METİNLERDE ZİHNİYET

EDEBİYAT > EDEBİYATA GİRİŞ

METİNLERDE ZİHNİYET KAVRAMI:

*Zihniyet, bir döneme ait sosyal, siyasî, dinî, ekonomik, sivil, askeri, sanatsal, kültürel hayatın; duygu, anlayış ve zevk bütünüdür.

*Her metin, yazıldığı dönemin sosyal, ekonomik, siyasî yapısını, sanat anlayışını yansıtır.

*Yani her metin, yazıldığı dönemin zihniyetini yansıtır.

*Metinlerde ele alınan konular, kullanılan dilin özellikleri, seçilen sözcükler, tutum ve davranışlar da dönemin zihniyetini yansıtan ögelerdir.

*Bir metinde, metnin yazıldığı dönemin özellikleri metne sindirilmiş bir şekilde yer alır. Bu özellikler metinle bütünleşir.

*Edebi eserlerdeki zihniyet, dönemlere göre değişmektedir.

*İslam öncesi metinlerde hâkim zihniyet, olağanüstü fiziki güçlerle donatılmıştır.

*Destanlar, kavimlerin ilk dönemlerine özgü zevk ve anlayışı dile getirir.

*Bu durum İslamiyet'ten sonraki eserlerde yerini dini inanışlara ve kahramanlıklara bırakır. Yani İslami hayat tarzı ve din için mücadele dönemi başlar.

*Türk edebiyatı, Tanzimat sonrası, yeni bir medeniyet dairesinin içine girer.

*Doğuya has yaşama tarzından ve edebiyat anlayışından, birden bire Batılı yaşama tarzına ve edebiyat anlayışına geçilir.

*Böylece Batı dünyasında gelişen edebi akımların etkisi altına girilir.

*Tanzimat Dönemi’nde etkin bir şekilde kendini hissettiren romantizm, Servet-i Fünun Dönemi’nde yerini realizm ve natüralizm akımlarına bırakmıştır.

*Bu arada edebiyatımızda başlayan Doğu-Batı çatışması, hem yaşama tarzında hem de edebi eserin bünyesinde kendini kuvvetle hissettirir.

*Bu çatışma 1940'lı yıllara kadar en çok işlenen temalardandır.

*20.yüzyılın başından itibaren Türk dünyasında görülmeye başlayan milliyetçilik hareketleri, sosyal, bilimsel ve kültürel hayatta yankı bulmuş; edebiyat eserlerinde duru ve sade bir Türkçenin kullanılmasına özen gösterilmiştir.

*Bu doğrultuda edebiyatımız İstanbul'un sınırları dışına çıkmış, Anadolu'yu konu alan eserler kaleme alınmaya başlamıştır.

>EDEBİYATA GİRİŞ