TÜRKÜ NEDİR? ÖZELLİKLERİ NELERDİR? - TYT TÜRKÇE - AYT EDEBİYAT ( YKS ) / SONER HOCA

SONER HOCA İLE TÜRKÇE / EDEBİYAT

İçeriğe git

TÜRKÜ NEDİR? ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

EDEBİYAT > ŞİİR (COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER) > NAZIM BİÇİMLERİ-TÜRLERİ > HALK NAZIM BİÇİMLERİ
TÜRKÜ:
*Anonim halk edebiyatı nazım biçimidir.
*Kendine özgü ezgi ile söylenen bir nazım biçimidir.
*Türkü sözcüğünün ilk kez 15. yy.da kullanıldığı sanılmaktadır.
*Divan edebiyatındaki “şarkı”nın karşılığı sayılabilir.
*Hecenin 7’li, 8’li ve daha çok da 11’li kalıbıyla söylenir.
*Türkülerin kafiye örgüsü genelde şöyledir: “aaab cccb dddb”, “aaabb cccbb dddbb” veya “aaabcc dddbcc eeebcc”.
*Türkülerin bir kısmı dörtlükler halinde bir kısmı da nakaratlı olarak yazılır. Nakaratlı türkülerde üçer mısralık bölümden sonra iki mısradan oluşan nakaratlar gelir.
*Birinci bölüm türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür. Buna bent denir.
*İkinci bölüm ise her bendin sonunda tekrarlanan nakarat bölümleridir. Bunlara da kavuştak (bağlama) denir.
*Bentler ve kavuştaklar kendi aralarında kafiyelidir.
*Konusu ve şekli, devirden devire, çevreden çevreye değişir. Konu zenginliği vardır.
*Genelde aşk,  tabiat, ayrılık, gurbet, hasret, sevgi ve güzellik gibi konular işlenmiştir.
*Şekil özellikleri bakımından koşmaya benzer.
*Maniye benzeyen türküler de vardır.
*Türkülerle şarkılar arasında benzerlikler olsa da şarkılar aruzla yazılır.
*Türkünün en belirgin özelliği melodisidir.
*Türkü söylemeye “türkü yakmak” da denir.
*Genelde anonimdir. Ancak bazı türkülerin sahipleri bellidir.
*Türküler düzenleyicilerinin, derleyicilerinin veya ait oldukları bölgelerin adına göre adlar alırlar.

Türkü Örneği:
Söğüdün yaprağı narindir narin
İçerim yanıyor dışarım serin
Zeynep”i bu hafta ettiler gelin (bent)

Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim
Üç köyün içinde şanlı Zeynebim  (nakarat)



Türkü Çeşitleri:

-Ezgilerine göre türküler:

Kırık havalar:
*Usullü ezgilerdir.
*Alt türleri; türkü (genelde tüm kırık havalar için, özelde diğer türlerin dışında kalanlar için kullanılır), deyiş, koşma, semah, tatyan, barana, zeybek, horon, halay, bar, bengi, sallama, güvende, oyun havası, karşılama, ağırlama, peşrev, teke zortlatması, gakgili havası, dımıdan, zil havası, fingil havası’dır.

Uzun havalar:
*Usulsüz ezgilerdir.
*Alt türleri; uzun hava (diğer türlere girmeyenler için kullanılır), barak, bozlak, gurbet havası, yas havası, tecnis, boğaz havası, elagözlü, maya, hoyrat, divan, yol havası, yayla havası, mugamdır.


-Konularına göre türküler:
Ninniler ve çocuk türküleri, tabiat üzerine türküler, gurbet türküleri, sevda türküleri, kahramanlık türküleri, askerlik türküleri, tören türküleri, iş türküleri, acıklı olaylarla ilgili türküler, güldürücü türküler, karşılıklı söylenen türküler, oyun türküleri, ağıtlar.


-Yapılarına göre türküler:

Mani kıtalarından kurulu türküler:
Birbirleriyle ilgili konularda söylenmiş manilerin sıralanarak ezgiyle okunmasından meydana gelir.

Dörtlüklerle kurulu türküler:
Dörtlüklerle kurulu türküler adı üstünde dörtlüklerden oluşan türkülerdir. Bu tür türküler de anonimdir.





METİN TÜRLERİ






ŞİİR (COŞKU-HEYECAN DİLE GETİREN METİN)





>NAZIM BİÇİMLERİ-TÜRLERİ






    İçeriğe dön