitaplar dolusu karanfil tutarken
Gözlerim okuyor kırmızı çiçek misali yaşlarını

(Bu şiirde, “kitap” sözcüğü ile “‘okumak”, “karanfil” sözcüğü ile “çiçek” Leff ü Neşr (söz simetrisi) oluşturmuştur.)

Sen bana en sâdık bir arkadaştın
Gönlümde ateştin, gözümde yaştın
Ne diye tutuştun, ne diye taştın
Beni kıskandırıp durmalı mıydın?

Bakışların fırtına, duruşun durgun su,

Biri alabora eder, biri boğar.

“İşte gördüğünüz üzere, savaş ve barışa işaret olarak, bir elimizde kan dökücü mızrak, bir elimizde de zeytin dalı var; İkisinden birini seçerek kabul buyurunuz.”

b) Düzensiz Leff ü Neşr:

*Birinci dizede söylenenlerin karşılıklarını ikinci dizede ya ters yönde ya da karışık olarak belirtmedir.

Örnek:

Deli eder insanı bu deniz, bu gökyüzü

Göz kırpar yıldızlar, türküler söyler balıklar

TEDRİC (DERECELENDİRME):

*Birbiriyle ilgili kavramların bir derece gözetilerek sıralanmasıdır.

Örnek:

İki asker, mızrak mızrağa, kılıç kılıca, hançer hançere vuruşmaya başladı.

(Alçalan derecelendirme)

Günler oldu, aylar oldu,

Bekledim senin yolunu.

(Yükselen derecelendirme)

Makber (mezar), makber değil bir türbe,

Türbe değil bir mabet,

Mabet değil bir küre,

Küre değil bir sonsuz uzay olmalıydı.

(Yükselen derecelendirme)

TEKRİR (YİNELEME):

*Anlatımı güçlendirmek için bir sözü sık sık tekrar etmektir.
*Sözün etkisini güçlendirmek amacıyla, anlamın yoğunlaştığı sözcük ya da sözcük öbeğini art arda yinelemektedir.

Örnek:

Gözler, gözleri gözleyen gözleri gözler.

Beni bende demen, ben değilim,

Bir ben vardır, bende benden öte.

Söz ola kese savaşı,

Söz ola kestire başı,

Söz ola oğlu aşı,

Yağ ile bal ede bir söz.

Ben güzele güzel demem,

Güzel benim olmayınca.

>SÖZ SANATLARI