SOHBET (SÖYLEŞİ) TÜRÜ VE ÖZELLİKLERİ

EDEBİYAT > METİN TÜRLERİ > DÜZYAZI TÜRLERİ

SOHBET (SÖYLEŞİ):

*Bir yazarın günlük olaylar arasından seçtiği bir konuyla ilgili görüş ve düşüncelerini, fazla derinleştirmeden, karşısındakilerle konuşuyormuş gibi anlattığı yazı türüne “sohbet (söyleşi)” denir.

*Güncel bir konuda, yazarın okuyucuyla konuşuyormuş gibi samimi ve anlaşılır bir dille yazdığı, her türlü özentiden uzak yazılara sohbet denir.

*Bu yazı türünde yazar, ele aldığı konuyu derinlemesine incelemez, bilimsel bir ispatı da amaçlamaz.

*Yazarın amacı, okuyucuyla samimi diyaloglar kurarak ona düşüncelerini açıklamak ve onu işlediği konu üzerinde düşünmeye davet etmektir.

*Bu yazılar genellikle gazete ve dergilerde yayımlanır.

*Sohbet yazılarına eskiden “musahabe” denirdi.

*Yazar, deyimlerden, atasözlerinden, hatıralardan, halk fıkralarından, nüktelerden, özlü sözlerden çokça yararlanır.

*Öznel bir anlatıma sahiptir.

*Cümleler, konuşma üslubundadır.

*Yazar, karşısında biri varmış gibi sorular sorar, cevaplar verir; düşüncelerini günlük konuşma dili içtenliği içerisinde açıklar.

*Sohbetlerde konu uzatılmaz, fazla ayrıntıya girilmez; sadece konuya dikkat çekilir, anlatılanlar kanıtlanmaya çalışılmaz, anlatılanlara inanılması için bir gayret ortaya konmaz.

*Sohbet türünde makalede olduğu gibi giriş gelime ve sonuç bölümleri bulunur; ancak karşılıklı konuşma havası içinde yazılması ve açıklanan düşüncelerin ispatlanma gereği duyulmadan anlatılması yönünden makaleden ayrılır.

*Dünya edebiyatında J. London, E. Hemingway, M. Gorki, N. Mailer, L. Collins, M. Şolohov, J. P. Sartre bu türün önemli temsilcileri arasındadır.

>Sohbet: Dostça, arkadaşça konuşarak hoş bir vakit geçirme, söyleşi, yârenlik, hasbihâl.

>Söyleşi: Arkadaşça, dostça karşılıklı konuşma, hasbihâl, sohbet anlamına gelirken bu kavramın edebiyattaki anlamı: Bir bilim veya sanat konusunu, konuşmayı andıran biçimde inceleyerek anlatan edebiyat türüdür.

>Musahabe: Konuşma, görüşme, söyleşi.

>Hoşsohbet: Güzel ve tatlı konuşan kimse.

>Nükte: İnce anlamlı, düşündürücü ve şakalı söz, espri.

>Nüktedan: Nükteli ve ince anlamlı konuşarak karşısındakini düşündüren kimse.

>Türk Edebiyatında Sohbet:

*Türk edebiyatının önemli gazetecilerinden biri olan Ahmet Rasim, ilk sohbet yazarlarımızdandır.

*Sanatçının “Ramazan Sohbetleri” adlı eseri sohbet türündeki yazılarını topladığı bir eseridir.

*Bu türe ait eserler diğer düzyazı türleriyle birlikte Cumhuriyet Dönemi’nde gelişmiştir.

*Suut Kemal Yetkin’in “Edebiyat Söyleşileri”, Şevket Rado’nun “Eşref Saati”, Melih Cevdet Anday’ın “Dilimiz Üzerine Söyleşiler”, Nurullah Ataç’ın “Karalama Defteri” bu türde yazılmış yazıları içeren eserlerdir.

*Ayrıca Cenap Şahabettin, Refik Halit Karay, Hasan Ali Yücel, Attila İlhan, Ferit Kam, Mehmet Çınarlı gibi yazarlarımız da bu türde eserler vermişlerdir.

Sohbet – Deneme Farkı:

*Sohbette yazarın okuyucuyla konuşuyormuş gibi bir anlatımı vardır. Denemede ise yazarın kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir anlatımı vardır.

*Sohbette nüktelerden, halk söyleyişlerinden, fıkralardan yararlanılır. Denemede ise daha ciddî bir dil kullanılır.

*Sohbette kısa ve yüzeysel bir anlatım vardır. Denemede ise derinlemesine bir anlatım vardır.

*Sohbette amaç, yazarın okuyucuyu kendi düşüncesine çekmesi veya kendi düşüncesi doğrultusunda düşünmesini sağlamasıdır. Denemede ise okuyucuyu etkilemek, yönlendirmek gibi bir amaç güdülmez.

İLGİLİ KONULAR:

CUMHURİYET ÖNCESİNDE SOHBET

CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE SOHBET

FIKRA, SOHBET, DENEME ARASINDAKİ BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR

>DÜZYAZI TÜRLERİ